Γράφει ο Ευάγγελος Μπαλντούνης, Καθηγητής φιλόλογος – συγγραφέας – ιστορικός ερευνητής
Η Ολυμπία υπήρξε το πιο φημισμένο ιερό της αρχαίας Ελλάδας αφιερωμένο στον Δία.
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ και ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ – ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥΣ: Ήταν ο τόπος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων οι οποίοι τελούνταν στο πλαίσιο των «Ολυμπίων», της πιο σημαντικής αρχαίας εορτής. Ονομάστηκαν «Ολυμπιακοί» γιατί γίνονταν προς τιμήν τού Ολυμπίου Διός. Η Ολυμπία ονομαζόταν «Άλτις», δηλ. Ιερό Άλσος, κτισμένη στη βόρεια όχθη τού ποταμού Αλφειού. Εκεί βρισκόταν για 1000 περ. χρόνια το χρυσελεφάντινο άγαλμα τού Διός, έργο του Φειδίου. Η απαρχή των αγώνων τοποθετείται στο 776 πΧ. Ήδη από τον 10ο – 9ο αι. διαμορφώνεται ο ιερός χώρος της Άλτεως με την καθιέρωση της λατρείας του Διός. Αγώνες γίνονταν από τότε αλλά ήταν μόνο τοπικοί και διεξαγόταν ένα αγώνισμα, η διαδρομή του σταδίου. Με την πάροδο του χρόνο όμως, άρχισε να προσελκύει πολλούς προσκυνητές, με αποτέλεσμα να καταστούν οι σημαντικότεροι από τους Πανελλήνιους τότε αγώνες. Γρήγορα η φήμη του ιερού της Ολυμπίας διαδόθηκε σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο και οι αγώνες της έγιναν το σύμβολο τής Πανελλήνιας ενότητας.
Η ΘΕΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΕΧΕΙΡΙΑΣ: Το 776 αποτέλεσε τομή στην ιστορία τής Ολυμπίας, γιατί τότε ο Σπαρτιάτης Λυκούργος συμφώνησε με τον βασιλιά της Ήλιδος Ίφιτο και τον βασιλιά της Πίσας, την τέλεση λατρευτικών εορτών στην Ολυμπία. Η συμφωνία τους φυλασσόταν στον ναό της Ήρας. Μέρος της συμφωνίας ήταν ότι κατά τις εορτές θα επικρατούσε «Εκεχειρία» σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η Ιερή Εκεχειρία όριζε: α) Την μη κατάκτηση της Ολυμπίας. β) Την διακοπή κάθε πολεμικής εχθροπραξίας όταν άρχιζε η περίοδος των αγώνων.
ΤΟ ΠΡΕΣΤΙΖ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ: Μόλις έμπαινε ο μήνας των αναμετρήσεων, ειδικοί κήρυκες διαλαλούσαν την Εκεχειρία σε όλη την Ελλάδα. Ήταν στεφανωμένοι με κλαδιά ελιάς και κρατώντας το ραβδί του κήρυκα, εξήγγειλαν την κατάπαυση των συρράξεων για 3 μήνες. Η Ιερή Εκεχειρία πρόσθεσε αίγλη στους αγώνες και εδραίωσε τη φήμη τους. Κατά τον 5ο αι. η ακτινοβολία της Ολυμπίας έφτασε σε τέτοιο σημείο, ώστε εκεί να συγκεντρώνονται πολιτικοί, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες, διότι έβρισκαν μεγάλο κοινό για τη διάδοση των ιδεών τους. Περισσότερα από 40 χιλ. άτομα ταξίδευαν ως την Ολυμπία.
Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ: Όσοι ήθελαν να λάβουν επίσημα μέρος στην Ολυμπιάδα, προπονούνταν στην πατρίδα τους τουλάχιστον 10 μήνες πριν τους αγώνες. Συνήθως γυμνάζονταν από την παιδική ηλικία. Οι προπονητές ανήκαν σε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες: α) Παιδοτρίβες, που γύμναζαν το σώμα….β) Γυμναστές για τις αθλητικές ασκήσεις, οι οποίοι ζητούσαν υψηλές αμοιβές….γ) Αλείπτες, που άλειφαν με λάδι το σώμα των αθλητών για να κάνουν μαλάξεις στους μύες. Αν κάποιος ήταν φτωχός και δεν μπορούσε να πληρώσει, η πόλη του αναλάμβανε την ευθύνη να προσλάβει προπονητή.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ. Δυνατότητα να πάρουν μέρος στους αγώνες είχαν όλοι οι ελεύθεροι Έλληνες πολίτες. Αρκεί να μην έχουν διαπράξει φόνο ή ιεροσυλία. Απαγορευόταν η συμμετοχή στους «βαρβάρους» και στους δούλους. Από τα πέρατα του ελληνικού κόσμου έρχονταν θεατές για να τους παρακολουθήσουν. Το πλήθος που έφτανε, έστηνε τις σκηνές του κατά μήκος των ποταμών ή κάτω από τα δέντρα. Εκτός από τους μεμονωμένους προσκυνητές υπήρχαν και οι «Θεωρίες», οι επίσημοι δηλ. αντιπρόσωποι των πόλεων. Απαρτίζονταν από επιφανείς πολίτες και έφερναν πλουσιότατα δώρα στο ιερό.
ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΑΝΟΔΙΚΩΝ: Έτσι ονομάζονταν οι υπεύθυνοι της διεξαγωγής των αγώνων και ήταν οι ίδιοι που στο τέλος απένειμαν τα έπαθλα στους νικητές. Για να εξασφαλίσουν ότι οι αγώνες θα ήταν άψογοι, επέβλεπαν τους αθλητές τον μήνα της προπόνησης, επέλεγαν αυτούς που είχαν προετοιμαστεί ικανοποιητικά και απέρριπταν εκείνους με τις χαμηλές επιδόσεις. Δεν πρόσεχαν μόνο πόσο καλός ήταν ένας αθλητής, αλλά και αν είχε καλό χαρακτήρα. Οι Ελλανοδίκες φορούσαν κόκκινους χιτώνες για να ξεχωρίζουν.
ΤΙ ΗΤΑΝ ΟΙ «ΖΑΝΕΣ»: Τιμωρούσαν επίσης τους αθλητές που παραβίαζαν τους κανονισμούς. Οι τιμωρίες ήταν σωματικές αλλά και πρόστιμα. Με τα χρήματα αυτά δημιουργούσαν χάλκινα αγάλματα που λέγονταν «Ζάνες» (πληθυντικός της λέξης Ζευς) και ήταν αφιερωμένα στον Δία. Στη βάση τους γραφόταν το όνομα του αθλητή που παραβίασε τον όρκο του. Τους Ζάνες τους τοποθετούσαν τον ένα δίπλα στον άλλο μπροστά από την είσοδο του Σταδίου. Με την περίοπτη θέση τους ήθελαν να ντροπιάσουν τους παραβάτες και να αποτελέσουν παράδειγμα προς αποφυγή.
ΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ: Οι κανόνες ήταν 12, όσοι και οι θεοί του Ολύμπου. Οι πιο σημαντικοί: 1) Συμμετείχαν μόνο Έλληνες πολίτες. Απαγορευόταν αυστηρά να πάρουν μέρος οι «βάρβαροι», οι δούλοι και όσοι είχαν διαπράξει εγκλήματα ή είχαν κλέψει ναό. 2) Ένα μήνα πριν τους αγώνες, οι αθλητές έπρεπε να φτάσουν στην Ήλιδα για να προπονηθούν, αλλά και να δηλώσουν τη συμμετοχή τους. 3) Απαγορευόταν οι γυναίκες ως αθλήτριες και η είσοδος στο στάδιο των παντρεμένων γυναικών. Οι ανύπαντρες όμως παρακολουθούσαν τους αγώνες. Ο Παυσανίας ξεκάθαρα μας διαβεβαιώνει: «Παρθένους δε, ουκ είργουσι θεάσθαι», δεν τις εμπόδιζαν από το να παρακολουθούν.
ΠΩΣ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ: Αν κάποια τολμούσε να παραβεί τον νόμο, η τιμωρία ήταν σκληρή: την έριχναν από τα ψηλά βράχια του βουνού. Στους αγώνες οι γυναίκες είχαν δικαίωμα συμμετοχής μόνο ως ιδιοκτήτριες αλόγων. Στα ιππικά αγωνίσματα βραβεύονταν ο ιδιοκτήτης του αλόγου, όχι ο αναβάτης. Χάρη σ’ αυτόν τον θεσμό, πολλές γυναίκες ανακηρύχθηκαν Ολυμπιονίκες. Πρώτη Ολυμπιονίκης υπήρξε η Κυνίσκα, κόρη του βασιλιά της Σπάρτης. Για τις νέες κοπέλες υπήρχε ειδικός αγώνας δρόμου, τα Ηραία, που γίνονταν προς τιμήν της Ήρας κάθε 4 χρόνια σε διαφορετικό χρόνο, ανάμεσα στις Ολυμπιάδες. Ήταν ντυμένες με κοντό χιτώνα έχοντας γυμνό μόνο τον δεξί ώμο.
ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ: Υπήρξε η μόνη γυναίκα που κατάφερε να παραβεί τον νόμο και να μείνει ατιμώρητη. Ήταν κόρη, αδελφή και μητέρα Ολυμπιονικών. Η Καλλιπάτειρα είχε δείξει ιδιαίτερη φροντίδα στην ανατροφή και την εκγύμναση του γιου της Πεισίδωρου. Μεγάλη της επιθυμία ήταν να τον δει να αγωνίζεται. Ντυμένη με αντρικά ρούχα εισήλθε στο στάδιο για να παρακολουθήσει το παιδί της στο τρέξιμο. Ο γιος της νίκησε! Στην προσπάθειά της να μπει στον αγωνιστικό χώρο και λόγω του υπέρμετρου ενθουσιασμού της, αποκαλύφθηκε το φύλο της. Οι Ελλανοδίκες όμως δεν την τιμώρησαν, τιμώντας έτσι τα μέλη της οικογένειάς της που ήταν όλοι Ολυμπιονίκες. (συνέχεια στο 2ο μέρος)
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
