Η σημερινή δημογραφική εικόνα της Ελλάδας διαφέρει ριζικά από εκείνη της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Η χαμηλή γονιμότητα, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η γήρανση του πληθυσμού συνθέτουν ένα σύνθετο πρόβλημα, το οποίο συχνά προσεγγίζεται αποκλειστικά σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, οι εξελίξεις αυτές δεν εκδηλώνονται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιοχές της χώρας.
Παρά το γεγονός ότι οι διαφοροποιήσεις σε χαμηλότερα χωρικά επίπεδα -όπως οι Περιφερειακές Ενότητες και οι Δήμοι- έχουν επισημανθεί εδώ και χρόνια, ο δημόσιος διάλογος εξακολουθεί να εστιάζει κυρίως στις 13 Περιφέρειες, παραβλέποντας τις εσωτερικές τους ανισότητες.
Γιατί επιλέχθηκαν οι Κυκλάδες, η Λάρισα και οι Σέρρες
Ο Βύρων Κοτζαμάνης, Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, δημοσιεύει, με ανάρτησή του στο Facebook τη νέα ανάλυση του Ινστιτούτου, η οποία επικεντρώνεται σε τρεις Περιφερειακές Ενότητες, οι οποίες επιλέχθηκαν ύστερα από ταξινόμηση όλων των Π.Ε. της χώρας σε 3 μεγάλες ομάδες με βάση βασικά δημογραφικά και δευτερεύοντα κριτήρια.
Οι Κυκλάδες και οι Σέρρες ανήκουν σε δύο αντίθετες ομάδες ως προς τη δημογραφική τους δυναμική και μπορούν να θεωρηθούν αντιπροσωπευτικές των άκρων: Η πρώτη με σχετικά «νεανικό» πληθυσμό και η δεύτερη με έντονα χαρακτηριστικά γήρανσης. Η Λάρισα, από την άλλη, εντάσσεται στην πολυπληθέστερη ενδιάμεση ομάδα και, χωρίς να είναι απολύτως αντιπροσωπευτική, κινείται κοντά στους μέσους όρους της.
Η μεθοδολογία των πληθυσμιακών προβολών
Οι προβολές πληθυσμού πραγματοποιήθηκαν με τη μέθοδο των συνισταμένων κοορτών, λαμβάνοντας ως αφετηρία την 1η Ιανουαρίου 2023 και χρονικό ορίζοντα 30 ετών, έως την 1η Ιανουαρίου 2053. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται ανά πενταετία, επιτρέποντας την παρακολούθηση των σταδιακών μεταβολών.
Για κάθε νομό χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικοί πίνακες θνησιμότητας, βασισμένοι στα στοιχεία της Eurostat για το 2023, αντανακλώντας τις υπαρκτές περιφερειακές διαφοροποιήσεις στη θνησιμότητα.
4 σενάρια γονιμότητας και ο ρόλος της αβεβαιότητας
Κεντρικός άξονας των προβολών είναι η εξέλιξη της γονιμότητας, για την οποία διαμορφώθηκαν τέσσερα σενάρια σε κάθε νομό: χαμηλή, ενδιάμεση, υψηλή και σταθερή γονιμότητα. Οι παραδοχές βασίζονται τόσο στις εθνικές τάσεις όσο και στη διαφορετική ιστορική πορεία κάθε περιοχής.
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις νεότερες γενεές, από τις οποίες θα προκύψει σχεδόν το σύνολο των γεννήσεων της περιόδου 2023–2052. Η μείωση του επιθυμητού αριθμού παιδιών, η αύξηση της μέσης ηλικίας τεκνοποίησης και η επίδραση εξωγενών παραγόντων, όπως το «οικολογικό άγχος», διαφοροποιούν τα αποτελέσματα μεταξύ των σεναρίων και των νομών.
Η δημογραφική αδράνεια ως καθοριστικός παράγοντας
Το σενάριο της σταθερής γονιμότητας αναδεικνύει με ιδιαίτερη σαφήνεια τη σημασία της δημογραφικής αδράνειας. Η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού το έτος εκκίνησης των προβολών επηρεάζει καθοριστικά τόσο τον αριθμό των γεννήσεων όσο και τη διαδικασία της γήρανσης.
Έτσι, παρά τις μεγάλες διαφορές στα επίπεδα γονιμότητας μεταξύ των σεναρίων, στους νομούς Λάρισας και Σερρών ο μέσος αριθμός γεννήσεων δεν μεταβάλλεται δραστικά στις επόμενες δεκαετίες. Αντίστοιχα, ο αριθμός των θανάτων αυξάνεται στις νεότερες Κυκλάδες μετά το 2038, ενώ μειώνεται στον ήδη γερασμένο νομό Σερρών.
Συμπεράσματα και προκλήσεις για το μέλλον
Οι πληθυσμιακές προβολές επιβεβαιώνουν ότι το δημογραφικό ζήτημα στην Ελλάδα δεν είναι ενιαίο, αλλά βαθιά χωρικά διαφοροποιημένο. Οι Κυκλάδες, η Λάρισα και οι Σέρρες ακολουθούν διακριτές τροχιές, οι οποίες απαιτούν στοχευμένες πολιτικές και όχι οριζόντιες λύσεις.
Η κατανόηση αυτών των διαφορών αποτελεί κρίσιμο βήμα για τον σχεδιασμό αποτελεσματικών παρεμβάσεων, ικανών να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις και να στηρίξουν τη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών τις επόμενες δεκαετίες.
Πηγή: ygeiamou.gr
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
