Του Γ. Γιαλαμά*
Το τρέχον έτος φτάνει σε λίγο στο τέλος του, και λίγες ημέρες μετά το πρόσφατο Φεστιβάλ Νεολαίας, η πόλη αναμένει και εισέρχεται σε Χριστουγεννιάτικο κλίμα με τις εκδηλώσεις και το στολισμό της, αλλά σε λίγους μήνες από τώρα, η μεθεόρτια μελαγχολία θα συνοδεύεται με μία ερώτηση. «Και τώρα που δεν είμαστε Εθνική Πρωτεύουσα νεολαίας, τι κάνουμε»?
Όσο και αν απέχει κάποιος από τα δρώμενα της πόλης, η πλειοψηφία των κατοίκων της, (τουλάχιστον) αντιλήφθηκαν ότι η Λάρισα ήταν για το 2025 η Εθνική Πρωτεύουσα Νεολαίας. Μάλιστα, η πόλη μας ανακηρύχθηκε ως πρωτεύουσα, κατά τη δεύτερη χρονιά ύπαρξης αυτού του θεσμού (αφού τη πρώτη χρονιά που το διεκδίκησε, εν τέλει κέρδισε στο νήμα, η πόλη της Κομοτηνής). Ομολογουμένως, η επιτυχία της ανακήρυξης ήρθε με κόπο, αγώνα και μακροχρόνιες βελτιώσεις, και σε αυτό συνέβαλε το Δημοτικό Συμβούλιο Νεολαίας αλλά και άλλοι φορείς κυρίως τοπικής αυτοδιοίκησης η κοινής ωφέλειας. Να σημειωθεί ότι όταν ξεκίνησε το ΔΣΝ της Λάρισας, στη χώρα υπήρχαν παρόμοια Δημοτικά Συμβούλια Νεολαίας, σε λιγότερο από 10 άλλους Δήμους. Με τη τόσο ορμή που έχει αποκτήσει το συγκεκριμένο συμβούλιο, είναι σίγουρο πως οι δράσεις του θα συνεχιστούν, ακόμα και έπειτα τη λήξη της θητείας της εθνικής πρωτεύουσας. Αυτό άλλωστε είναι και το ζητούμενο του θεσμού, και σε αυτό συνεπικουρεί και η ανάδειξη τόσων (καινούριων και μη) φορέων νεολαίας που το τελευταίο καιρό συνεργάζονται ή (επαν)ενεργοποιούνται. Είναι όμως φανερό πως αυτή η μαζική επιδίωξη για υλοποίηση δράσεων, επέφερε μία φθορά και μία κούραση στους παριστάμενους και στους διοργανωτές τους, ίσως και δικαιολογημένα λόγω του μεγάλου πλήθους και της συχνότητας διεξαγωγής τους, αλλά ας ελπίζουμε πως η διοργάνωση τους θα εξομαλυνθεί στα επόμενα χρόνια και θα δοθεί έμφαση όχι στη ποσότητα, αλλά στην (ήδη καλή) ποιότητα και ελκυστικότητα των εκδηλώσεων.
Ένα από τα οφέλη της όλης διαδικασίας για την διάκριση της πόλης ως Ε.Π.Ν., είναι η οικοδόμηση του οικοσυστήματος νεολαίας, με την απελευθέρωση του νεανικού δυναμικού της πόλης μας ως τοπικό διαμεσολαβητή μέσω της προώθησης συνεργιών μεταξύ των διαφόρων φορέων νεολαίας της πόλης, με τον δημόσιο τομέα, τη βιομηχανία, τις νεοφυείς επιχειρήσεις, την κοινωνία των πολιτών, τους πολίτες έως τον ακαδημαϊκό χώρο, με σκοπό τη συμβολή στην ανάπτυξη. Σημειώστε πως σε αυτές τις συνέργειες, πολλές φορές η Καινοτομία είναι μία συνιστώσα.
Ωστόσο, στον απόηχο του έτους της πρωτεύουσας νεολαίας και αναμένοντας τον απολογισμό που θα κάνει για να δει τι αποκόμισε, τι απομένει στη Λάρισα? Και πως αυτά τα οφέλη θα μπορούσε να τα αξιοποιήσει πολλαπλασιαστικά? H απάντηση ίσως έρχεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ανακοίνωσε πρόσφατα τους φιναλίστ της «Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Καινοτομίας 2026» (iCapital), ενός θεσμού ο οποίος φέρνει για πάνω από δέκα χρόνια στο προσκήνιο πόλεις με αστικές καινοτομίες.
Τί είναι οι iCapitals?
Στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι έως το 2050 σχεδόν το 85 % των Ευρωπαίων θα ζει σε πόλεις. Η ικανότητα των πόλεων να απορροφήσουν αυτή την αυξανόμενη ζήτηση υπηρεσιών και κατανάλωσης πόρων θα είναι καθοριστική για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητάς τους. Όλο και περισσότερες πόλεις λειτουργούν ως πεδία δοκιμών για την καινοτομία και υλοποιούν πρωτοβουλίες με επίκεντρο τον άνθρωπο, προκειμένου να βρουν λύσεις σε κοινωνικές προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η ψηφιοποίηση, η βιώσιμη ανάπτυξη ή η κοινωνική συνοχή. Οι πόλεις καινοτομούν για ένα καλύτερο μέλλον, ενισχύοντας τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών.
