Παύλος Φύσσας: 12 χρόνια από τη δολοφονία του

Δώδεκα χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Του Παύλου που δεν φοβήθηκε τους νεοναζί και δεν έκανε πίσω εκείνο το βράδυ. Που δολοφονήθηκε στις 18.9.2013 και πέρασε στην Ιστορία. Οι μαχαιριές του Ρουπακιά στόχευαν όχι μόνο το κορμί του Παύλου αλλά και την κοινωνία που αντιστεκόταν. Αυτό ας μην το λησμονάμε.

Τις προηγούμενες μέρες ξεκίνησαν στον Πολυχώρο Λιπασμάτων του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας οι εκδηλώσεις του Αντιφασιστικού Σεπτέμβρη -ημέρες τιμής και μνήμης στον αντιφασίστα ράπερ- και ολοκληρώνονται την Πέμπτη (18/9) με τη συγκέντρωση στο σημείο όπου δολοφονήθηκε και την πορεία στη Μάντρα του Μπλόκου της Κοκκινιάς. Πέντε ημέρες με συζητήσεις, εκδηλώσεις, πολιτιστικά δρώμενα και την καθιερωμένη συναυλία, στην οποία δίνει φέτος το «παρών» ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα για επαγρύπνηση και αντιμετώπιση του εκφασισμού της κοινωνίας. Μια συμμετοχή για να τιμήσει τον Παύλο και τη μητέρα του Μάγδα, που αγωνίζεται απέναντι σε σκοτεινούς ανθρώπους με θάρρος και υπομονή.

«Η μάχη κατά του φασισμού είναι διαρκής και χρήζει συνεχούς επαγρύπνησης και δράσης. Δώδεκα χρόνια πριν ένας δικός μας άνθρωπος δολοφονήθηκε μαχόμενος τον φασισμό και τ’ άδικο για να μπορούμε να περπατάμε όλοι ελεύθερα. Να δώσουμε όλοι τη μάχη να μην ξανασηκώσει κεφάλι ο φασισμός! Για τον Παύλο. Για το παρόν και το μέλλον μας. Ούτε βήμα πίσω!» είναι το κάλεσμα του Συλλόγου Πολιτισμού «Παύλος “Killah P.” Φύσσας». Η ΑΥΓΗ της Κυριακής φιλοξενεί το άρθρο του Αργύρη Συρίγου, συνηγόρου της οικογένειας του Παύλου Φύσσα στη δίκη που βρίσκεται στην τελική ευθεία, στο οποίο ερμηνεύει γιατί ο Παύλος έγινε σύμβολο.

Ο Παύλος Φύσσας και η μνήμη μιας κοινωνίας

του Αργύρη Συρίγου*

Δώδεκα έτη συμπληρώνονται φέτος από τη δολοφονία του αντιφασίστα μουσικού Παύλου Φύσσα. Δώδεκα έτη συνιστούν ένα σεβαστό χρονικό διάστημα ώστε να καταφάσκει κάποιος με ασφάλεια ότι η ελληνική κοινωνία έχει, σε κάποιο βαθμό (μικρό ή μεγάλο μέλλει να φανεί), αλλάξει από εκείνο το ξημέρωμα της 18ης Σεπτεμβρίου του 2013, οπότε και ο χρυσαυγίτης Ρουπακιάς σε συνέργεια με άλλους νεοναζιστές ομοϊδεάτες του μαχαίρωσε και σκότωσε τον Παύλο Φύσσα (παραδοχή της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, κατά της οποίας έχει ασκηθεί έφεση από ορισμένους κατηγορουμένους και η εκδίκασή της βρίσκεται σε εξέλιξη).

Ενα παιδί που γεννήθηκε εκείνον τον Σεπτέμβρη σήμερα ετοιμάζεται να πάει στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου. Και εκεί πιθανόν να ακούσει από τους δασκάλους του για τη δολοφονία του Παύλου «Killah P» Φύσσα στην οδό Τσαλδάρη. Πιθανόν και όχι. Σίγουρα, όμως, κάπου θα πάρει το μάτι του ή θα ακούσει το αυτί του το ψευδώνυμο αυτό. Ίσως γραμμένο με σπρέι σε κάποιον τοίχο, ίσως τυπωμένο σε κάποιο μπλουζάκι μαζί με το χαρακτηριστικό λογότυπο με τον σκύλο, ίσως σε κάποια βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή κάποιο τραγούδι που θα ακούσει μαζί με τους φίλους του και τις φίλες του. Και τούτο γιατί, παρά το σεβαστό αυτό χρονικό διάστημα, ο Παύλος «Killah P» Φύσσας δεν έχει ξεχαστεί. Το αποτύπωμα της ζωής του αλλά και του θανάτου του ενυπάρχουν στη συλλογική μνήμη και δεν έχουν ξεθωριάσει με τα χρόνια, όπως συμβαίνει με άλλα συμβάντα της πρόσφατης Ιστορίας. Τούτο διότι ο Παύλος Φύσσας πλέον αποτελεί ένα σύμβολο. Ένα σύμβολο που απολαμβάνει την αποδοχή του μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής κοινωνίας και η σημειολογία του οποίου εμπνέει πλήθος ατόμων και κοινωνικών ομάδων.

