Του Ηρακλή Τσιάμαλου
Το μίσος δεν γεννιέται από το πουθενά. Πολλές φορές φυτρώνει μέσα σε μικρές καθημερινές αδικίες, σε συγκρίσεις, σε χαμένες ευκαιρίες. Άλλες φορές ριζώνει σε πολέμους, σε απώλειες, σε συλλογικές πληγές που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Το μίσος μπορεί να ξεκινήσει σαν μια σκιά ζήλιας ή πίκρας, αλλά όταν τρέφεται με αίμα , γίνεται άβυσσος που χωρίζει τους ανθρώπους.
Περίπτωση πρώτη: Ο Χ είναι μαθητής Λυκείου και συμμετέχει στην ομάδα μπάσκετ του σχολείου του. Ύψος 1.80 .Έχει μέτριες αλτικές ικανότητες . Καλός χειριστής της μπάλας αλλά κατώτερος του βασικού πλέι μέικερ. Τον αναπληρώνει όταν κουράζεται. Στην ίδια ομάδα παίζει και ο Ζ . Ύψος 1, 94 , ήδη αστέρι στην ομάδα Α1 που παίζει. Εκπληκτική αλτικότητα . Καρφώνει με τα δυο χέρια ενώ ο Χ με δυσκολία αγγίζει το στεφάνι. Ο Ζ έχει διαμορφωμένο μυϊκό σύστημα, ξανθά μαλλιά, ο μικρός ξάδελφος του Μπραντ Πιτ που κάνει όλες τις συμμαθήτριες του να λιώνουν γι’ αυτόν. Δε συμπαθεί τον Χ γιατί είναι καλύτερος μαθητής. Προτείνει στο γυμναστή να βγάλει τον Χ από την ομάδα και να βάλει τον Ψ, έναν φίλο του, παρόλο που είναι χειρότερος από τον Χ. Ο γυμναστής και προπονητής της ομάδας δέχεται το αίτημα. Το ερώτημα : Πώς νιώθει ο Χ για τον Ζ;
Περίπτωση δεύτερη: Ο Χασάν δούλευε ως υδραυλικός για μια ισραηλινή κατασκευαστική εταιρεία. Ήταν ένας από τους 18.000 Παλαιστίνιους της Γάζας που πριν από τον πόλεμο είχαν άδειες εργασίας και μετακίνησης . Κάθε μέρα ταξίδευαν στο Ισραήλ. Ο Χασάν ήταν πολύ καλύτερος από τον Ααρόν, τον Ισραηλινό συνάδελφό του αλλά έπαιρνε περίπου τα μισά λεφτά, όπως και οι άλλοι Παλαιστίνιοι, βάσει του συμβολαίου που είχε υπογράψει πριν πιάσει δουλειά. Συνέκρινε τη ζωή των Ισραηλινών με αυτή των κατοίκων της Γάζας και απελπιζόταν. Αυτή η συλλογική απελπισία έφερε τη Χαμάς στην εξουσία. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, ο Χασάν έχασε τη δουλειά του , έχασε τα πάντα . Κινείται συνεχώς προσπαθώντας να σώσει τις αδελφές του από την πείνα και τους βομβαρδισμούς. Οι γονείς του σκοτώθηκαν από μια βόμβα. Ο Ααρόν κατατάχτηκε στον ισραηλινό στρατό . Η αδελφή του ήταν ένα από τα 1200 αθώα θύματα της εισβολής της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023. Τί νιώθει ο Χασάν για τον Ααρόν και ο Ααρόν για τον Χασάν;
Περίπτωση τρίτη: Ο Βιτάλι από την Ουκρανία ήταν καθηγητής Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στο πανεπιστήμιο του Χάρκοβου. Μόλις ξέσπασε ο πόλεμος έβαλε τα τρία παιδιά του και τη γυναίκα του στο αυτοκίνητο και περιπλανήθηκαν σε όλη την Ευρώπη μέχρι να καταλήξουν στη Γαλλία. Οι γονείς του ζουν στην εμπόλεμη ζώνη και κάποιες φορές χάνει κάθε επαφή μαζί τους . Ο Αντρέι έφυγε από τη Ρωσία όταν ξεκίνησε ο πόλεμος . Δούλευε σε ευρωπαϊκές εταιρείες πληροφορικής μέχρι που κατέληξε στην Γαλλία. Συνάντησε το Βιτάλι. Είναι και οι δυο σε μια τάξη εκμάθησης γαλλικής γλώσσας και πολιτισμού. Δεν μιλιούνται μεταξύ τους. Ούτε κάν διασταυρώνεται το βλέμμα τους. Δεν είναι κοινωνικοί με τους συμμαθητές τους. Ξέρουν ότι οι άλλοι θα τους ρωτήσουν ( ακόμη μια φορά! ) για το τι συμβαίνει στις χώρες τους. Γιατί Πούτιν και Ζελένσκι δε σταματούν τον πόλεμο.
