Του Δημήτρη Μπόγδανου*
Υπάρχει μια στιγμή στις γιορτές που όλοι τη γνωρίζουμε: το σπίτι μυρίζει κανέλα, τα μηνύματα πέφτουν βροχή, οι πολυθρόνες στήνονται “για να χωρέσουμε όλοι”, τα ποτήρια (με αλκοόλ) γεμίζουν, κάποιος γελάει λίγο πιο δυνατά απ’ όσο χρειάζεται (αλλά όσο πρέπει). Και κάπου εκεί, μέσα στη «φασαρία» της χαράς, το Σώμα Σου κάνει ένα μικρό βήμα πίσω.
Σαν να λέει: «Ωραία όλα αυτά… αλλά εγώ δεν ξεκουράστηκα ακόμα» ή σαν να λέει . «Ωραία όλα αυτά… αλλά εγώ ΔΕΝ τα θέλω»
Αν ζεις με μια χρόνια φλεγμονώδη νόσο, ξέρεις ότι οι γιορτές δεν είναι μόνο ημερομηνίες. Είναι πολυάριθμες αλλαγές: στο ωράριο, στο φαγητό, στον ύπνο, στην κίνηση, στα φάρμακα, στους ανθρώπους.
Και η φλεγμονή—αυτή η αόρατη, επίμονη φωτιά—δεν αγαπά τις αλλαγές. Τις εκμεταλλεύεται.
Δεν είναι αδυναμία σου. Δεν είναι “κακή ψυχολογία”. Είναι (ανοσο)βιολογία, ρυθμός ζωής και μικρομεγάλες παραχωρήσεις που, μαζεμένες, γίνονται θόρυβος μέσα στο σώμα.
Παρακάτω θα σου πω τις πιο συνηθισμένες παγίδες των γιορτών και —το σημαντικότερο— πώς να τις περάσεις χωρίς να πληρώσεις το τίμημα Ιανουάριο.
Οι 6 γιορτινές παγίδες που ανάβουν τη φλεγμονή
1) Το στρες που ντύνεται “υποχρέωση”
Οι γιορτές δεν είναι πάντα ξεκούραση. Είναι πρόγραμμα: δώρα, μετακινήσεις, “να μην παρεξηγηθεί κανείς”, οικογενειακές ισορροπίες, κοινωνικές εμφανίσεις.
Και το στρες, όσο κι αν το προσπερνάς, μιλάει στο ανοσοποιητικό σου. Το κάνει πιο “νευρικό”, πιο αντιδραστικό. Σε ανθρώπους με αυτοάνοσα, αυτό μεταφράζεται συχνά σε έξαρση.
Σημάδι-καμπανάκι: όταν νιώθεις ότι “κρατιέσαι” για να βγει η μέρα και μετά καταρρέεις.
2) Ο ύπνος που σπάει σε κομμάτια
Ο ύπνος δεν είναι πολυτέλεια. Είναι θεραπευτικό σύστημα.
Μια-δυο νύχτες αργά, λίγο παραπάνω αλκοόλ, λίγη ένταση, και ξυπνάς με εκείνη την αίσθηση: *βαρύ σώμα, πιο δύσκαμπτες αρθρώσεις, πιο ευερέθιστο έντερο, πιο “ηλεκτρισμένο” δέρμα.
3) Το “μια φορά είναι” που γίνεται δέκα φορές
Δεν είναι ότι απαγορεύονται τα γιορτινά. Είναι ότι η συχνότητα και ο συνδυασμός (πολύ αλάτι + πολλά λιπαρά + ζάχαρη + αλκοόλ + λίγος ύπνος) μοιάζουν με πρόσκληση για φλεγμονή.
Για κάποιους, ειδικά με ΙΦΝΕ ή κοιλιοκάκη, υπάρχουν και πιο “κοφτές” επιπτώσεις: φούσκωμα, πόνος, διάρροιες, κόπωση που δεν εξηγείται.
