Συνέντευξη στον Λάμπρο Αναγνωστόπουλο
Η νέα έκθεση του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας, με τον τίτλο «Αρχαίων Περιπέτειες», ανοίγει ένα παράθυρο σε μια συναρπαστική αλλά και περιπετειώδη σελίδα της θεσσαλικής ιστορίας: τη διάσωση και συγκρότηση των πρώτων αρχαιολογικών συλλογών από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τα μέσα του 20ού.
Η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, κα Σταυρούλα Σδρόλια, μιλά στην larissanet για τις άγνωστες ανθρώπινες ιστορίες που κρύβονται πίσω από τα μνημεία, για τον αγώνα τοπικών αρχών και άλλων ανθρώπων να προστατεύσουν τα αρχαία, αλλά και για το πολύτιμο αρχειακό υλικό που έρχεται για πρώτη φορά στο φως. Μια συζήτηση που φωτίζει την πολιτιστική μνήμη της Θεσσαλίας και αναδεικνύει το πώς οι «περιπέτειες» των αρχαιοτήτων διαμόρφωσαν τη μουσειακή πραγματικότητα της περιοχής. Η έκθεση αναμένεται να εγκαινιαστεί εντός του Δεκεμβρίου
«Θέλουμε ο επισκέπτης να βιώσει τις δυσκολίες αλλά και τον ενθουσιασμό των ανθρώπων που πρωτοστάτησαν στη διάσωση των αρχαιοτήτων: αρχαιολόγοι, τοπικές αρχές, αστυνομικοί, γυμνασιάρχες. Όλοι συνέβαλαν»
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Κυρία Σδρόλια, ποιος είναι ο κεντρικός άξονας της νέας έκθεσης του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας με τίτλο «Αρχαίων Περιπέτειες»;
Η έκθεση εξιστορεί τη συναρπαστική και συχνά άγνωστη ιστορία διάσωσης των αρχαιοτήτων της Θεσσαλίας, από τη στιγμή της προσάρτησης της περιοχής στο ελληνικό κράτος το 1881 και μετά. Από τότε άρχισαν να συγκεντρώνονται οι πρώτες αρχαιολογικές συλλογές, συχνά κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του Ν. Γεωργιάδη το 1880 για τη Λάρισα: «Δεν υπάρχει οδός, δεν υπάρχει τουρκικό τέμενος, δεν υπάρχει αυλή ιδιωτικής οικίας, ένθα να μη ανευρίσκονται ορθογώνιοι λίθοι των αρχαίων τειχών, σαρκοφάγοι, κιονόκρανα, ενεπίγραφοι στήλαι». Και αυτό συνέβαινε σχεδόν σε ολόκληρη την περιφέρεια.
Ποιες πόλεις και περιοχές παρουσιάζονται μέσα από το αρχειακό υλικό και τις αρχαιότητες;
Η έκθεση αναφέρεται στη Λάρισα, τον Τύρναβο και την Αγιά, όπου οι πρώτες συλλογές στεγάστηκαν σε μεγάλα σχολικά κτίρια. Παρουσιάζουμε επίσης την περίπτωση της Ελασσόνας, που εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος το 1912 και όπου χρησιμοποιήθηκε το παλιό Οθωμανικό Τελωνείο για τη φύλαξη των αρχαιοτήτων. Ένα από τα σημαντικά τεκμήρια που εκθέτουμε είναι απόσπασμα επιστολής του Αποστόλου Αρβανιτόπουλου προς το Υπουργείο Παιδείας (1913), όπου αναφέρει ότι είχε ήδη περισυλλέξει 49 αρχαιότητες για τη Συλλογή Ελασσόνας, μεταξύ των οποίων και μια εξαιρετικά σημαντική στήλη. Δυστυχώς, οι συγκεκριμένες δεν σώζονται σήμερα.
Τι θα θέλατε να αναδείξετε μέσα από τον συνδυασμό αρχαιοτήτων και αρχειακών πηγών;
Θέλουμε ο επισκέπτης να βιώσει τις δυσκολίες αλλά και τον ενθουσιασμό των ανθρώπων που πρωτοστάτησαν στη διάσωση των αρχαιοτήτων: αρχαιολόγοι, τοπικές αρχές, αστυνομικοί, γυμνασιάρχες. Όλοι συνέβαλαν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μαρμάρινη στήλη με ανδρική μορφή και δύο δόρατα.
Στην έκθεση παρουσιάζουμε όχι μόνο τη στήλη, αλλά και το σχέδιο που έκανε στον Αμπελώνα το 1883 ο Γερμανός αρχαιολόγος Lölling. Περιλαμβάνουμε επίσης την έκθεση του αγροτικού υπαστυνόμου Τυρνάβου, ο οποίος κατέγραψε την επίσκεψη του Γερμανού, περισυνέλλεξε τη στήλη, καθώς και άλλες που προέρχονταν από την αρχαία Φάλαννα και τις παρέδωσε στον δήμαρχο για φύλαξη.
