Ο ευνουχισμός των εργατών από τις κεφαλές της κομματικής γραφειοκρατίας συνεχίζεται αμείωτος μέχρι σήμερα. Όταν οι εργάτες αυτονομηθούν και αρνηθούν την εκπροσώπηση από τις κομματικές και συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες, τότε θα διαμορφώσουν μόνοι τους τούς όρους αντίστασης απέναντι στο αστικό καθεστώς, διαμορφώνοντας παράλληλα τους όρους ενός νέου αφηγήματος για το αύριο της κοινωνικής απελευθέρωσης
Συνέντευξη στον Λάμπρο Αναγνωστόπουλο
O Αντώνης Ε. Χαριστός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1988. Είναι φιλόλογος, συγγραφέας, απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ως ιδρυτής του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος, έχει εισηγηθεί, επεξεργαστεί και διαμορφώσει τους όρους τής τεχνοτροπίας του «δομημένου ρεαλισμού» στη λογοτεχνία. Τελευταίο του έργο είναι η μελέτη του «Η επαναστατική αντι-βία στην ανατομία τού δικαίου/ Ε.Λ.Α.-17Ν, η ταξική ανάλυση μιας προέκτασης», από τις Εκδόσεις «Υψικάμινος», επίσημες εκδόσεις τού Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο συγγραφέας αναλύει τον ρόλο του μονοπωλιακού κεφαλαίου και τις σχέσεις εξάρτησής που, όπως υποστηρίζει, διαμόρφωσαν δραματικά τόσο την εγχώρια αστική τάξη όσο και τον κρατικό μηχανισμό. Παράλληλα, ασκεί έντονη κριτική στις συνδικαλιστικές και κομματικές ηγεσίες της Αριστεράς για την αδυναμία τους – ή την άρνησή τους- να υπερβούν τα όρια της αστικής νομιμότητας. Η συζήτηση φωτίζει επίσης την «κατασκευή» της μικροαστικής νοοτροπίας ως βασικού ιδεολογικού μηχανισμού σταθεροποίησης του συστήματος.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Ποιο ήταν το βασικό ερέθισμα που σας οδήγησε στη συγγραφή αυτής της μελέτης για την επαναστατική αντι-βία και την ανατομία του δικαίου;
Βασική κατευθυντήρια αρχή υπήρξε η ανάγκη όπως συγκροτηθεί σε σώμα δημόσιου λόγου η ταξική ανάλυση της ιστορίας του εγχώριου εργατικού κινήματος και δη της πορείας αυτονόμησης της ένοπλης πρωτοπορίας αυτού, όχι με όρους κοινωνιολογίας και πολιτικής αφήγησης, αλλά ως το αποτέλεσμα συστηματικής μελέτης των αιτιών (οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών) που οδήγησαν την πρωτοπορία των εργατών να αναμετρηθεί με το αστικό καθεστώς με όρους ρήξης και όχι ενσωμάτωσης. Είναι η πρώτη απόπειρα να ανατραπεί στην πράξη το αστικό αφήγημα που επί δεκαετίες προβλήθηκε κατ’ επανάληψη, αφήγημα με το εκπαιδεύτηκαν γενιές εργατών και το οποίο αφενός επιχειρούσε να παρουσιάσει την ένοπλη πρωτοπορία ως περιθωριακούς εγκληματίες, αφετέρου να συνδέσει την παρουσία τους στον δημόσιο χώρο ως αποτέλεσμα αντιθέσεων των μηχανισμών εξουσίας και δη των μυστικών υπηρεσιών. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Είναι λοιπόν ανάγκη να καταδειχθεί η αλήθεια των πραγμάτων. Να μάθουν οι εργάτες να τιμούν την ιστορία τους, να «διαβάζουν» την πραγματικότητα που βιώνουν όχι με τις προϋποθέσεις της αστικής ιδεολογίας, αλλά με το επίπεδο συνείδησης που απαιτείται για την αντιμετώπιση ενός αφηγήματος που κατασκευάζει καθετοποιημένα και ιεραρχημένα τις σχέσεις εξουσίας. Η εν λόγω μελέτη θέτει επί τάπητος την ιστορία του εγχώριου εργατικού κινήματος στη σωστή ταξική βάση ανάλυσης, με την οπτική από τα «κάτω» να υπερβαίνει με όρους επιστημονικότητας και τεκμηρίωσης τον κατευθυνόμενο δημόσιο λόγο των αστών.