4) Η αγωγή που “κάπου χάθηκε”
Τα φάρμακα στις χρόνιες φλεγμονώδεις νόσους θέλουν συνέπεια. Όχι γιατί “έτσι λέει το κουτί”, αλλά γιατί το σώμα σου χρειάζεται σταθερότητα.
Στις γιορτές όμως αλλάζει η ρουτίνα: ταξίδια, φιλοξενίες, “θα το πάρω σε λίγο”, “το ξέχασα”, “δεν πειράζει μια μέρα”. Μερικές φορές, προστίθενται και παυσίπονα/αντιφλεγμονώδη χωρίς συζήτηση με γιατρό, κάτι που ειδικά σε γαστρεντερικές παθήσεις μπορεί να επιβαρύνει.
5) Οι λοιμώξεις των γιορτών
Συνωστισμός, αγκαλιές, κλειστοί χώροι, μετακινήσεις, κρύο: το χειμωνιάτικο “κύμα” λοιμώξεων δεν είναι λεπτομέρεια. Σε αρκετούς ασθενείς, μια ίωση μπορεί να γίνει σπινθήρας για έξαρση ή να μπερδέψει την εικόνα συμπτωμάτων.
6) Η ακινησία που μεταμφιέζεται σε ξεκούραση
Η ξεκούραση είναι απαραίτητη. Η ακινησία όμως, ειδικά σε ρευματικά νοσήματα, μπορεί να φέρει δυσκαμψία, πόνο και τελικά… φόβο κίνησης. Κι αυτός ο κύκλος δεν χαρίζει τίποτα σε κανέναν.
Πώς μοιάζει μια έξαρση στις γιορτές (και γιατί σε μπερδεύει)
Η γιορτινή έξαρση συχνά δεν έρχεται σαν κεραυνός. Έρχεται σαν σειρά από “μικρά”:
– πόνος σε αρθρώσεις, πρήξιμο, πρωινή δυσκαμψία που κρατά περισσότερο
– κόπωση που δεν “σώζεται” ούτε με ύπνο
– γαστρεντερικές ενοχλήσεις (πόνος, διάρροια, αίσθημα επείγοντος)
– έξαρση δερματικών βλαβών (π.χ. ψωρίαση), φαγούρα, ερεθισμός
– πονοκέφαλοι/ζάλη από ύπνο, αφυδάτωση ή ένταση
– ψυχική επιβάρυνση: ευερεθιστότητα, απομόνωση, εκείνη η σιωπηλή σκέψη «θα χαλάσω τις γιορτές στους άλλους;»
Όχι. Δεν τις χαλάς. Απλώς προσπαθείς να χωρέσεις σε έναν ρυθμό που δεν είναι φτιαγμένος για ένα σώμα που ζητά φροντίδα.
Το “σχέδιο επιβίωσης” που σε κρατά σταθερό (χωρίς να χάσεις τις γιορτές)
1) Κράτα την αγωγή σου σαν άγκυρα και πυξίδα που σε καθοδηγεί
– Βάλε υπενθύμιση στο κινητό. Όχι “θα το θυμηθώ”. Υπενθύμιση.
– Αν ταξιδεύεις: πάρε (παραπάνω) φάρμακα από όσα υπολογίζεις, μαζί με συνταγή/ιατρική βεβαίωση αν χρειάζεται.
– Μην αλλάζεις δόσεις και μην προσθέτεις φάρμακα “στο περίπου” χωρίς να μιλήσεις με γιατρό/φαρμακοποιό, ειδικά αν έχεις γαστρεντερική νόσο.
2) Φτιάξε ύπνο που να σε προστατεύει
Δεν χρειάζεται τελειότητα. Χρειάζεται συνέπεια.
Διάλεξε 2–3 βράδια που θα πεις: “εκείνο το βράδυ το σώμα μου προηγείται”. Αν οι άλλοι μπορούν να πιούν ένα ποτό παραπάνω, εσύ μπορείς να κερδίσεις μια μέρα χωρίς πόνο.