Ποιοι ήταν οι άνθρωποι-κλειδιά αυτής της πρώιμης περιόδου;
Σημαντικό ρόλο είχαν οι γυμνασιάρχες που ορίζονταν ως Έφοροι Αρχαιοτήτων στα τέλη του 19ου αιώνα και έστελναν συστηματικές αναφορές στο Υπουργείο Παιδείας. Όμως δεν ήταν μόνο αυτοί· δήμαρχοι, νομάρχες και αστυνομικοί όχι απλώς περισυνέλλεγαν αρχαιότητες, αλλά συχνά τις κατέγραφαν και τις σχεδίαζαν με ζήλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο διοικητής του Μεταβατικού Σταθμού Αγιάς, Νικόλαος Βούλγαρης, που το 1893 διέσωσε και αποτύπωσε την αρχαία στήλη της Κουκουράβας (σημερινή Αμυγδαλή Αγιάς).
Ποια ήταν η κατάσταση της Αρχαιολογικής Συλλογής όταν ανέλαβε ο πρώτος επίσημος Έφορος Αρχαιοτήτων, ο Απόστολος Αρβανιτόπουλος;
Όταν έφτασε στη Λάρισα το 1906, η συλλογή στεγαζόταν στο Διδασκαλείο και η κατάσταση ήταν πολύ κακή. Ο λίθινος μαντρότοιχος είχε πέσει πάνω στις αρχαιότητες και τις είχε καλύψει. Γι’ αυτό αποφασίστηκε η μεταφορά τους στο Μπεζεστένι, όπου δημιουργήθηκε το λεγόμενο «Προσωρινόν Μουσείον». Εκεί οι αρχαιότητες τοποθετήθηκαν κάτω από στέγαστρα στη βόρεια και νότια πλευρά, αλλά και στον περίβολο, ενώ δίπλα τους λειτουργούσε αναψυκτήριο, εστιατόριο και θεατρική σκηνή! Μετά από πολλές περιπέτειες, μέρος αυτού του υλικού κατέληξε στο Γενί Τζαμί, όπου το 1961 εγκαινιάστηκε η πρώτη επίσημη αρχαιολογική έκθεση της Λάρισας.
Στην έκθεση περιλαμβάνεται και ειδικό αφιέρωμα στις πρώτες ανασκαφές;
Βεβαίως. Σημαντικό κεφάλαιο αποτελούν οι πρώτες επίσημες ανασκαφές της περιοχής. Η παλαιότερη γνωστή έγινε το 1896 στη Μαρμαρίνη από τον Βασίλειο Λεονάρδο, όπου αποκαλύφθηκαν τάφοι της πρωτογεωμετρικής εποχής (10ος–9ος αι. π.Χ.). Από τους τάφους αυτούς παρουσιάζουμε σημαντικά αγγεία, τα οποία έχει παραχωρήσει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ειδικά για την έκθεση. Eπίσης, στοιχεία δίδονται για τις πρώτες ανασκαφικές έρευνες στην ακρόπολη των Γόννων, τα Φάρσαλα, τις νεολιθικές μαγούλες στο Τσαγγλί και το Ραχμάνι (Ερέτρια Φαρσάλων) αλλά και στην ίδια τη Λάρισα, όπου το το 1910 ο Απόστολος Αρβανιτόπουλος πραγματοποιεί την πρώτη ανασκαφή στο Αρχαίο Θέατρο.
Η έκθεση αναφέρεται στη Λάρισα, τον Τύρναβο και την Αγιά, όπου οι πρώτες συλλογές στεγάστηκαν σε μεγάλα σχολικά κτίρια. Παρουσιάζουμε επίσης την περίπτωση της Ελασσόνας, που εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος το 1912 και όπου χρησιμοποιήθηκε το παλιό Οθωμανικό Τελωνείο για τη φύλαξη των αρχαιοτήτων»
Ποιοι φορείς συνδιοργανώνουν την έκθεση;
Η έκθεση είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας και της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, από όπου και προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος του αρχειακού υλικού.
Εργάσθηκαν αρχαιολόγοι και από τις δύο υπηρεσίες, ενώ ενσωματώνεται επίσης τμήμα της αρχειακής έρευνας της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Μαρίας Σταματοπούλου, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα John Fell Fund.
Αρχειακό υλικό παραχωρήθηκε επίσης από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και το Ελληνικό, Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης. Αρχαιότητες έχουν δανεισθεί από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