Στο έργο σας τονίζετε τον ρόλο του μονοπωλιακού κεφαλαίου και των σχέσεων εξάρτησης της Ελλάδας. Πώς επηρέασαν αυτοί οι παράγοντες τη διαμόρφωση κοινωνικών αντιστάσεων;
Το μονοπωλιακό κεφάλαιο ήδη από τη δεκαετία τού 1950 εισέρχεται στην Ελλάδα με αποικιακούς όρους σε συμφωνίες εταιρειών αμερικανικών συμφερόντων, συμφωνίες οι οποίες υπογράφηκαν με γνώμονα τη νομιμοποίηση της εγχώριας αστικής τάξης, που έβγαινε νικήτρια, αλλά ηθικά και ιδεολογικά τραυματισμένη από τον ταξικό εμφύλιο πόλεμο, στο διεθνοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. Η εγχώρια αστική τάξη δεν υπήρξε ομοιόμορφη στο επίπεδο ανάπτυξής της, ούτε ενιαίο στο θεσμικό πεδίο παρέμβασης στον δημόσιο χώρο. Το βασικό συνεκτικό στοιχείο της, ωστόσο, υπήρξε η κρατικοδίαιτη αντίληψή της σχετικά με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου. Εκμεταλλεύτηκε με τον πλέον ληστρικό τρόπο τις νομοθετικές πρωτοβουλίες των αστικών κυβερνήσεων, προκειμένου να συγκροτήσει τις υποδομές εκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου της χώρας, ταυτόχρονα με την παράδοση με συμβάσεις χαμηλών απαιτήσεων, προδιαγραφών και προϋποθέσεων, αντίστοιχων πεδίων ελέγχου αποκλειστικής ζώνης εκμετάλλευσης σε διεθνείς εταιρείες. Από τη μία πλευρά, ενίσχυσε το νομοθετικό της οπλοστάσιο προκειμένου να διαμορφώσει τους όρους αδιάκοπης και απρόσκοπτης εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, καθυποτάσσοντας τους εργάτες στη βαρβαρότητα των άθλιων συνθηκών εργασίας τριτοκοσμικού χαρακτήρα, δίχως μέτρα προστασίας, δίχως πρόβλεψη υγειονομικών απαιτήσεων, με τα δυστυχήματα στους χώρους εργασίας να πολλαπλασιάζονται χρόνο με τον χρόνο, αντιμετωπίζοντας τους εργάτες ως αναλώσιμους, τη στιγμή που, από την άλλη πλευρά, το διεθνοποιημένο αμερικανικό -κυρίως- κεφάλαιο (από τη δεκαετία του 1980 τόσο το δυτικογερμανικό, όσο και το γαλλικό κεφάλαιο αποκτούν νέες δυναμικές στην ελληνική οικονομία, υποκαθιστώντας, υπό μία έννοια, την απόλυτη προτεραιότητα της εγχώριας Λούμπεν Μεγαλοαστικής Τάξης προς το αμερικάνικο) επέκτεινε τον έλεγχο της περιοχής εισάγοντας δομικά στοιχεία στην εξάρτηση της χώρας από τα κέντρα του ιμπεριαλισμού, δομικά στοιχεία τα οποία αποτυπώθηκαν στις συμβάσεις αποικιακού χαρακτήρα, αλλά και στους μετασχηματισμούς τόσο των ενόπλων δυνάμεων, όσο και του διοικητικού και κατασταλτικού μηχανισμού τού αστικού κράτους. Δεν πρόκειται για μία οικονομική συναλλαγή, αλλά για ολική περίπτωση υποταγής της εγχώριας αστικής τάξης στα κελεύσματα του διεθνοποιημένου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, εις βάρος των συμφερόντων της χώρας και του λαού της. Η Λούμπεν Μεγαλοαστική Τάξη της χώρας ουδέποτε απέκτησε ταυτότητα. Πάντοτε, μέχρι και σήμερα, ετεροπροσδιοριζόταν από τις χρηματοπιστωτικές σχέσεις που διαμόρφωναν οι ιμπεριαλιστικοί συνασπισμοί, επιδιώκοντας να πάρει ένα ελάχιστο από τα ψίχουλα της εξάρτησης, προκειμένου να παραμένει στην επιφάνεια των πραγμάτων, ελέγχοντας πλήρως τον κρατικό μηχανισμό, το δημόσιο χρήμα και κατασκευάζοντας τις κοινωνικές διαστρωματώσεις των ημετέρων.
