Γράφουν οι Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης)*
Με αφορμή τον πρόσφατο απολογισμό της αρδευτικής περιόδου εκ μέρους της διοίκησης του ΟΔΥΘ, ας δούμε πως πορεύτηκε την πρώτη του χρονιά ο νέος αυτός οργανισμός.
- Σε γενικές γραμμές και με τις συνθήκες που διαχρονικά έχουν διαμορφωθεί στην Θεσσαλία στην διαχείριση των υδάτων δεν περιμέναμε κάτι διαφορετικό. Θυμίζουμε επίσης πως στη φετινή χρονιά οι όποιοι χειρισμοί του ΟΔΥΘ έχουν αντικειμενικά περιορισμένο χαρακτήρα καθώς αναφέρονται μόνο σε αρδεύσεις και μόνο από επιφανειακά νερά.
[Σημείωση : περίπου το 70% του αρδευτικού νερού προέρχεται από υπόγειους υδροφορείς, με ανεξέλεγκτες υπεραντλήσεις που προκαλούν την γνωστή σε όλους καταστροφή στα οικοσυστήματα, κάτι που σε συνθήκες κλιματικής κρίσης οδηγεί «εκ του ασφαλούς» την Θεσσαλία σε οικολογική κατάρρευση και ερημοποίηση, υπονομεύοντας το μέλλον των επόμενων γενεών. Και αυτό θα συνεχίζεται έως ότου σημαντικό μέρος των υπόγειων υποκατασταθούν σταδιακά από επιφανειακά νερά ταμιευτήρων, οι οποίοι όμως όλο εξαγγέλλονται και δεν υλοποιούνται].
Εκτός από αυτό, ο ΟΔΥΘ προς το παρόν δεν είναι σε θέση να κριθεί δεδομένου πως δεν διαθέτει προσωπικό, εγκεκριμένο προϋπολογισμό, οικονομικούς πόρους, εξοπλισμό και γενικά προϋποθέσεις και μέσα για να ασκήσει το έργο του.
Η εκχώρηση από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση της ευθύνης παροχέτευσης του αρδευτικού νερού από τον μοναδικό ταμιευτήρα αποθεμάτων της θεσσαλικής λεκάνης (Ν. Πλαστήρα) υπήρξε μια αναγκαία και κοινά αποδεκτή συνθήκη, επειδή στο πρόσωπο του διευθύνοντος συμβούλου του ΟΔΥΘ συνυπάρχει (για την ώρα) και η ιδιότητα του προέδρου ΤΟΕΒ Ταυρωπού. Ο Θ. Μαρκινός λοιπόν, με βαθιά γνώση των συνθηκών, με την συνδρομή και το κύρος του προέδρου καθηγητή Ν. Δέρκα και της διοίκησης του ΟΔΥΘ, θεωρήθηκαν ως το καταλληλότερο σχήμα να αναλάβουν για εφέτος την διαχείριση της συντεταγμένης παροχέτευσης των υδάτων του ταμιευτήρα, με σύμφωνη γνώμη της Περιφέρειας και υπό την εποπτεία συντονιστικής επιτροπής. Και όπως εμείς το βλέπουμε, τελικά αντιμετώπισαν όσο καλύτερα ήταν δυνατόν την έντονα προβληματική ελλειμματική κατάσταση, κάνοντας ουσιαστικά το …. «αγροτικό» τους στις φετινές δύσκολες συνθήκες λειψυδρίας.
Οι βασικές λοιπόν εκτιμήσεις του απολογισμού τους μας βρίσκουν γενικά σύμφωνους. Δεν ταυτίζουμε όμως τον ΟΔΥΘ με το εφετινό σχήμα «ανάγκης» που διαχειρίστηκε τα νερά του Ν. Πλαστήρα, ούτε του χρεώνουμε τις όποιες αδυναμίες, προβλήματα και παθογένειες δεκαετιών που προφανώς δεν του ανήκουν. Και φυσικά δεν συμμεριζόμαστε τις απόψεις διάφορων παραγοντίσκων που με ιδιοτέλεια κατακρίνουν τον οργανισμό, αφού οι ίδιοι επί χρόνια «βολεύονται» με την επικρατούσα αναρχία στην διαχείριση του επιφανειακού αρδευτικού νερού, στηριγμένοι στα «κολλητηλίκια» με την κυβερνητική εξουσία που τους προστατεύει.
Μια προστασία που τώρα ξεπληρώνουν διευκολύνοντάς την κυβέρνηση «να θολώνει τα νερά» με στημένες αντιπαραθέσεις (πχ. Λάρισας-Καρδίτσας). Αποφεύγουν όμως να κρίνουν την κυβέρνηση για την απραξία της και την έλλειψη πολιτικής βούλησης να διαθέσει πόρους και να εφαρμόσει τα εγκεκριμένα Σχέδια. Και βεβαίως επιλέγουν να συγκαλύψουν τις τρομακτικές της ευθύνες για την οικολογική καταστροφή, λειψυδρία, έλλειψη ασφάλειας από πλημμύρες, υψηλές τιμές ενέργειας, απουσία στήριξης βιοπαλαιστών αγροτών κλπ.
