Γράφει ο Ευάγγελος Μπαλντούνης
Καθηγητής φιλόλογος – συγγραφέας – ιστορικός ερευνητής
Η Σαπφώ είναι από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της λυρικής ποίησης. Τα ποιήματά της ήταν λιτά, διαυγή και με μουσική έκφραση. Τα μελοποιούσε και τα έπαιζε με τη λύρα της με απαράμιλλη δεξιοτεχνία.
ΥΠΕΡΟΧΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΤΗΣ ΣΑΠΦΟΥΣ: «Ο όμορφος είναι όμορφος όσο μπροστά σου στέκει. Μα ο αγαθός ειν’ όμορφος κι αργότερα και πάντα»… «Σαν άνεμος μού τίναξε ο έρωτας τη σκέψη, σαν άνεμος που σε βουνό βελανιδιές λυγάει»… «Ο Έρωτας έχει παραλύσει το σώμα μου, μ’ έχει συνταράξει αυτό το γλυκόπικρο και ακαταμάχητο ερπετό»…. «Από τη λάμψη του χρυσού, προτιμώ την τιμή»….
Η ΜΟΡΦΩΣΗ KAI Η ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ: Γεννήθηκε στην Ερεσό της Λέσβου. Έζησε περί το 600 πΧ (630 – 570 πΧ). Ήταν σύγχρονη του ποιητή Αλκαίου και του Πιττακού του Μυτιληναίου. Περιγράφεται ως μικρόσωμη και μελαχρινή. Έλαβε πολύ καλή μόρφωση και αναδείχθηκε δεξιοτέχνης της λύρας. Είχε φωτεινά μάτια » σαν άστρα σε κατασκότεινο ουρανό» και θαυμάσιο χαμόγελο. Έμφυτη γοητεία, αρμονία κινήσεων και γλυκύτητα χαρακτηριστικών. Ο Αλκαίος, γοητευμένος μαζί της, την αποκαλεί «γλυκοχαμογελούσα». Παντρεύτηκε έναν πλούσιο και απέκτησε μία κόρη: «Έχω ένα κοριτσάκι εγώ που ‘ναι σαν χρυσολούλουδο το πρόσωπό του, την Κλεΐδα, το μονάκριβό μου», αναφέρει σε ποίημά της.
Η ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ: «Ο ΟΙΚΟΣ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ». Συγκέντρωσε γύρω της νεαρές κοπέλες από την αριστοκρατία του νησιού και των μικρασιατικών πόλεων, για να διδάξει τις τέχνες της μουσικής και της ποίησης. Χόρευαν και τραγουδούσαν έχοντας διδαχτεί το τραγούδι από την ίδια. Οι γονείς τις εμπιστεύονταν στην ποιήτρια, εφόσον έβλεπαν ότι μέσα από το περιβάλλον της εξελίσσονταν και ήταν έτοιμες να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες της ζωής. Έβλεπαν πως η Σαπφώ λειτουργούσε σαν μέντορας και καθοδηγητής. Δεν ήταν η πρώτη που είχε σχολή, αλλά και άλλες γυναίκες διατηρούσαν τέτοιου είδους ωδεία.
Ο «ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΕΡΩΣ»: Στη Λέσβο άνθιζε η μουσική και η ποίηση και οι γυναίκες μετείχαν στην κοινωνική ζωή των πόλεων. Λάμβαναν αγωγή και παιδεία αντίστοιχη των ανδρών. Σ’ αυτό το πλαίσιο η Σαπφώ ίδρυσε τη φημισμένη της σχολή. Ήταν περισσότερο οι σχέσεις που φέρεται να διατηρούσε με τις μαθήτριές της που θα την έφερναν την επίμαχη φήμη. Η στενή της σχέση μαζί τους θεωρήθηκε απρεπής, επειδή είχε και ερωτικές διαστάσεις. Γι’ αυτό έμεινε στην ιστορία ως «λεσβιακός έρως». Σήμερα αποτελεί για πολλούς σύμβολο της γυναικείας ομοφυλοφιλίας. Είναι αποδεκτό ότι η ποίησή της απεικονίζει ομοερωτικά συναισθήματα. Μία μελετητής λέει πως τα έργα της «γιορτάζουν τον έρωτα μεταξύ γυναικών».
ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΣΗ – ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗ – ΤΟΝ ΓΑΜΟ: Η Σαπφώ παντού και πάντα ανακαλύπτει την ομορφιά, ακόμη και εκεί που άλλοι δεν τη βλέπουν και δεν την αισθάνονται: «Τ’ αστέρια γύρω από την όμορφη Σελήνη, χάνουν τη φεγγόβολη θωριά τους, όταν αυτή ολόγεμη λάμπει σαν ασήμι πάνω από τη γη». Υμνεί τη θεά Αφροδίτη: «Ομορφόθρονη αθάνατη Αφροδίτη… με πίκρες και καημούς μην παιδεύεις την ψυχή μου… ω, έλα μου και τώρα, κι απ’ τις μαύρες τις έγνοιες λύσε με…». Έγραψε και γαμήλια τραγούδια: «Ευτυχισμένε γαμπρέ, ο γάμος σου έγινε όπως ευχήθηκες, και νά που έχεις στα χέρια σου μια κοπελιά όπως την επιθυμούσες».
