Νέος ΝΟΚ: Αυτά είναι τα 3 σημεία κλειδιά – Τι προβλέπει το Προεδρικό Διάταγμα

Μέσω του Προεδρικού Διατάγματος που υπέγραψαν ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, και ο υφυπουργός, Νίκος Ταγαράς, καθορίζεται η διαδικασία έγκρισης Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων, για την αντιστάθμιση της χρήσης κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Ταυτόχρονα μπήκαν οι υπογραφές και για τις Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις που αφορούν στον καθορισμό α) της διαδικασίας επιστροφής φόρων, παραβόλων, εισφορών και κρατήσεων των οικοδομικών αδειών με χρήση κινήτρων του ΝΟΚ, που αναθεωρούνται αμελλητί και κατά προτεραιότητα έναντι των λοιπών αιτήσεων και β) των προδιαγραφών των Ειδικών Σχεδίων Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ).

Την ίδια ώρα, σε πλήρη εξέλιξη είναι και η προετοιμασία του νέου ΝΟΚ. Όπως εξήγησε στον «Ελεύθερο Τύπο» ο υφυπουργός ΠΕΝ, Νίκος Ταγαράς, αυτή την περίοδο το υπουργείο βρίσκεται σε φάση προετοιμασίας του νέου ΝΟΚ, βάσει του οποίου θα εκδίδονται οι οικοδομικές άδειες. Θα είναι, όπως είπε, απλοποιημένος ώστε να μην υπάρχουν στο μέλλον παρερμηνείες. Επί της ουσίας, ο νέος κανονισμός θα επικεντρώνεται σε τρεις βασικές σταθερές και συγκεκριμένα στο περίγραμμα του κτιρίου, τις πλάγιες αποστάσεις και τον συντελεστή δόμησης. Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός θα έχει 20 άρθρα.

Αναλυτικότερα, το νέο Προεδρικό Διάταγμα προσδιορίζει με σαφήνεια τη ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος για τον ΝΟΚ, η οποία εκδόθηκε κατόπιν της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακύρωσε, το περασμένο καλοκαίρι, την οριζόντια εφαρμογή των πολεοδομικών κινήτρων.

Ημερομηνία-κλειδί είναι η 11η Δεκεμβρίου 2024. Ειδικότερα, άδειες που έχουν εκδοθεί κάνοντας χρήση των κινήτρων/προσαυξήσεων του ΝΟΚ και είτε ακυρώθηκαν δικαστικά είτε προσβλήθηκαν στα δικαστήρια αλλά έχει γίνει έναρξη εργασιών έως την 11η Δεκεμβρίου 2024 θα μπορούν να υλοποιηθούν κάνοντας χρήση των μπόνους. Για τα εν λόγω έργα θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι έχει γίνει έναρξη οικοδομικών εργασιών ενώ προβλέπεται περιβαλλοντικός προέλεγχος και εφαρμογή του περιβαλλοντικού ισοδύναμου προκειμένου να κριθούν οι συνέπειες που προκαλούνται στο περιβάλλον από τα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου και εάν απαιτείται ή όχι Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Ως «έναρξη εργασιών» αναγνωρίζονται οι εκσκαφές, οι εργασίες σκυροδέτησης σε περιπτώσεις προσθηκών αλλά και η κατεδάφιση παλαιού κτίσματος στο ίδιο οικόπεδο, υπό την προϋπόθεση ότι η κατεδάφιση δεν έγινε πάνω από έξι μήνες πριν την ημερομηνία-κλειδί. Μάλιστα, το ΣτΕ αποδέχθηκε ότι ακόμη και οι ανασκαφές ή οι δοκιμαστικές τομές που πραγματοποιεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία συνιστούν έναρξη εργασιών.

Για τις άδειες που δεν έχουν ξεκινήσει εργασίες έως 11 Δεκεμβρίου 2024, δηλαδή εκδόθηκαν αλλά δεν έγινε κατεδάφιση, εκσκαφή, σκυροδέτηση κ.λπ. δεν χάνουν το δικαίωμα δόμησης, αλλά δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα μπόνους που προβλέπει ο ΝΟΚ και απαιτείται αναθεώρηση της άδειας χωρίς τους ευνοϊκούς όρους.