Ποια είναι, όμως, τα στοιχεία που έχουν μετατρέψει σε σύμβολο τον αντιφασίστα ράπερ; Είναι η δόλια προώθησή του από τα «κέντρα εξουσίας» που εξυπηρετούν συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες και επωφελούνται από την προβολή του με σκοπό να βλάψουν την πατριωτική πολιτική; Είναι η συνωμοσία των κυρίαρχων που θέλουν να ενοχοποιήσουν την οργάνωση της Χ.Α., που πασχίζει να αποδείξει την προφανή αθωότητά της σε μια δικαστική σε βάρος της πλεκτάνη που στήθηκε με αφορμή τη μεμονωμένη ενέργεια του Γεώργιου Ρουπακιά; Είναι τα χρήματα που λαμβάνει η μητέρα του Μάγδα Φύσσα για να εμφανίζεται συνεχώς στις τηλεοράσεις για να κεφαλαιοποιήσει την τραγική ιστορία του γιου της; Είναι η νέα τάξη πραγμάτων που θέλει να μας επιβάλει ήρωες-πρότυπα, οι οποίοι ουδεμίας αναγνώρισης αξίζουν;

Φυσικά, δεν είναι κανένα από τα παραπάνω. Διότι όλα τα παραπάνω συνιστούν απέλπιδες προσπάθειες συσκότισης της πραγματικότητας. Προσπάθειες που προέρχονται από ολιγομελείς αντιδραστικές ομαδοποιήσεις, οι οποίες εχθρεύονται τα αντιφασιστικά νοήματα και τους συμβολισμούς τους και επιχειρούν να αντιστρέψουν τους ρόλους του θύματος και του θύτη, μην διστάζοντας να σπιλώνουν τη μνήμη ενός νεκρού και να συκοφαντούν την οικογένειά του. Επί του παρόντος, δεν αξίζουν αναφοράς εκτενέστερης της μιας παραγράφου, καθώς αποτελούν συνήθως ανώνυμους ισχυρισμούς και υπαινιγμούς, που δεν αντέχουν στη βάσανο της λογικής και αρκούνται στο περιθώριο κάποιων γωνιών του Διαδικτύου.

Από την άλλη, αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον και χρήζει αναλύσεως είναι το ερώτημα που διατυπώθηκε άνωθι: Γιατί έγινε σύμβολο ο Παύλος Φύσσας; Τι τον έκανε σύμβολο στην κοινή γνώμη; Φρονώ ότι για να δοθεί μια απάντηση, πρέπει να υποβάλουμε τους εαυτούς και τις εαυτές μας σε μια διαδικασία που στον καιρό της κοινωνικής επιτάχυνσης και του λιγοστού χρόνου τείνει να εκλείψει πλήρως: αυτή του αναστοχασμού. Τη διαδικασία της θύμησης. Τη διαδικασία τού να βιώσουμε ξανά την εμπειρία που κρύψαμε κάτω από το χαλάκι για να προχωρήσουμε τις ζωές μας. Οφείλουμε να θυμηθούμε τη θέση της Χρυσής Αυγής δώδεκα χρόνια πριν. Τότε που η Χ.Α. ως εκλεγμένο κόμμα έπαιζε prime time στα κανάλια, στις εφημερίδες, στα ραδιόφωνα. Τότε που μαθαίναμε τις συνήθειες και τα χόμπι των βουλευτών της. Τότε που το αντισυστημικό προφίλ της νεοναζιστικής ιδεολογίας πλασαριζόταν πολυμερισμένο με την παραδοσιακή κάλυψη της εθνικιστικής προπαγάνδας.

Να θυμηθούμε τον κόμπο που καθένας μας είχε στο στομάχι, ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας και καταβολής, όταν συνειδητοποιούσε ότι έχει γίνει μέρος της κοινωνικής πραγματικότητας η ύπαρξη μιας οργάνωσης που έχει τη συστηματική άσκηση ναζιστικής βίας στο πολιτικό της πρόγραμμα. Θαρρώ πως άπαντες αντιλαμβάνονται αυτό το συναίσθημα υφέρπουσας ασφυξίας. Την αγωνία που καθένας επέλεξε να ξεπεράσει διαφορετικά, είτε υποτιμώντας την οργάνωση αυτή εσκεμμένα ή μη, είτε κοιτάζοντας από την άλλη, είτε ελπίζοντας στη χαλιναγώγησή της ή αναμένοντας τρίτοι να επιληφθούν επ’ αυτής. Διαφορετικές προσεγγίσεις, διαφορετικές αξίες, διαφορετικές αξιολογήσεις.