Με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon, το βραβείο iCapital απονέμεται σε πόλεις που πρωτοπορούν στην αξιοποίηση της καινοτομίας για τη διαμόρφωση πιο βιώσιμων, χωρίς αποκλεισμούς και ανθεκτικών αστικών περιβαλλόντων. Ο διαγωνισμός επιβραβεύει τις ευρωπαϊκές πόλεις που έχουν το θάρρος να ανοίξουν τις πρακτικές διακυβέρνησής τους σε πειραματισμούς και να επεκτείνουν τα όρια της τεχνολογίας προς όφελος των πολιτών τους. Στην κατηγορία «Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα της Καινοτομίας», οι φιναλίστ είναι οι Γκρενόμπλ Αλπς Μетρόπολ, το Λίβερπουλ και το Ρότερνταμ. Αυτές οι πόλεις έχουν επιδείξει εξαιρετική αφοσίωση και δέσμευση στην προώθηση οικοσυστημάτων βασισμένων στην καινοτομία, αποτελώντας παράδειγμα για τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς αστική ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η νικήτρια πόλη στην κατηγορία «Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα της Καινοτομίας» θα κερδίσει έπαθλο 1 εκατομμυρίου ευρώ, ενώ οι δύο επιλαχούσες πόλεις θα λάβουν 100 000 ευρώ η καθεμία. Οι προηγούμενοι νικητές είναι η Βαρκελώνη (2014), το Άμστερνταμ (2016), το Παρίσι (2017), η Αθήνα (2018), η Νάντη (2019), η Λέουβεν (2020), το Ντόρτμουντ (2021), η Αίξ-Μασσαλία Προβηγκία (2022), Λισαβόνα (2023) και Τορίνο (2024) ως Ευρωπαϊκές Πρωτεύουσες Καινοτομίας. Σε αυτή τη κατηγορία δυστυχώς η Λάρισα έχει πολύ δρόμο ακόμα να διανύσει αν επιδιώξει στα σοβαρά να αναμετρηθεί.
Τι κοινό έχει η Λευκωσία με το Σαν Σεμπάστιαν και το Χάρλεμ?
Ωστόσο, υπάρχει και μία άλλη κατηγορία, πιο πρόσφατη, και πιο κατάλληλη για «νεοεισερχόμενες» πόλεις όπως η Λάρισα. Αναφέρομαι στη κατηγορία «Αναδυόμενη καινοτόμος πόλη» (Rising Innovative City), στην οποία οι φιναλίστ που διαγωνίζονται για τη διάκριση του 2026 είναι το Άαλμποργκ, η Λευκωσία και το Σαν Σεμπαστιάν. Αυτές οι πόλεις έχουν σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο στη χρήση της καινοτομίας για τη μεταμόρφωση του αστικού τους περιβάλλοντος, εντοπίζοντας νέους δρόμους για την ανάπτυξη και τη βελτίωση της κοινωνίας. Η νικήτρια πόλη στην κατηγορία «Αναδυόμενη Καινοτόμος Πόλη» θα εξασφαλίσει 500 000 ευρώ, ενώ οι δύο επιλαχούσες πόλεις θα λάβουν 50 000 ευρώ η καθεμία. Οι προηγούμενοι νικητές στην κατηγορία «Αναδυόμενες καινοτόμες πόλεις» είναι η Βάνταα (2021), το Χάρλεμ (2022), το Λινκόπινγκ (2023) και η Μπράγκα (2024-25), όλες τους, πόλεις με πολλά κοινά δημογραφικά χαρακτηριστικά με τη Λάρισα, και εκτιμώ πως οι αρμόδιοι θα πρέπει να το προσθέσουν στη στοχοθεσία τους. Σε επόμενο άρθρο θα αναφέρουμε τα κριτήρια τα οποία καθορίζουν την επιτυχία στο συγκεκριμένο θεσμό.
Γιατί να μπει σε αυτή τη διαδικασία η πόλη μας?
Εκτός από το χρηματικό έπαθλο, το βραβείο θα προσφέρει μεγάλη προβολή, με τη μορφή ανανεωμένου ενδιαφέροντος από το κοινό και αυξημένης κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης. Επιπλέον, όλοι οι νικήτριες αλλά και οι επιλαχούσες πόλεις προσκαλούνται να ενταχθούν στο δίκτυο αποφοίτων του iCapital, δηλαδή έναν κύκλο υψηλού κύρους, όπου όλοι συναντιούνται για να μοιραστούν τις γνώσεις τους, να συζητήσουν κοινές προκλήσεις και να συνεργαστούν για την εξεύρεση λύσεων.
Ομοίως με το ΔΣΝ, που συνέβαλλε στη διεκδίκηση της Εθν. Πρωτ. Νεολαίας, ως πρώτο βήμα προς τη διεκδίκηση αυτού του τίτλου, θα μπορούσε να αποτελέσει η δημιουργία Δημοτικού Συμβουλίου Καινοτομίας Λάρισας (πιθανώς το πρώτο στην Ελλάδα).
*Ο Γιάννης Γιαλαμάς είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Καινοτομία, και τελειόφοιτος Μεταπτυχιακού στις Έξυπνες Πόλεις.
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