Η ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΑΠΦΩ: Την αποκαλούν «Η Ποιήτρια», με τον ίδιο τρόπο και σεβασμό που χαρακτήριζαν τον Όμηρο «Ο Ποιητής». Ο Πλάτων την ονομάζει «σοφή» και «δεκάτη Μούσα», ο Αλκαίος «ιερή γυναίκα», ο Στράβων «θαυμαστόν τέρας». Μετά τον θάνατό της, στη Λέσβο έκοψαν νόμισμα με τη μορφή της. Σε μεταγενέστερη εποχή οι Αττικοί κωμωδιογράφοι τη δυσφήμισαν για ομοφυλικές τάσεις. Επιτέθηκαν στην ερωτική ποίηση της Σαπφούς με σκοπό να τη γελοιοποιήσουν για τις σεξουαλικές προτιμήσεις και τις σχετικές αναφορές της. Μέχρι την εποχή του Αριστοτέλη, κανένας συγγραφέας δεν αναφέρει κάτι σχετικό, τελικά όμως επικράτησαν αυτές οι κρίσεις για την Σαπφώ.
Ο ΕΛΥΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΑΠΦΩ: Ο Οδυσσέας Ελύτης, Μυτιληνιός κι αυτός (ο πατέρας του καταγόταν από τη Λέσβο), την περιέγραψε σαν μια «μακρινή εξαδέλφη» του, με την οποία μεγάλωσαν παίζοντας «στους ίδιους κήπους, γύρω από τις ίδιες ροδιές, πάνω από τις ίδιες στέρνες». Προσθέτει επίσης: «Τέτοιο πλάσμα ευαίσθητο και θαρρετό συνάμα, δε μας παρουσιάζει συχνά η ζωή… Έδειξε ότι είναι σε θέση να υποτάξει ένα τριαντάφυλλο, να ερμηνέψει ένα κύμα ή ένα αηδόνι και να πει «σ’ αγαπώ», για να συγκινηθεί η υφήλιος». Μετέφρασε και ποιήματά της: «Γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν – πάει το φεγγάρι, πάει και η Πούλια βασιλέψανε – και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη κι έρημη «. «Ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει – ο έρωτας που παραμύθια πλάθει – μού άρπαξε την ψυχή μου και την τράνταξε».
ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΤΗΣ ΛΟΓΟΥ: Η Σαπφώ έγραψε ερωτικά ποιήματα, ύμνους στους θεούς και τραγούδια του γάμου. Η ποίησή της δονείται από αυθορμητισμό και έντονα αισθήματα. Αφορά, με χαρισματική δεξιοτεχνία, τον έρωτα, το πάθος, το κάλλος, την ομορφιά. Η ποίησή της είναι καθαρά λυρική και εκφράζει έντονες εσωτερικές καταστάσεις με επιβλητικές εικόνες. Θεωρούσε σαν μια σταθερή αξία την αφοσίωση των ανθρώπων στις Μούσες και στις τέχνες που προστατεύουν. Οι τέχνες μετουσιώνουν την ψυχή και την αναπτερώνουν για να αγγίξει το ύψιστο νόημα, τον Έρωτα.
Ο ΕΡΩΤΙΣΜΟΣ KAI Ο ΛΥΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΑΠΦΟΥΣ: Η Σαπφώ μετέπλασε τον θαυμασμό για την γυναίκα, σε ποίηση. Μας παρέδωσε την περιγραφή του ερωτικού πόθου πριν 2600 χρόνια. Απαρίθμησε πρώτη τα σωματικά συμπτώματα της επιθυμίας: μιλά για τη ζέστη και το κρύο – το βουητό στα αυτιά – τον ιδρώτα – για την «παράλυση» από τον πόθο. Δεν έμεινε άδικα στην ιστορία ως η σπουδαιότερη ποιήτρια της αρχαιότητας. Το έργο της ζει και κοσμεί τη λογοτεχνία με τον έντονο αισθησιασμό και τη λυρικότητα των στίχων (η 2η εικόνα. είναι από τοιχογραφία της Πομπηίας). Πέθανε σε ηλικία περίπου 50 ετών…
Μία εκδοχή του θρύλου που την συνοδεύει, θέλει την Σαπφώ να ερωτεύεται έναν όμορφο νέο, τον Φάωνα, και μη αντέχοντας την απόρριψή του, έπεσε από βράχια της Λευκάδας στη θάλασσα…
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