Η νοοτροπία τού μικροαστού, η νοοτροπία της αποφυγής κάθε μορφής ευθύνης που τυχόν θίγει την ιερή νομιμότητα της ιδιοκτησίας, η υιοθέτηση πρακτικών στο συλλογικό σώμα που κατευθύνονται σύμφωνα με την ικανοποίηση του ατομικού συμφέροντος, η καλλιέργεια ενός ορισμένου επιπέδου κοινωνικής συνείδησης το οποίο διαρκώς ετεροπροσδιορίζεται από την ατομική ερμηνεία του εκάστοτε αποτελέσματος, είναι στοιχεία τα οποία κατασκευάστηκαν τη δεκαετία τού 1980 στην Ελλάδα
Τι αναδεικνύει η έρευνά σας για τον ρόλο των συνδικαλιστικών ηγεσιών και των κομμουνιστικών κομμάτων στη μεταπολίτευση;
Υπήρξε ρόλος κατευθυνόμενης προσαρμογής στα δεδομένα της αστικής οριοθέτησης και του θεσμικού πεδίου αναφοράς που η τελευταία προσδιόριζε σε κάθε περίσταση. Δεν επεδίωξαν ποτέ να υπερβούν τα όρια της αστικής νομιμότητας. Κάθε φορά που τμήμα των εργατών αυτονομούνταν, και υιοθετούσε πρακτικές που αφενός καταργούσαν στην πράξη τον νομικό κλοιό καταστολής και ελέγχου, αφετέρου ξεγύμνωναν τη θεσμική αφομοίωση των Κομμουνιστικών Κομμάτων στο αστικό πλαίσιο εξουσίας, σε κάθε τέτοια περίπτωση οι κομματικές γραφειοκρατίες της Αριστεράς χαρακτήριζαν ως «πράκτορες» και «προβοκάτορες» τους εργάτες αυτούς που αντέστρεφαν τους όρους πραγμάτωσης του ρόλου των εργατικών κομμάτων στο αστικό φιλελεύθερο αφήγημα. Είναι τραυματική η ιστορία του εγχώριου εργατικού κινήματος από αυτήν την άποψη. Ο ευνουχισμός των εργατών από τις κεφαλές της κομματικής γραφειοκρατίας συνεχίζεται αμείωτος μέχρι σήμερα. Όταν οι εργάτες αυτονομηθούν και αρνηθούν την εκπροσώπηση από τις κομματικές και συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες, τότε θα διαμορφώσουν μόνοι τους τούς όρους αντίστασης απέναντι στο αστικό καθεστώς, διαμορφώνοντας παράλληλα τους όρους ενός νέου αφηγήματος για το αύριο της κοινωνικής απελευθέρωσης. Μέχρι εκείνο το σημείο, καταναλώνουν την επαναστατική φρασεολογία, αφομοιωμένοι στους αστικούς συσχετισμούς, και κάθε φορά που το ρήγμα εμφανίζεται εμπρός τους, κάθε φορά θα υποχωρούν και θα καταγράφουν μία ακόμη ήττα, με την υπογραφή τού κομματικού ιερατείου.