Ομως τα γεγονότα ήταν και είναι εκεί. Οι επιθέσεις της Χ.Α., οι παρελάσεις της, οι περιπολίες της, η ρητορική απανθρωποποίησης των δυνητικών στόχων της. Και ο κόμπος εκεί μεγάλωνε. Όσοι και όσες μπορείτε με ειλικρίνεια να ανακαλέσετε αυτό το συναίσθημα τότε νομίζω ότι βρίσκεστε μπροστά στο πρώτο στοιχείο που καθιστά τον Παύλο ένα σύγχρονο σύμβολο. Γιατί ο Παύλος εκείνο το βράδυ, όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με τους χρυσαυγίτες, ένιωσε αυτόν τον κατασκευασμένο βαθύ φόβο, τον συλλογικό κόμπο. Αυτόν που όλοι κρύβαμε σαν να μην ήτανε ποτέ η γενεσιουργός αιτία του δική μας ευθύνη. Αυτόν που μπορεί παλαιότερα να είχε κρύψει και ο ίδιος ο Παύλος. Η στάση του, λοιπόν, εκείνο το βράδυ κόντρα όχι μόνο στη Χ.Α. αλλά και στη συλλογική ενοχή και αδράνεια χάραξε με μεγάλα, έντονα γράμματα το όνομά του στη συλλογική συνείδηση των επόμενων γενεών.

Κερατσινιώτης, ανθρωπιστής, Ολυμπιακός, ράπερ, τραγουδιστής, εργάτης, διοργανωτής συναυλιών, φίλος, αντιφασίστας, σύντροφος, γιος, αδερφός, παιδί της γειτονιάς. Αυτός ήταν που δεν έκανε πίσω με τίμημα τη ζωή του. Αυτός ήταν που δεν υπέκυψε και δεν έφυγε από τη γειτονιά του στη θέα του τότε γνωστού «κτήνους». Αυτός ήταν που προστάτεψε τους φίλους του. Που άντεξε τις διαδοχικές επιθέσεις, στεκόμενος όρθιος πριν μαχαιρωθεί. Αυτός ήταν που έκοψε τον κόμπο για όλους μας. Και ήταν ένας από μας, που απαίτησε δικαιοσύνη για μας, την ώρα που ο υποφερτός εκμαυλισμός ήταν η μοναδική απαίτηση που είχαμε όλοι μας μέχρι εκείνο το βράδυ.

Και εδώ υπεισέρχεται το δεύτερο στοιχείο που θεμελιώνει το σύμβολο Παύλος Φύσσας: η Δικαιοσύνη. «Γιε μου, τα κατάφερες» κραύγασε σπαρακτικά η Μάγδα Φύσσα απευθυνόμενη στον Παύλο όταν η τότε πρόεδρος Εφετών Μαρία Λεπενιώτη εκφώνησε στο όνομα του ελληνικού λαού την απόφαση καταδίκης των κατηγορούμενων χρυσαυγιτών για το έγκλημα της εγκληματικής οργάνωσης. Τι κατάφερε, όμως, ο Παύλος; Κατάφερε κάποιες ποινές κάθειρξης στον δολοφόνο του και τους συνεργούς του; Κατάφερε την καταδίκη του αρχηγού της Χ.Α. και ορισμένων βουλευτών της για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης; Κατάφερε να αναγνωριστεί η ναζιστική ιδεολογία ως κίνητρο επιλογής των θυμάτων της Χ.Α.; Η απάντηση είναι όχι. Αυτά τα κατάφεραν η οικογένειά του, οι συνήγοροι της οικογένειάς του, οι μάρτυρες κατηγορίας, οι συνήγοροι των Αιγύπτιων αλιεργατών, οι συνήγοροι των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ και όσοι σχετίζονται με την πολυετή εκδίκαση της υπόθεσης της Χ.Α.

Ο Παύλος κατάφερε κάτι ακόμη σημαντικότερο. Κατάφερε να δώσει σε όλους όσοι αγανακτισμένοι γίνανε μάρτυρες (με την ευρεία έννοια) της δολοφονίας του κουράγιο, δύναμη και κίνητρο για δικαιοσύνη. Όπως την εννοεί καθένας και με όποιον τρόπο προσεγγίζει τη θεωρία της. Κατάφερε να ενώσει τις κατακερματισμένες απαιτήσεις και τις αντικρουόμενες συνιστώσες της πολιτικής. Κατάφερε να αναδείξει το αναγκαίο: το ότι η θέση ενάντια στον φασισμό είναι θέση ενάντια στη δικαιική απογύμνωση των θυμάτων του. Είναι ένας αγώνας που διεκδικεί αλλά και παράγει δίκαιο. Και είναι ένας αγώνας που καθείς με τον τρόπο του πρέπει να δώσει και όχι να αποφύγει.

