Γράφει ο Ευάγγελος Μπαλντούνης
Καθηγητής φιλόλογος – συγγραφέας – ιστορικός ερευνητής
Ο Αλκαίος είναι ο σπουδαιότερος (μαζί με τη Σαπφώ) εκπρόσωπος της αιολικής λυρικής ποίησης. Συνδεόταν στενότατα με τη Σαπφώ και αποτελούν το ονομαστό δίδυμο των Λέσβιων ποιητών.
ΤΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠOIΣHΣ ΤΟΥ: Έζησε στα τέλη 7ου και στον 6ο αι πΧ (62Ο – 560 πΧ). Ως μέλος της αιολικής αριστοκρατίας, ήταν ένας περήφανος άνδρας ενεργά αναμεμειγμένος στην πολιτική, που αγαπούσε τα πλούτη, το ποτό, τις χαρές του έρωτα. Η περιπετειώδης ζωή και το ποιητικό του έργο συνδέονται άμεσα με τις έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις που σημειώνονται στη Μυτιλήνη. Δεν εκφράζει απλώς τα προσωπικά του αισθήματα, αλλά απευθύνεται στους συντρόφους του για να πείσει και να ξεσηκώσει.
Η ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΙΤΤΑΚO: Ο Αλκαίος επιτίθεται στον πολιτικό και φιλόσοφο Πιττακό: «Τα ψυχοφθόρα μας μίση να πάψουμε – και την εμφύλια έχθρα, που κάποιος θεός την ξεσήκωσε – και σπρώχνει τώρα το λαό μας στην ήττα – και χαρίζει στον Πιττακό επάρατη δόξα». «Τον έστησαν τύραννο με λαϊκές επευφημίες μεγάλες». «Τον όρκο που δώσατε τότε – κανείς να μην πατήσει… σκοτώνοντας τούτους τους δυνάστες – να σώσουμε το λαό από λύπες». Σε σχόλιό του χαρακτήρισε τον Πιττακό «κακοπάτριδα» και εξέφρασε την περιφρόνησή του για τον τρόπο με τον οποίο ο λαός τον εξέλεξε ως αισυμνήτη (άρχοντας με απόλυτες εξουσίες).
Επιθυμούσε και αγωνίστηκε να περάσει η εξουσία σε ορισμένη μερίδα αριστοκρατών της Μυτιλήνης. Θεωρούσε την ποίησή του ως όπλο στους πολιτικούς του αγώνες, αφού η ζωή του συνέπεσε με την εμφάνιση και επικράτηση της τυραννίας. Αρχικά ήταν στο πλευρό του Πιττακού στους αγώνες εναντίον της Αθήνας για την κατοχή του Σιγείου, στην είσοδο του Ελλησπόντου.
ΔΥΟ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΑ: 1) «Το ένα κύμα σπρώχνει το άλλο / θα φέρει στην πόλη θρήνο πολύ / η θάλασσα τώρα μπαίνει στ΄αμπάρι… / Τις τρύπες να φράξουμε όσο πιο γρήγορα / και σε λιμάνι απάνεμο, προστάτη, να μπούμε». Το ποίημα είναι αλληγορικό. Παρομοιάζει την πόλη με καράβι και τις πολιτικές συγκρούσεις με κύματα. 2) Ένα ποίημά του απαντά στο ερώτημα «τι είναι πόλις – πατρίδα»: «Δεν είναι σπίτια με σκεπές γερές, καλοφτιαγμένες / ούτε λιθάρια που κρατούν σωστά χτισμένους τοίχους / ούτε λιμάνια πλούσια. Δεν είναι αυτή η πόλη./ Η πόλη είναι άνδρες που μπορούν και ξέρουν να τολμάνε». Ένα ρητό του αναφέρει: «Ανδρες γαρ πόλιος πύργος» = οι άνδρες είναι τα τείχη τής πόλης. Το απόρθητο διασφαλίζεται από τα τείχη που τα συνιστούν οι γενναίοι άνδρες.
Η ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΛΚΑΙΟΥ και ΜΕΡΙΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΤΟΥ: Τα θέματα των ποιημάτων του εκτός από πολιτικά, είναι ύμνοι σε θεούς και συμποσιακά άσματα. Τα συναισθήματα που εκφράζει είναι χαρά, ικανοποίηση, αλλά και πολιτικό πάθος, μίσος και ειρωνεία για τους αντιπάλους. Τραγούδησε όμως υπέροχα και τη χαρά της ζωής, την άνεση και την καλοπέραση, τον έρωτα. Η ποίησή του ξεχωρίζει για τη καθαρότητα, τη φλογερότητα και τον έντονο ευδαιμονισμό.