Και καμμιά φορά, έτσι για ….ξεκάρφωμα, «πετάνε» και μια ευχή για τον Αχελώο και τα λοιπά έργα, προσεκτικά όμως, τόσο ώστε να μην ενοχληθούν οι προστάτες τους.
- Κοιτώντας μπροστά, θα θέλαμε στο εξής να ακούσουμε από την διοίκηση του ΟΔΥΘ «προγραμματικές» τοποθετήσεις. Να πληροφορηθούμε πως θα κινηθούν, με ποιο χρονοδιάγραμμα και τι ακριβώς θα πράξουν για την αναγκαία εξοικονόμηση υδατικών πόρων, την εξίσου αναγκαία συγκέντρωση επιφανειακού νερού σε νέους ταμιευτήρες, την ενίσχυση του έντονα ελλειμματικού υδατικού δυναμικού της λεκάνης Πηνειού με την ολοκλήρωση των έργων Αχελώου [σημ. : θετική η ενέργειά τους να κάνουν και αυτοί παρέμβαση στο ΣτΕ σχετικά με την προσφυγή κατά των ΣΔΛΑΠ από Αιτωλοακαρνάνες και «γνωστές» οικολογικές οργανώσεις]. Ακόμη τι θα πράξουν για την αποτελεσματική διαχείριση του υπάρχοντος αρδευτικού νερού, με την άναρχη διανομή του, τις καταστροφικές για τα οικοσυστήματα πρακτικές (παράνομα φράγματα, καταχρηστικές υπεραντλησεις, απουσία ελέγχου στις ποσότητες νερού, στις εκτάσεις που αρδεύονται κοκ).
Θα επισημάνουμε πως χωρίς τα έργα και τις παρεμβάσεις που έχει υποχρέωση να υλοποιήσει η κυβέρνηση (και που η Νέα Δημοκρατία ως κόμμα και ο κ. Μητσοτάκης επανειλημμένα τα έχουν υποσχεθεί), ο ΟΔΥΘ προφανώς δεν πρόκειται να «πατήσει το κουμπί» και να επιλύσει το πρόβλημα της λειψυδρίας και των συνεχώς διευρυνόμενων υδατικών ελλειμμάτων.
Παρόλα αυτά η εφαρμογή των Σχεδίων (ΣΔΛΑΠ) αποτελεί κεντρική υποχρέωση του οργανισμού. Συνεπώς, εάν όσοι αποτελούν την ηγεσία του ΟΔΥΘ δεν απαιτήσουν πιεστικά και δημόσια από την κυβέρνηση την υλοποίηση όσων προβλέπουν τα Σχέδια, τότε στην πράξη «φορτώνονται» με ευθύνες μιας πολύ πιθανής αποτυχίας στο έργο τους, κάτι βεβαίως που δεν ταιριάζει στην προσωπικότητά τους και στην έως σήμερα επιτυχή δημόσια παρουσία τους.
- Επί πολλά χρόνια οι θεσσαλικές οργανώσεις ζητούσαν την δημιουργία ενός φορέα διαχείρισης υδάτων έως ότου δημιουργήθηκε ο ΟΔΥΘ.
Κατά την συζήτηση του θεσμικού πλαισίου διατυπώσαμε τις αντιρρήσεις μας στις οποίες έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί. Επαναφέρουμε την άποψή μας πως δεν είναι δυνατόν ο «πάροχος» ενός φυσικού πόρου, στην περίπτωσή μας οι οργανισμοί άρδευσης που καταναλώνουν σημαντικό μέρος των υδάτων στην Θεσσαλία, να εντάσσονται συλλήβδην στον ΟΔΥΘ, αποκτώντας ρόλο διαχειριστή για το σύνολο των υπόλοιπων χρηστών νερού. Πρόκειται για σαφή παραβίαση βασικής αρχής στην διαχείριση υδάτων όπου ο πάροχος που κατέχει δεσπόζουσα θέση στην χρήση του πόρου δεν μπορεί να θέτει τους κανόνες και να ρυθμίζει τις διαδικασίες.
Έστω όμως και με τους κανόνες που επέβαλε ο προηγούμενος υπουργός και ενώ ο ΟΔΥΘ υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να προχωρήσει, διοχετεύονται από άλλον υπουργό της κυβέρνησης «προειδοποιητικά» δημοσιεύματα πως θα υπάρξουν εκ βάθρων αλλαγές στην διαχείριση Υδάτων, με την «απειλή» της ιδιωτικοποίησης νερού να πλανάται εκ νέου στον ορίζοντα. Διαβάζουμε για μαζικές συνενώσεις, δημιουργία ανώνυμων εταιριών κοκ, που εκτός των άλλων ενδέχεται να επηρεάσουν και την λειτουργία του ΟΔΥΘ.