Όσον αφορά τις οικοδομικές άδειες που είχαν ακυρωθεί ή προσβληθεί και είχαν εκδοθεί επειδή έκαναν χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ, εάν δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται σαφώς στο ΠΔ (αποδεδειγμένη έναρξη οικοδομικών εργασιών έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024 κ.λπ.), απαιτείται αναθεώρηση και αφαίρεση των ευνοϊκών προβλέψεων. Η αναθεώρηση αυτή πραγματοποιείται χωρίς καταβολή φόρων, παραβόλων, εισφορών/κρατήσεων και διενεργείται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης κατά προτεραιότητα αλλά προϋποθέτει την εκ νέου εμπλοκή μηχανικού για τη μελέτη, κόστος το οποίο καλείται να καλύψει ο ενδιαφερόμενος (ιδιοκτήτης ή κατασκευαστής). Επιπλέον, επιστρέφονται τα ποσά που είχαν καταβληθεί για την έκδοση της αναθεώρησης, εξαιρουμένων των πάγιων φόρων και εισφορών που δεν επηρεάζονται από την αναθεώρηση.

Οι άδειες που αξιοποιούσαν τα κίνητρα του ΝΟΚ και είχαν ακυρωθεί ή προσβληθεί αλλά είχαν αποδεδειγμένα εκκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024 θα υλοποιούνται κανονικά με την προϋπόθεση ότι θα καταβάλουν το προβλεπόμενο ποσό για το περιβαλλοντικό ισοδύναμο (ανάλογα με τα πρόσθετα τετραγωνικά κ.λπ.). Για αυτές τις άδειες δεν απαιτείται αναθεώρηση.

ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΥΠΟ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Τι προβλέπεται στον μηχανισμό Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου

Οπως επισήμανε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το ΣτΕ έκρινε ως νόμιμο τον μηχανισμό του Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου. Πρόκειται για το εργαλείο δηλαδή που επιτρέπει να συνεχιστούν οικοδομικές άδειες οι οποίες είχαν ακυρωθεί ή είχαν προσβληθεί δικαστικά, υπό την προϋπόθεση της καταβολής τέλους υπέρ του δήμου και της υλοποίησης έργων περιβαλλοντικής αναβάθμισης στις εν λόγω περιοχές.

Μεταξύ άλλων, τα έργα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου περιλαμβάνουν αναπλάσεις κοινόχρηστων χώρων, καθαρισμούς και οριοθετήσεις ρεμάτων, κατεδαφίσεις αυθαιρέτων ή επικίνδυνων κτισμάτων και παρεμβάσεις σε περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες ζώνες. Τα σχετικά κονδύλια θα διατίθενται αποκλειστικά στους δήμους μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, μετά από κατάρτιση Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων με χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου.

Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται η επιβολή τέλους περιβαλλοντικού ισοδυνάμου στις οικοδομικές άδειες που έχουν ακυρωθεί ή προσβληθεί δικαστικά, με ποσοστό 8% επί της αξίας των πρόσθετων τετραγωνικών, ενώ για τις περιπτώσεις επενδύσεων που ζητούν ένταξη σε προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης ή του ΕΣΠΑ, το τέλος αυξάνεται σε 15%.

Ως μόνη προϋπόθεση για τη επανέκδοση των οικοδομικών αδειών που είτε ακυρώθηκαν δικαστικά είτε προσβλήθηκαν στα δικαστήρια, παρ’ ότι οι οικοδομικές εργασίες είχαν ξεκινήσει πριν τις 11.12.2024, το ΣτΕ έθεσε την προηγούμενη τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικού προελέγχου. Πρόκειται για το πρώτο στάδιο, προκειμένου να κριθούν οι συνέπειες που προκαλούνται στο περιβάλλον από τα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου και, κατ’ επέκταση, εάν απαιτείται ή όχι Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Μαρίνα Ξυπνητού