3) Φάε γιορτινά — αλλά με τρόπο που δεν σε προδίδει
– Κάνε τον κανόνα απλό: πρώτα το “ασφαλές” φαγητό, μετά η απόλαυση, χωρίς να στερηθείς αλλά με μέτρο.
– Νερό ανάμεσα στα ποτά.
– Αν έχεις κοιλιοκάκη/δυσανεξίες: μην αφήνεις τη στιγμή να σε σπρώχνει στο “έλα μωρέ”. Η έξαρση δεν πληρώνεται τη στιγμή—πληρώνεται μετά.
4) Κινήσου λίγο, σταθερά, ήρεμα
Μια βόλτα 15–20 λεπτών μετά το φαγητό, λίγες διατάσεις, λίγη κίνηση στο σπίτι.
Δεν είναι “γυμναστική”. Είναι «συντήρηση». Είναι το γράσσο στις αρθρώσεις και το κερασάκι στην τούρτα.
5) Πες “όχι” χωρίς ενοχές (και χωρίς εξηγήσεις)
Αν κάθε “ναι” σε εξαντλεί, δεν είναι ευγένεια. Είναι αυτοϋπονόμευση.
Ένα ήρεμο “δεν θα τα καταφέρω σήμερα” είναι υγεία. Και η υγεία δεν χρειάζεται απολογία.
6) Μίλα με τον γιατρό σου πριν σε προλάβουν οι μέρες
Αν ξέρεις ότι κάθε γιορτινή περίοδος σε ρίχνει, κάνε ένα μικρό προληπτικό check-in:
– τι κάνω αν αρχίσει έξαρση;
– ποια συμπτώματα είναι “αναμενόμενα” και ποια είναι κόκκινη σημαία;
– τι επιτρέπεται/τι αποφεύγω σε παυσίπονα ή άλλα φάρμακα;
Πότε δεν περιμένεις: ζητάς ιατρική βοήθεια
Επικοινώνησε άμεσα με γιατρό/επείγοντα αν υπάρξει:
– υψηλός πυρετός ή έντονη κακουχία
– αίμα στα κόπρανα, μαύρα κόπρανα ή επίμονος εμετός
– έντονος/ξαφνικός πόνος που δεν μοιάζει με τα “συνηθισμένα” σου
– σημάδια αφυδάτωσης, απότομη απώλεια βάρους
– νέα συμπτώματα που σε ανησυχούν, ειδικά αν λαμβάνεις ανοσοτροποποιητική αγωγή
Κλείσιμο: κράτα τις γιορτές — μην αφήσεις τις γιορτές να σε κρατήσουν
Οι γιορτές δεν είναι διαγωνισμός αντοχής. Δεν είναι υποχρέωση να “βγάλεις πρόγραμμα” σαν να μην συμβαίνει τίποτα μέσα σου.
Είναι μέρες για να θυμηθείς κάτι απλό και δύσκολο: ότι το σώμα σου δεν είναι εμπόδιο στη ζωή σου. Είναι ο τόπος όπου συμβαίνει η ζωή σου.
Και αν φέτος κάνεις μόνο αυτό—να κοιμηθείς λίγο καλύτερα, να φας λίγο πιο έξυπνα, να μην ξεχάσεις την αγωγή σου, να πεις ένα “όχι” όταν πρέπει—ίσως είναι η πρώτη χρονιά που ο Ιανουάριος δεν θα σε βρει να πληρώνεις λογαριασμούς φλεγμονής.
Επικοινώνησε με τον γιατρό σου και καλές και χωρίς έξαρση γιορτές
(Το άρθρο είναι ενημερωτικό και δεν αντικαθιστά εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή. Αφορά στις απόψεις του συγγραφέα ).
*Ο Δημήτριος Π. Μπόγδανος είναι Καθηγητής Παθολογίας και Αυτοάνοσων Νοσημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντής της Κλινικής Ρευματολογίας και κλινικής Ανοσολογίας και Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
