Φοροελαφρύνσεις με ημερομηνία λήξης: Το κρυφό κόστος της μη τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας

Στην πράξη, όταν ο πληθωρισμός είναι σταθερός -π.χ. 3% κατ’ έτος- τα ονομαστικά εισοδήματα τείνουν να αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω. Αν, την ίδια στιγμή, τα όρια των κλιμακίων μένουν αμετάβλητα (10.000, 20.000, 30.000, 40.000, 60.000 κ.ο.κ.), μεγαλύτερο τμήμα του εισοδήματος μετακινείται σταδιακά σε υψηλότερους συντελεστές. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό διεθνώς ως «fiscal drag»: μια αθόρυβη αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης σε πραγματικούς όρους, χωρίς να αλλάξουν οι συντελεστές ή να ληφθούν νέες αποφάσεις.

Για να γίνει πιο κατανοητό παραθέτουμε τα εξής παραδείγματα:

-Μισθωτός χωρίς παιδιά με ετήσιο εισόδημα 30.000 ευρώ θα δει, με τη νέα κλίμακα του 2026, ελάφρυνση περίπου 400 ευρώ τον χρόνο. Αν όμως το εισόδημά του αυξάνεται μόνο για να καλύψει τον πληθωρισμό 3%, σε πέντε χρόνια θα έχει φτάσει περίπου τις 34.800 ευρώ. Το επιπλέον τμήμα (πάνω από τις 30.000) φορολογείται στον υψηλότερο συντελεστή του συγκεκριμένου κλιμακίου, με αποτέλεσμα η ετήσια φορολογική του δαπάνη να αυξάνει ονομαστικά. Το ονομαστικό όφελος από τη μεταρρύθμιση υπάρχει ακόμη, αλλά η πραγματική του αξία μειώνεται: τα 400 ευρώ «μετράνε» σε σημερινές τιμές περίπου 345–360 ευρώ μετά από μια πενταετία, και γύρω στα 300 ευρώ στη δεκαετία, αν ο πληθωρισμός επιμείνει στο 3%.

-Οικογένεια με δύο παιδιά και εισόδημα 30.000 ευρώ κερδίζει με τη νέα κλίμακα περίπου 1.200 ευρώ τον χρόνο. Χωρίς τιμαριθμοποίηση, η αξία αυτού του «δώρου» διαβρώνεται από τις αυξήσεις τιμών. Σε πέντε χρόνια, τα 1.200 ευρώ αντιστοιχούν σε περίπου 1.035 ευρώ σε σημερινές τιμές· στη δεκαετία πέφτουν κοντά στα 890–900 ευρώ. Με απλά λόγια, η οικογένεια εξακολουθεί να πληρώνει λιγότερο φόρο από πριν, αλλά το όφελος αγοράζει ολοένα και λιγότερα προϊόντα και υπηρεσίες.

-Νέος έως 25 ετών με εισόδημα 20.000 ευρώ απαλλάσσεται πλήρως από φόρο με το νέο πλαίσιο. Το καθαρό όφελος είναι άμεσο και αισθητό, καθώς το εισόδημα φτάνει ακέραιο στον λογαριασμό. Αν όμως μετά τα 25 ο μισθός του αυξάνεται μόνο όσο ο πληθωρισμός και εκείνος μεταπηδά σε κλίμακες με 9% ή 20%, η μη τιμαριθμοποίηση σημαίνει ότι όσο περνούν τα χρόνια, μεγαλύτερο κομμάτι του μισθού του θα συλλαμβάνεται σε υψηλότερους συντελεστές απ’ ό,τι θα συνέβαινε αν τα όρια αναπροσαρμόζονταν.

Σημαντική είναι και η επίδραση στις οικογένειες με τρία ή τέσσερα παιδιά, που αρχικά βλέπουν το μεγαλύτερο «κουρέμα». Για παράδειγμα, για τρία παιδιά το όφελος μπορεί να φτάνει τα 2.100 ευρώ στα 30.000 ευρώ εισόδημα. Αν τα κλιμάκια παγώσουν, η αγοραστική δύναμη αυτών των 2.100 ευρώ θα μειώνεται χρόνο με τον χρόνο: μετά από πέντε έτη 3% πληθωρισμού αποτιμώνται περίπου στα 1.810 ευρώ σε σημερινές τιμές, στη δεκαετία γύρω στα 1.560–1.570 ευρώ. Τα ποσά παραμένουν ουσιαστικά, όμως το «καθαρό κέρδος» σε πραγματικούς όρους υποχωρεί.

Η μεταρρύθμιση του 2026 δίνει ουσιαστικές ανάσες, με μόνιμες μειώσεις στον φόρο εισοδήματος και σαφές όφελος στην τσέπη. Όμως, χωρίς τιμαριθμοποίηση των κλιμακίων, ένα μέρος αυτής της ελάφρυνσης εξουδετερώνεται σταδιακά από τον πληθωρισμό. Για να διατηρηθεί ακέραιη η πραγματική αξία του οφέλους, θα απαιτούνταν περιοδική αναπροσαρμογή των ορίων της κλίμακας με βάση τις τιμές. Μέχρι τότε, οι φορολογούμενοι θα συνεχίσουν μεν να πληρώνουν λιγότερο από το σημερινό καθεστώς, αλλά το όφελος —σε όρους αγοραστικής δύναμης— θα μικραίνει όσο οι τιμές κινούνται ανοδικά και τα κλιμάκια μένουν ακίνητα.