Της Ξένιας Μουστάκα
Georgi Gospodinov, «Ο κηπουρός κι ο θάνατος», εκδ. «Ίκαρος», 2025.
«Ο πατέρας μου ήταν κηπουρός. Τώρα είναι κήπος.»
Με αυτόν τον έξοχο και αφοπλιστικό τρόπο ξεκινά το βιβλίο «Ο κηπουρός κι ο θάνατος» ο Gospodinov. Πρόκειται για ένα βιβλίο που δεν το διαβάζεις όταν βιώνεις τα τελευταία βήματα ζωής κάποιου κοντινού σου προσώπου, όταν βλέπεις το αναπόδραστο φάσμα του θανάτου του μπροστά σου, όταν μετράτε σφιχτά κι απεγνωσμένα εναγκαλισμένοι με τη ζωή τον εναπομείναντα χρόνο. Μάλιστα δεν το διαβάζεις όταν το πρόσωπο αυτό είναι ο πατέρας σου. Το διαβάζεις μετά το φευγιό κι όταν αρχίζει ο πόνος να κατακαθίζει, να συνειδητοποιείται, να γίνεται δέρμα.
Στο θλιμμένο αυτό βιβλίο (που κανείς δε θα μπορούσε να του αρνηθεί τα διαλείμματα με χιούμορ και μικρές χαρές) ο συγγραφέας ανάγει το προσωπικό βίωμα της απώλειας σε συλλογικό, το εξομολογείται, το μοιράζεται, το εξορκίζει, αλλά ταυτόχρονα το παγιώνει ως διαχρονικό, το καθιερώνει ως πανανθρώπινο. Είναι πλέον αρχέτυπο: η απώλεια του πατέρα. Ο Gospodinov τον θαύμαζε αυτόν, έναν βιοπαλαιστή, έναν βαθιά λαϊκό άνθρωπο, έναν ψηλό άνδρα με λεπτά αισθήματα, ο οποίος στη μεταπολεμική και κομμουνιστική Βουλγαρία έμαθε τα αισθήματα που δεν εξέφραζε, τον λυρισμό της ψυχής του να τον κάνει λουλούδια, να τον φυτεύει, να τον κάνει κήπους, μνημειώδεις, πελώριους, πολύχρωμους κήπους.
Η περιπέτεια της υγείας και ο θάνατος του πατέρα του καθίστανται αφορμή, ώστε ο Gospodinov να ανασυνθέσει τη σχέση τους και να την αναδομήσει σε κοινωνικό, ιστορικό και πολιτικό επίπεδο, ενταγμένη στο πλαίσιο των στερεοτύπων για τους οικογενειακούς ρόλους και τους ρόλους των φύλων, την κοινωνική κατάσταση, την οικογενειακή δομή, τα τελετουργικά της οικογένειάς του, τις αφηγήσεις της. Δηλώνει ο ίδιος: «Αυτό δεν είναι ένα βιβλίο για τον θάνατο, αλλά για τη θλίψη για τη ζωή που φεύγει. Και υπάρχει διαφορά».
Στο μελαγχολικό αυτό βιβλίο ο συγγραφέας παρακολουθεί την πορεία του πατέρα του προς τον αναπόφευκτο θάνατο. Καταγράφει αυτήν την πορεία με ιντερμέδια χαρούμενων καθημερινών στιγμών, οικογενειακών αφηγήσεων ή περιστατικών εκ των οποίων αντλούσε τον θαυμασμό και τη λατρεία του για τον πατέρα. Τώρα αναρωτιέται: «Λες τα λουλούδια να είναι τα μυστικά περισκόπια των νεκρών που βρίσκονται από κάτω και παρατηρούν τον κόσμο μέσα από τα κοτσάνια τους;».
Ο Gospodinov αξιοποιεί το προσωπικό βίωμα για να το μετατρέψει σε κοινωνική κριτική. Με μαεστρία, σκεπασμένο με ένα σεντόνι άφατου πόνου, αλλά και παραμυθίας, το βίωμα της απώλειας, το δώρο της μνήμης, οι καθημερινές εκφάνσεις της με τη μορφή συνειρμών κι αναμνήσεων, το ατομικό και βαθιά προσωπικό βίωμα εμπεριέχει την καταλυτική επίδραση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης.
Για μένα, που έχω βιώσει αυτήν την απώλεια, είναι εν πολλοίς ένα λυτρωτικό βιβλίο. Διαβάστε το!
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
