Ιδιαίτερα έντονο είναι το αποτύπωμα των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα στη σύσταση της ατμόσφαιρας και την ποιότητα του αέρα.
Όπως αναδεικνύει ανάλυση του AtmoHub, που συντονίζεται από την ομάδα NOA – ReACT του ΙΑΑΔΕΤ/Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από πυρκαγιές είναι συνήθως μικρότερες του 5% των συνολικών ετήσιων εκπομπών της χώρας. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια ακραίων περιστατικών αυξάνονται θεαματικά.
Σε ανάλυση που παραχώρησε η επιστημονική ομάδα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επισημαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βιώνει με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση φαινόμενα εκτεταμένων πυρκαγιών, ενισχυμένα από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Λίγο πριν τη λήξη της φετινής αντιπυρικής περιόδου, οι ερευνητές τονίζουν ότι οι καταστροφές σε δασικές και αγροτικές εκτάσεις, οικισμούς και κτηνοτροφικές μονάδες συνοδεύονται από σοβαρή επιβάρυνση της ατμόσφαιρας.
«Στην Ελλάδα, ως τις 19/08/2025, καταγράφηκαν περίπου 470.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων, τοποθετώντας το έτος 2025 στην 5η θέση της κατάταξης των τελευταίων δύο δεκαετιών. Το καλοκαίρι επλήγησαν, μεταξύ άλλων, η Ιεράπετρα, η Χίος, ο Ωρωπός, η Ραφήνα, η Κερατέα, η Παλαιά Φώκαια, ο Φενεός Κορινθίας, η Πλύτρα Λακωνίας, τα Κύθηρα, η Βόνιτσα, η Αχαΐα, η Άρτα, η Ζάκυνθος και η Βουρβουρού, με συνολικά περίπου 260.000 στρέμματα καμένης γης», αναφέρει η ομάδα.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2025 καταγράφεται ρεκόρ καμένων δασικών εκτάσεων με περισσότερα από 10 εκατ. στρέμματα. Η Ισπανία, η Κύπρος, η Γερμανία και η Σλοβακία ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο 20ετίας, ενώ Πορτογαλία και Ισπανία συγκαταλέγονται στις πιο σκληρά δοκιμαζόμενες χώρες, με πάνω από 4 εκατ. στρέμματα να έχουν μετατραπεί σε στάχτη.
Παράλληλα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας του προγράμματος Copernicus (CAMS), οι εκπομπές CO2 από τις φετινές πυρκαγιές στην Ευρώπη έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 23 ετών. Για την Ελλάδα, οι εκπομπές μαύρου άνθρακα έως τα τέλη Αυγούστου 2025 ανήλθαν σε 685 τόνους, συμβαδίζοντας με τον μέσο όρο της περιόδου 2003-2024.
Επιπτώσεις των πυρκαγιών στην ατμόσφαιρα
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι οι δασικές πυρκαγιές υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα, με σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, ιδίως όταν ο καπνός μεταφέρεται πάνω από κατοικημένες περιοχές. Δύο βασικοί ρύποι είναι ο μαύρος άνθρακας (black carbon) και το μονοξείδιο του άνθρακα (CO). Ο μαύρος άνθρακας, ως λεπτό αιωρούμενο σωματίδιο (PM2.5), μπορεί να εισχωρήσει βαθιά στους πνεύμονες, επιβαρύνοντας το αναπνευστικό και καρδιαγγειακό σύστημα.
Το μονοξείδιο του άνθρακα, σε μεγάλες συγκεντρώσεις, γίνεται ιδιαίτερα τοξικό. Επίσης, το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), αν και λιγότερο άμεσο για την υγεία, συμβάλλει καθοριστικά στην κλιματική αλλαγή, καθώς παραμένει στην ατμόσφαιρα για πάνω από έναν αιώνα, αυξάνοντας τη θερμοκρασία του πλανήτη.
Σε ακραίες μεγαπυρκαγιές, ο καπνός μπορεί να φτάσει στη στρατόσφαιρα και να παραμείνει για μήνες. Αυτό επηρεάζει τη στιβάδα του όζοντος και τη ροή της ηλιακής ακτινοβολίας, προκαλώντας ακόμα και προσωρινή μείωση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, όπως έχει συμβεί σε ηφαιστειακές εκρήξεις.
Εκπομπές και ιστορικά δεδομένα
Σύμφωνα με τα στοιχεία του AtmoHub, οι εκπομπές CO2 από πυρκαγιές στην Ελλάδα είναι γενικά χαμηλές σε σχέση με τις ανθρωπογενείς, αλλά σε ορισμένα έτη έχουν εκτοξευθεί. Το 2007, οι εκπομπές ανήλθαν σε 1,73 εκατ. τόνους (15%), ενώ το 2021 και το 2023 ξεπέρασαν τα 8 εκατ. τόνους, φτάνοντας έως και το 17% των συνολικών εθνικών εκπομπών.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το 2007 με τις εκτεταμένες φωτιές σε όλη τη χώρα, το 2021 με την καταστροφή στην Εύβοια και το 2023 με τη φωτιά στον Έβρο, τη μεγαλύτερη στην ιστορία της Ευρώπης. Οι περιπτώσεις αυτές δείχνουν ότι η ένταση και τα χαρακτηριστικά της φωτιάς μπορούν να οδηγήσουν σε δυσανάλογα υψηλές εκπομπές σε σχέση με την καμένη έκταση.
Δορυφορική παρακολούθηση και νέες υπηρεσίες
Σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση των πυρκαγιών διαδραματίζει το Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής (ΠΓΑΙΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στα Αντικύθηρα. Μέσω προηγμένων συστημάτων LIDAR καταγράφεται η μεταφορά σωματιδίων καπνού στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στην καλύτερη αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα και την προστασία της δημόσιας υγείας.
Εξίσου κρίσιμες είναι οι δορυφορικές εικόνες, που αποτυπώνουν την εξάπλωση του καπνού σε μεγάλη κλίμακα. Ενδεικτικό είναι το περιστατικό της Χίου τον Ιούνιο του 2025, όπου ο καπνός μεταφέρθηκε νοτιοδυτικά καλύπτοντας μεγάλο μέρος του Αιγαίου μέχρι την Κρήτη.
Τέλος, το 2026 αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία νέα υπηρεσία έγκαιρης προειδοποίησης για τον καπνό από δασικές πυρκαγιές. Με τη χρήση δεδομένων του Copernicus, του Meteosat και προγνωστικών μοντέλων, θα παρέχει έγκαιρη ενημέρωση στο κοινό και την Πολιτεία για τα επεισόδια μεταφοράς καπνού και τις επιπτώσεις τους στην υγεία.
Πηγή: tanea.gr
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