Εύλογη συνεπώς η απορία, γιατί επί έξι και πλέον χρόνια διακυβέρνησης, παρά το πλήθος των επιστημονικών και πολιτικών προτάσεων που είχαν στη διάθεσή τους, δεν εργάστηκαν εξαρχής στα θέματα αυτά με περίσκεψη και σοβαρότητα και δεν έχουν ακόμη οριστικοποιήσει τις επιλογές τους.
Τελικά η κυβερνητική ανεπάρκεια δεν επέτρεψε να παραχθεί έως σήμερα ένα λειτουργικό πλαίσιο διαχείρισης των υδατικών προβλημάτων προς όφελος του περιβάλλοντος και με γνώμονα τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών. Επιπλέον ο ΟΔΥΘ από τα πρώτα του βήματα βρίσκεται στον αέρα και πορεύεται χωρίς να γνωρίζει τις συνθήκες και το ευρύτερο διοικητικό περιβάλλον στο οποίο θα λειτουργήσει.
Ας μην παραλείψουμε ακόμη να σχολιάσουμε την έλλειψη ενδιαφέροντος και την ανεπαρκή στήριξή του οργανισμού από την κυβέρνηση, με τις μεγάλες καθυστερήσεις στην χρηματοδότηση και στην έκδοση των απαραίτητων ΚΥΑ για την λειτουργία του, δεκαεπτά μήνες μετά την ίδρυσή του !
Και σε αυτά θα προσθέσουμε την απαράδεκτη σιωπή της κυβέρνησης σχετικά με την τύχη εμβληματικών και άκρως αναγκαίων έργων στη Θεσσαλία, από την υλοποίηση και λειτουργία των οποίων εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων και κατ’ επέκταση η επιτυχία στο έργο του ΟΔΥΘ.
- Λίγα λόγια για τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Οι τοποθετήσεις που ακούμε και διαβάζουμε, δεν έχουν διαμορφώσει για την ώρα μια καθαρή εικόνα σχετικά με την δική τους πολιτική, ούτε τι ακριβώς δεσμεύονται να πράξουν σε περίπτωση που «φύγει ο Μητσοτάκης», που τόσο επίμονα επιζητούνε.
Ποιες είναι λοιπόν οι προτάσεις τους ;
Θα καταργήσουν το υφιστάμενο πλαίσιο διαχείρισης υδάτων ;
Θα καταργήσουν τον ΟΔΥΘ (τον οποίο κάποιοι πολύ δηκτικά σχολιάζουν) ή θα τον διατηρήσουν επιφέροντας τροποποιήσεις και ποιες ;
Και επιτέλους μια εξήγηση, γιατί όσοι κυβέρνησαν πριν την ΝΔ δεν ανταποκρίθηκαν στην αδήριτη ανάγκη δημιουργίας ενός φορέα διαχείρισης των υδάτων ;
Θα καταργήσουν τους ΤΟΕΒ όπως η ΝΔ ή θα τους επαναφέρουν με τον αυτοδιοικητικό τους χαρακτήρα, την ανεξάρτητη λειτουργία τους, την οικονομική εξυγίανση, την αναγκαία τεχνική και διοικητική στήριξη και τον εκσυγχρονισμό τους μετά από λελογισμένες συνενώσεις ;
Θα στηρίξουν την εφαρμογή των εγκεκριμένων Σχεδίων (ΣΔΛΑΠ και ΣΔΚΠ) της σημερινής κυβέρνησης για τη Θεσσαλία ή θα τα ακυρώσουν και θα εγκρίνουν καινούρια με μειωμένες ποσότητες διαθέσιμων υδάτων ; Αυτό το ερώτημα απευθύνεται κυρίως στα κόμματα που επί δεκαετίες «αγωνίζονται» να μην ενισχυθεί το υδατικό δυναμικό της ΛΑΠ Πηνειού με την ολοκλήρωση των έργων Αχελώου.
Τα κόμματα που με την αφωνία τους στηρίζουν απροκάλυπτα την απραξία της κυβέρνησης, αποφεύγοντας να της ασκήσουν κριτική για την προφανή ασυνέπειά της. Και παραμένει το ερώτημα εάν τελικά, στο μείζον υδατικό-οικολογικό πρόβλημα, τα κόμματα αυτά αντιπολιτεύονται την κυβέρνηση ή συμπορεύονται με την ανεύθυνη στάση της.
Το βέβαιο είναι πως όσα γίνονται αλλά και εκείνα που… δεν γίνονται προμηνύουν νέες καταστροφές στη Θεσσαλία.
Και καθώς σαν σήμερα, την 13η Οκτωβρίου, γιορτάζεται η Διεθνής Ημέρα Μείωσης των Φυσικών Καταστροφών, είναι άλλη μια ευκαιρία να προβληματιστούνε πολύ πιο σοβαρά για τις ευθύνες τους όλοι εκείνοι που «αγωνίζονται» να μας εκπροσωπήσουν….
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
