Πλημμυροχρωμία: Από το φως της καταγραφής στο… χρώμα της μνήμης

Μάρω Κωστοπούλου (εικαστικός): «Με συγκλόνισαν οι φωτογραφίες των φωτορεπόρτερ στον Daniel…» – Εγκαίνια την Δευτέρα 6 Οκτωβρίου στον Μύλο του Παππά

Του Λάμπρου Αναγνωστόπουλου

Στη Θεσσαλία, κανένας δεν έμεινε ανεπηρέαστος από το καταστροφικό πέρασμα του Daniel και του Elias. Ήταν τέτοιο το μέγεθος της καταστροφής που ακόμη και όσοι δεν υπέστησαν υλικές ζημιές επηρεάστηκαν ψυχολογικά. Γιατί ένας συγγενής, ένας γνωστός, ένας γείτονας, σίγουρα κάτι έπαθε ή έχασε. Από την καταστροφή χωραφιών και κατοικιών, μέχρι την απώλεια ζώων ή ακόμη και ανθρώπων. Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, ιδιαίτερα σημαντικός αποδείχτηκε ο ρόλος των φωτορεπόρτερ. Με την κάμερά τους ως εργαλείο, κατέγραψαν από την πρώτη στιγμή την πραγματικότητα με αμεσότητα, τεκμηριώνοντας το μέγεθος της καταστροφής. Η συμβολή τους ούτως ή άλλως είναι ανεκτίμητη, όχι μόνο για την ενημέρωση του κοινού, αλλά και για τη συλλογική μνήμη μιας κοινωνίας που δεν πρέπει να ξεχνά. Άλλωστε και στο παρελθόν και συγκεκριμένα κατά την περσινή χρονιά έγιναν εκθέσεις φωτογραφίας με θέμα τον Daniel.

Αναμφίβολα, σε περιόδους μεγάλων καταστροφών – είτε φυσικών, είτε πολεμικών, είτε κοινωνικών – η τέχνη αναδεικνύεται ως ένα ισχυρό μέσο έκφρασης, μνήμης και θεραπείας. Γίνεται έτσι καταφύγιο για όσους βιώνουν την καταστροφή, τρόπος συλλογικής επεξεργασίας του τραύματος και φωνή για όσους δεν μπορούν να μιλήσουν. Κι αυτό το γνωρίζει καλά η εικαστικός Μάρω Κωστοπούλου, η οποία με δικά της έργα συμμετέχει στην νέα έκθεση στον Μύλο του Παππά με τίτλο ««Πλημμυροχρωμία… Από το φωτορεπορτάζ στον καμβά – η μνήμη της πλημμύρας σε χρώμα».

Σε αυτή την έκθεση, οι φωτογραφίες των φωτορεπόρτερ «συνομιλούν» με τα ζωγραφικά έργα της εικαστικού, η οποία με ιδιαίτερη ευαισθησία και πρωτοτυπία, καταφέρνει να μεταπλάσει τη σκληρή πραγματικότητα σε εικαστική δημιουργία με βαθύ εσωτερικό φορτίο. Τα έργα της δεν αναπαριστούν απλώς όσα συνέβησαν, τα μεταμορφώνουν. Με χρώμα, σύμβολα και προσωπική ματιά, ερμηνεύει τον ανθρώπινο πόνο, τη σιωπή, αλλά και την ελπίδα.

Μιλώντας στη larissanet η Μάρω Κωστοπούλου, ανέφερε: «Όλος ο κόσμος στη Θεσσαλία συνδέεται με έναν τρόπο με τις πλημμύρες του 2023. Στον Πλατύκαμπο που μένω το βιώσαμε έντονα, μείναμε σχεδόν 10 μέρες αποκλεισμένοι στο χωριό, δεν είχαμε πρόσβαση στην πόλη ή στις γύρω περιοχές για πολλές μέρες. Αρκετοί γύρω μας έπαθαν σοβαρές ζημιές οι οποίες μέχρι σήμερα δεν έχουν αποκατασταθεί πλήρως».

Για τη σχέση της με τη ζωγραφική αλλά και την έκθεση υπογράμμισε ότι: «Ζωγραφίζω ερασιτεχνικά, τα τελευταία χρόνια που έχω περισσότερο ελεύθερο χρόνο πιο συστηματικά. Από μικρή όταν ήμουν όμως μου άρεσε η ζωγραφική. Μου αρέσει να ζωγραφίζω εικόνες της καθημερινότητας, ή φωτογραφίες των φωτογράφων, μεγάλος δάσκαλος για μένα είναι ο Μιχάλης Βακαλούλης, ο οποίος είναι εξαιρετικός και ως δάσκαλος και ως άνθρωπος. Έχω κάνει χαρακτική, ψηφιδωτό, και αγιογραφία με τον Μιχάλη.

Αρχικά συγκλονίστηκα από το φωτογραφικό έργο του Λεωνίδα Τζέκα με τα ψάρια που βγαίνουν από το φρεάτιο. Αυτό με άγγιξε αληθινά. Ήθελα λοιπόν να ζωγραφίσω εικόνες από την πλημμύρα, μια έντονη κατάσταση κατά την οποία πέθαιναν ζώα και άνθρωποι καταστρέφονταν.

Η καταστροφή του Daniel μας έκανε μεγάλο κακό ως περιοχή συνολικά και οι φωτογραφίες σχεδόν όλων των φωτορεπόρτερ με συγκλόνισαν, η καθεμία με διαφορετικό τρόπο. Σε τέτοιες στιγμές η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά».

Μέσα από αυτή τη συνάντηση της φωτογραφίας με τη ζωγραφική, η σκληρή πραγματικότητα των πλημμυρών στη Θεσσαλία αποκτά νέα διάσταση: Μετατρέπεται σε χρώμα, σε συμβολισμό, σε δημιουργία. Οι φωτορεπόρτερ, ως ακούραστοι μάρτυρες της αλήθειας, και η εικαστικός Μάρω Κωστοπούλου, ως ερμηνεύτρια του ανθρώπινου βιώματος, συνυπάρχουν σε έναν διάλογο που δεν καταγράφει απλώς τα γεγονότα, αλλά μας προσκαλεί να τα νιώσουμε, να τα επεξεργαστούμε και να τα θυμόμαστε.