Μιλάτε για την «κατασκευή του μικροαστικού χώρου». Πώς λειτουργεί αυτός ο χώρος ως μηχανισμός σταθεροποίησης του καπιταλιστικού συστήματος;
Ο χώρος του μικροαστισμού δεν ανταποκρίνεται μόνο σε οικονομικούς όρους, αλλά αποτελεί το πλέον ισχυρό ιδεολογικό πλέγμα κοινωνικών λειτουργιών. Η νοοτροπία τού μικροαστού, η νοοτροπία της αποφυγής κάθε μορφής ευθύνης που τυχόν θίγει την ιερή νομιμότητα της ιδιοκτησίας, η υιοθέτηση πρακτικών στο συλλογικό σώμα που κατευθύνονται σύμφωνα με την ικανοποίηση του ατομικού συμφέροντος, η καλλιέργεια ενός ορισμένου επιπέδου κοινωνικής συνείδησης το οποίο διαρκώς ετεροπροσδιορίζεται από την ατομική ερμηνεία του εκάστοτε αποτελέσματος, είναι στοιχεία τα οποία κατασκευάστηκαν τη δεκαετία τού 1980 στην Ελλάδα. Η μικροϊδιοκτησία με επίκεντρο το εμπόριο, αλλά και η ιδιοκτησία γης, έστω κι ενός μικρού, αναξιοποίητου κομματιού, υπήρξαν καθοριστικά για τη συγκρότηση της μικροαστικής νοοτροπίας. Ο αντίστοιχος ταξικός σχηματισμός δεν απέκτησε ποτέ ενιαίο χαρακτήρα. Εμποτίστηκε από τις ιδιαιτερότητες του εμπορίου, περιστράφηκε εξ ολοκλήρου στις σχέσεις με τον κρατικό μηχανισμό, υιοθέτησε και αναπαρήγαγε με εμφατικό τρόπο κάθε πτυχή τού αστικού ιδεολογήματος, με έμφαση στις δημόσιες τελετές και εορτές, αφομοιώθηκε στις νομοθετικές πρωτοβουλίες των αστικών κυβερνήσεων σε συνδυασμό με τις τραπεζικές συνδιαλλαγές προκειμένου να κερδίσει χώρο στην οικονομική επιφάνεια, βίωσε την καταστροφή των πλέον αδύναμων κρίκων του ανταγωνισμού με το διεθνοποιημένο κεφάλαιο, και εν τέλει, αντιμετώπισε την εργατική τάξη ως το πλέον πειθαρχημένο στρώμα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, αξιοποιώντας τη δυναμική τού τελευταίου όταν οι απαιτήσεις του δημόσιου χώρου το επέβαλαν. Έπειτα, υπήρξε το πλέον συνεργάσιμο και ευκολόπιστο εκλογικό σώμα, ενώ υπηρέτησε με τον πλέον καταναλωτικό τρόπο την πιστωτική πολιτική των τραπεζών. Το πλέον αρνητικό πρόσημο στην κοινωνική διαστρωμάτωση αποτελούν οι μικροαστοί και η ηθική τους. Μέσα από τη μελέτη αναδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάστηκε ο μικροαστισμός της δεκαετίας τού 1980, τα αποτελέσματα του οποίου παραμένουν ενεργά στον δημόσιο λόγο μέχρι σήμερα.
Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες στην τεκμηρίωση και ανάλυση ενός τόσο δύσκολου και σύνθετου πεδίου;
Βασική δυσκολία την οποία αντιμετωπίσαμε με τον Στράτο Τζαμπαλάτη, ο οποίος συνέταξε με επιστημονικά άρτιο τρόπο μία εκτενέστατη, με βαθιά ανάλυση, εισαγωγή, ήταν η αναζήτηση του αρχειακού εκείνου υλικού που θα επέτρεπε να αναδείξουμε τις κρυμμένες πτυχές συγκρότησης του αστικού αφηγήματος. Οικονομία, πολιτική, δίκαιο, όλα τέθηκαν επί τάπητος. Φυσικά, δεν εντάξαμε στην προς εξέταση τεκμηρίωση αρχειακό υλικό που επαναλάμβανε συμπεράσματα και αποτελέσματα προηγούμενων ερευνών. Επιδιώξαμε να καταπιαστούμε με κάθε πλευρά της κοινωνικής συγκρότησης και να αναδείξουμε τις συνθήκες που οδήγησαν το πλέον υγιές τμήμα τής εργατικής πρωτοπορίας να αναμετρηθεί ένοπλα με το αστικό σύστημα, να διαγράψει μία κόκκινη γραμμή ανάμεσα στην αστική και την προλεταριακή ηθική και να προκαλέσει ρήγματα στο κέλυφος της αστικής εξουσίας, που βρίθει από αντιθέσεις στο εσωτερικό των συσχετισμών της.
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