1) «Δεν πρέπει ν’ αφήνουμε στις λύπες τη ψυχή μας / γιατί τι θα κερδίσουμε αν έξω δεν το ρίξουμε; / Βάκχε μου ας μεθύσουμε./ Το πιο καλό το φάρμακο που γιάνει τη ψυχή, ειν’ το κρασί».
2) «Δέξουμε που σου τραγουδώ / να με δεχτείς θερμά ζητώ / στα πόδια σου προσπέφτω».
3) «Το ‘ξερα πως ερχότανε η άνοιξη με τ’ άνθια… / Εμπρός γεμίστε το κανάτι με το γλυκόπιοτο κρασί / και μην αργείτε στη στιγμή».
Η ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΣI: Η ιδεολογία του Αλκαίου υπήρξε καθαρά αριστοκρατική. Η σκέψη του ήταν προσανατολισμένη στο παρελθόν κι ο αγώνας του αφορούσε τα προνόμια που έχασε. Υπήρξε πάντως ένας παθιασμένος άνθρωπος σε όλα του τα ποιήματα και τα πολιτικά και τα σχετικά με τα συμπόσια. Ο χώρος ενός συμποσίου γίνεται τόπος πολιτικός και το κρασί, προϊόν σε αφθονία στα μέρη του, είναι συχνά γιατρικό για πολιτικές στενοχώριες. «Τώρα πρέπει να μεθύσουμε, πίνοντας και πάνω από τις δυνάμεις μας». Αγαπούσε με πάθος τη ζωή, τη χαιρόταν, ζούσε κάθε στιγμή και γλεντοκοπούσε με ασυνήθιστο και προκλητικό τρόπο, καταναλώνοντας άφθονο κρασί, που υπεραγαπούσε.
Η ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤIΑ ΗΤΑΝ ΤΟΤΕ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ: Έζησε σε μια εποχή δύσκολη για τις ελληνικές πόλεις, οι οποίες αντιμετώπιζαν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα. Κυριαρχούσαν οι αντιθέσεις των μεγάλων αριστοκρατικών γενών, που μετά την κατάργηση της βασιλείας, πάλευαν για να πάρουν στα χέρια τους την εξουσία. Υπήρξε γόνος της περήφανης αιολικής αριστοκρατίας και υπό το πρίσμα αυτό πρέπει να δει κανείς τη μακρόχρονη ανάμειξή του στα πολιτικά πράγματα της πατρίδας του. Όλοι αυτοί οι αγώνες του αντικατοπτρίζονται στην ποίησή του. Μια ποίηση που διακρίνεται για τη ρητορική επιδεξιότητα, την έμπνευση, τη βιαιότητα του πάθους και τη δύναμη του ύφους. Οι πολιτικές διαμάχες, οι εξορίες και οι θάνατοι επηρεάζουν το έργο του, και στην ουσία θεωρούσε την ποίησή του ως όπλο στους πολιτικούς του αγώνες.
~ Ο Αλκαίος (όπως και η σύγχρονή του Σαπφώ), υμνήθηκαν πολύ και θαυμάστηκαν από τους αρχαίους. Χαρακτηριστικό της δημοτικότητας που είχε η ποίησή του στην Αττική, είναι ότι συχνά απεικόνιζαν τη μορφή του (πολλές φορές μαζί με τη Σαπφώ) σε αττικά αγγεία.
Οι δύο αυτοί κορυφαίοι λέσβιοι λυρικοί ποιητές, έτρεφαν τεράστιο σεβασμό ο ένας για τον άλλο, όπως φαίνεται μάλιστα από ένα απόσπασμα από το έργο του Αλκαίου, που αποκαλεί την ποιήτρια «ἰόπλοκʹ ἄγνα μελλιχόμειδε Σάπφοι« («μενεξεδόπλεκη αγνή μελιχαμόγελη Σαπφώ«).
ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ – ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ: 1) Τις συμφορές, πότε ο ένας τις έχει, πότε ο άλλος. 2) Αν νικήσεις, να μην καυχιέσαι δημόσια, μήτε να κλαις στο σπίτι σου, πέφτοντας χάμω, αν νικηθείς. 3) Να χαίρεσαι λίγο για τις χαρές και στα κακά να μην πολυλυπάσαι. 4) Να γνωρίζεις ποιος ρυθμός κυβερνάει τους ανθρώπους. 5) Τίποτα δεν κερδίζουμε με τους θρήνους. 6) Ο Δίας έδωσε το κρασί στους θνητούς, για να ξεχνούν τα βάσανά τους. 7) Το χρήμα είναι όλος ο άνθρωπος. 8) Ο οίκος είναι ένας καθρέφτης για την ψυχή. 9) Ας μην εγκαταλείπουμε τις καρδιές μας στη δυστυχία, δε θα μας γιατρέψει η λύπη. 10) Οι θαρρα λέοι άνθρωποι είναι το κάστρο της πόλεως.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