Ο Παύλος κατάφερε να μας χαρίσει τη σημαντικότερη 7η Οκτωβρίου της ελληνικής Ιστορίας, που δεν συνεπάγεται μόνο τις ιαχές ικανοποίησης για την αποδεδειγμένη υπαγωγή της αξιόποινης συμπεριφοράς των κατηγορούμενων χρυσαυγιτών στο 187 του Ποινικού Κώδικα, αλλά και τη μαζική καταδίκη του νεοναζισμού, που μάτωσε τις γειτονιές της χώρας, στο σύστημα αξιών των κοινωνών αυτής. Και αυτή η 7 Οκτώβρη που ξεκίνησε από τη 18η Σεπτέμβρη καταχωρίστηκε ως άλλη μια μέρα συνυφασμένη στη συλλογική μνήμη με τον Παύλο.

Το τελευταίο μη επαρκές, πλην όμως αναγκαίο και μεγάλης σημασίας στοιχείο της υπόστασης του συμβόλου Παύλος Φύσσας είναι η οικογένειά του: η μητέρα του, ο πατέρας του, η αδερφή του. Ο τρόπος που αντεπεξήλθαν σε αυτήν την τραγική για τη ζωή τους στιγμή, το σθένος και η δύναμη που επέδειξαν μέσα στο πένθος τους, το κουράγιο και η γενναιότητα να σταθούν απέναντι στην οργάνωση της Χ.Α. και να διεκδικήσουν τη δικαίωση για τον θάνατο του Παύλου. Η οικογένειά του, που δεν κράτησε τον Παύλο ως μια ιδιωτική ανάμνηση στις φωτογραφίες του σαλονιού της, αλλά επέλεξε να τον «δώσει» στην κοινωνία, όπου και εκείνος ανήκε. Και αυτό ήταν μια επιλογή δύσκολη και συνάμα εξοντωτική. Μια επιλογή με γνώμονα το συλλογικό και όχι το ατομικό συμφέρον, μια επιλογή με κόστος που δεν ήταν δεδομένη, μια επιλογή που δεν μας τη χρωστούσαν, αλλά τους τη χρωστάμε. Διότι οι περισσότεροι από μας τον Παύλο δεν τον γνωρίσαμε προσωπικά. Γνωρίσαμε, όμως, τοιουτοτρόπως τους οικείους του, τον Τάκη, τη Μάγδα, την Ειρήνη. Και οφείλουμε σεβασμό σε εκείνους που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την προσωπική τους απώλεια ως την πολιτική δολοφονία της Μεταπολίτευσης, οφείλουμε σεβασμό γιατί δείξανε δύναμη όταν η αδυναμία ήταν μονόδρομος. Οφείλουμε σεβασμό στη δύναμη που ακόμη δείχνουν όταν κοιτάνε τον κόσμο στα μάτια, όπως τον κοιτούσε και ο Παύλος. Και πάντα τον κοιτάνε στα μάτια. Αυτό είναι κάτι που γνωρίζω.

Εν κατακλείδι, οδεύοντας προς τη δωδέκατη επέτειο της δολοφονίας του είναι σαφές πλέον από τον κόσμο που εμπνέει (ηθοποιοί, ζωγράφοι, πολιτικοί, ποιητές, μουσικοί, συγγραφείς, φοιτητές, εργάτες κ.ά.) ότι ο Παύλος Φύσσας είναι ένα σύμβολο των σύγχρονων γενεών. Όχι όμως ένα μονοσήμαντο και γραφικό τοτέμ του υπεραισθητού διηνεκούς, αλλά ένα ζωντανό σύμβολο που ανήκει σε όλους και όλες. Γι’ αυτό και τόσα χρόνια μετά σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας και σε ορισμένες του εξωτερικού οι άνθρωποι θέλουν να ενημερωθούν για την υπόθεση του Παύλου, την εξέλιξη της δευτεροβάθμιας δίκης της Χ.Α. στο Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων, τις δράσεις του Συλλόγου Παύλος «Killah P» Φύσσας, για την παρακαταθήκη του και το όραμά του.

Η μάχη για να μην κυλήσουν οι κοινωνίες μας στα πλοκάμια του φασισμού είναι διαρκής και μας αφορά όλους, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης. Είναι ένας αγώνας τόσο πνευματικός όσο και υλικός που δεν μπορούμε να αποφύγουμε ή να αναβάλλουμε. Και ο Σεπτέμβρης θα μας το θυμίζει πάντα. Για τον Παύλο.

* Ο Αργύρης Συρίγος είναι συνήγορος της οικογένειας Φύσσα