Φοροαπαλλαγές ρεκόρ, ξεπέρασαν τα 22,8 δισ. ευρώ

Στα ύψη έχει εκτοξευθεί το «κρυφό κόστος» των φοροαπαλλαγών που χορηγεί το ελληνικό κράτος, αγγίζοντας τα 22,88 δισ. ευρώ, ένα ποσό που ανέρχεται σχεδόν στο 31%% των συνολικών φορολογικών εσόδων.

Πρόκειται για μια δημοσιονομική «τρύπα» που, αν δεν υπήρχε, θα εκτόξευε τα έσοδα από φόρους στα 96,5 δισ. ευρώ, δίνοντας στις εκάστοτε κυβερνήσεις πολύ μεγαλύτερη ελευθερία να σχεδιάσουν ουσιαστικές κοινωνικές πολιτικές, να προχωρήσουν σε μόνιμες μεταρρυθμίσεις και να διαμορφώσουν ένα πιο δίκαιο, αναλογικό και σταθερό φορολογικό τοπίο.

Μέσα σε μόλις έναν χρόνο, οι φοροαπαλλαγές αυξήθηκαν κατά 4,06 δισ. ευρώ. Η άνοδος αυτή οφείλεται κυρίως σε ευνοϊκές ρυθμίσεις για νομικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα, απαλλάχθηκαν από τον φόρο εισοδήματος οι φορείς της γενικής κυβέρνησης για την κάλυψη ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων. Παράλληλα, διπλασιάστηκαν το ποσό των απαλλαγών στα ενδοομιλικά μερίσματα για εταιρείες που είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας.

Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει από τα στοιχεία του προϋπολογισμού αφορά τις αγοραπωλησίες ακινήτων το 2024, κυρίως αυτές που αφορούν πρώτη κατοικία. Συγκεκριμένα, περιορίσθηκαν οι φοροαπαλλαγές για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, εξέλιξη που δείχνει ότι οι περισσότερες πωλήσεις το 2024 αφορούσαν επενδυτικά ή επαγγελματικά ακίνητα. Από τα στοιχεία διαπιστώνεται η αδυναμία των πολιτών να αποκτήσουν πρώτη κατοικία συνεπεία των υψηλών τιμών στην αγορά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού, από 2,15 δισ. ευρώ που ήταν οι απαλλαγές για την απόκτηση πρώτης κατοικίας το 2023, μειώθηκαν στα 600 εκατ. ευρώ το 2024.

Στον τόμο των φορολογικών δαπανών που κατατέθηκε στη Βουλή -και αφορά το 2024 -καταγράφονται 1.236 φοροαπαλλαγές, από 1.106 το 2023. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο, συχνά χωρίς να είναι δυνατόν να προσδιοριστεί επακριβώς το δημοσιονομικό κόστος τους. Η αύξηση αυτή, ενισχυμένη μετά την περίοδο των μνημονίων, αντανακλά τόσο κοινωνικές ανάγκες όσο και πολιτικές επιλογές που δημιουργούν ένα ολοένα πιο περίπλοκο πλέγμα εξαιρέσεων.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, το πραγματικό κόστος είναι ακόμη υψηλότερο και ουσιαστικά μη μετρήσιμο. Το κράτος δεν διαθέτει μηχανογραφική υποστήριξη για να αποτυπώσει τις απαλλαγές στα τυχερά παίγνια ή στο ψηφιακό τέλος συναλλαγών. Αντίθετα, πλέον καταγράφονται και οι φοροαπαλλαγές στις κληρονομιές, τομέας που παλαιότερα δεν αποτυπωνόταν.

Εξίσου δύσκολος είναι ο υπολογισμός της απώλειας εσόδων από τον ΦΠΑ, καθώς πολλές επιχειρήσεις που απαλλάσσονται δεν υποβάλλουν δηλώσεις ΦΠΑ, γεγονός που καθιστά αδύνατη την πλήρη εκτίμηση του πραγματικού τους φορολογικού αποτυπώματος.

Οι φοροαπαλλαγές ανά κατηγορία

Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων (252 απαλλαγές και εκπτώσεις) . Το σύνολο των φοροαπαλλαγών υπολογίζεται σε 4,94 δις. ευρώ έναντι 5,098 δισ. ευρώ, το 2023.
Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (265 απαλλαγές και εκπτώσεις). Απαλλαγές ύψους 5,8 ευρώ δισ. ευρώ είχαν οι επιχειρήσεις.
Φορολογία κεφαλαίου. Χρησιμοποιήθηκαν οι απαλλαγές σε περισσότερες από 4,98 εκατ. περιπτώσεις και είχαν εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ, στον Ειδικό Φόρο Ακινήτων, στις μεταβιβάσεις, γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές 9,06 δις. ευρώ. Ανατρέχοντας στα επιμέρους στοιχεία, προκύπτει ότι η αύξηση αυτή είναι αποτέλεσμα των απαλλαγών πρώτης κατοικίας ύψους 2,4 δισ. ευρώ. Αυξημένη είναι και η φορολογική δαπάνη για τις απαλλαγές από τον Ειδικό Φόρο Ακινήτων, καθώς προβλέπονται 6,3 δισ. ευρώ, έναντι 6,1 δισ. ευρώ το 2023.
ΦΠΑ (75 εκπτώσεις και φοροαπαλλαγές). Το όφελος για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και καταναλωτές ήταν 1 δισ. ευρώ. Τις μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές έχουν οι υπηρεσίες ιδιωτικής εκπαίδευσης που γλιτώνουν 501 εκατ. ευρώ.
Τέλη χαρτοσήμου (76 εκπτώσεις). Οι απαλλαγές ανήλθαν σε 72,8 εκατ. ευρώ
Φόρος ασφαλίστρων (56απαλλαγές) . Οι μειώσεις έφθασαν τα 622 εκατ. ευρώ.
Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (40 φοροαπαλλαγές). Το ύψος των απαλλαγών ήταν 1, δις. ευρώ με τη μερίδα του λέοντος να έχουν τα ενεργειακά προϊόντα με 551 εκ. ευρώ και η αιθυλική αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά με 470 εκατ. ευρώ.
Τέλη ταξινόμησης οχημάτων (26 απαλλαγές). Οι εκπτώσεις διαμορφώθηκαν σε 270 εκατ. ευρώ.
Τέλη κυκλοφορίας οχημάτων. Το ποσό των απαλλαγών ανήλθε σε 24,5 εκατ. ευρώ.