Σε όλες τις περιπτώσεις, από την εφηβική αντιπαλότητα μέχρι τις πιο σκληρές συγκρούσεις ανάμεσα σε λαούς, το μίσος φαίνεται να λειτουργεί σαν ένας μηχανισμός απομόνωσης, άμυνας και εκδίκησης. Όμως το τίμημα είναι βαρύ: το μίσος παγιδεύει και τους δύο, θύτες και θύματα, σε έναν φαύλο κύκλο.
Δεν είναι απλά ένα συναίσθημα. Γίνεται ταυτότητα, τρόπος θέασης του κόσμου. Ο Χ δεν βλέπει πλέον τον Ζ σαν συμμαθητή, ο Χασάν και ο Ααρόν δεν βλέπουν ο ένας στον άλλο έναν άνθρωπο που υπέφερε, αλλά έναν εχθρό, κι ο Βιτάλι με τον Αντρέι δεν βλέπουν έναν συμμαθητή στη Γαλλία, αλλά το σύμβολο του κακού που τους διέλυσε τη ζωή.
Το μίσος, όταν γίνει συλλογικό, μοιάζει με μια φωτιά που δεν καίει μόνο τους απέναντι αλλά και εμάς τους ίδιους. Και το πιο δύσκολο είναι ότι, ακόμη κι αν σταματήσει ο πόλεμος ή αλλάξουν οι συνθήκες, η καχυποψία, η πληγή, η μνήμη της απώλειας, μένει. Αυτός είναι ο λόγος που το μίσος δεν υποχωρεί εύκολα: Τρέφεται από το παρελθόν και παραλύει το μέλλον τροφοδοτώντας με ποτάμια χρημάτων όλους όσους κερδίζουν πουλώντας φόβους: Πολιτικούς των άκρων, εμπόρους όπλων και εθνικισμού, μεσάζοντες, δημοσιογράφους της τρομολαγνείας.
Το ερώτημα δεν είναι αν μπορούμε να το εξαλείψουμε. Ίσως αυτό είναι ουτοπία. Το πραγματικό ερώτημα είναι αν μπορούμε να το αναγνωρίσουμε και να προσπαθήσουμε την αποδόμησή του ώστε να μην κυριαρχεί πάνω στη ζωή μας. Γιατί μόνο τότε μπορεί να υπάρξει χώρος για κάτι διαφορετικό. Η εκπαίδευση και γενικότερα η παιδεία βοηθούν. Μπορούν να σταματήσουν τα μαθήματα φυλετικής και θρησκευτικής υπεροχής μαζί με τα προβλήματα αριθμητικής του τύπου ( το παράδειγμα είναι αληθινό ) : Έχουμε 10 στρατιώτες ( Ρώσους, Ουκρανούς, Ισραηλινούς, Παλαιστίνιους, ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή ). Σκοτώνονται οι 7 . Πόσοι θα μείνουν;
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
