Γράφει ο Θεοφάνης Γέμτος – Γεωπόνος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
Ξαφνικά όλοι ασχολούνται με το υδατικό πρόβλημα της Ευρώπης, της Ελλάδας (κυρίως της Αθήνας), ίσως (;) και της Θεσσαλίας. Η ΕΕ ανακοίνωσε προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης νερού κατά 10%. Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι η χώρα έχει σοβαρό πρόβλημα καθώς είμαστε 19οι στο κόσμο σε κίνδυνο από λειψυδρία. Συσκέψεις υπό τον κ Χατζηδάκη για το υδατικό πρόβλημα της χώρας. Ο Υπουργός ΑΑΤ τοποθετήθηκε στο Greek Water Summit 2025 και αναφέρθηκε σε πρόγραμμα διαχείρισης υδάτων που αναπτύσσεται σε τρεις τομείς:
- Τη δημιουργία περιφερειακών Οργάνων Διαχείρισης των υδάτινων πόρων
- Την υλοποίηση του προγράμματος ΥΔΩΡ 2.0 ύψους 4 δις ευρώ
- Την ορθολογική διαχείριση των πόρων της ΚΑΠ με την κατασκευή κομβικών εγγειοβελτιωτικών έργων.
Σε σύσκεψη υπό τον κ. Χατζηδάκη προτείνεται η δημιουργία Εθνικού Σχεδίου για την αντιμετώπιση του προβλήματος με βασικά θέματα:
- Ποιες θα είναι οι δομές διαχείρισης των υδάτων;
- Ποια έργα πρέπει να υλοποιηθούν τα επόμενα χρόνια (φράγματα, εκσυγχρονισμός δικτύων κλπ)
- Σχέδια διαχείρισης υδάτων: επικαιροποίηση περιφερειακών σχεδίων και κατάρτιση σχεδίων (όπου δεν υπάρχουν).
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Υπουργός ΑΑΤ περιορίζεται στο ΥΔΩΡ 2.0 που αναφέρεται σε έργα διαχείρισης της διανομής των υδάτων και στην ΚΑΠ (που σημειώνω ότι το Ελληνικό Σχέδιο της ΚΑΠ δεν έχει καμία δράση μείωσης της κατανάλωσης του νερού, καθώς η επιδότηση αλλαγής αρδευόμενων καλλιεργειών σε ξηρικές είναι μείωση της παραγωγής και του εισοδήματος των αγροτών και όχι εξοικονόμηση νερού). Το ευχάριστο είναι ότι στους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για το νερό υπάρχει η λέξη ΦΡΑΓΜΑΤΑ. Μια λέξη που δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο της κυβέρνησης (αλλά και του πολιτικού συστήματος γενικότερα). Το τελευταίο φράγμα έγινε πριν από μια δεκαετία (Φράγμα Ιλαρίωνα στον Αλιάκμονα), ενώ μια σειρά από ημιτελή φράγματα μένουν διάσπαρτα σε όλη τη χώρα με πιο εμβληματικά και πολυδάπανά η Μεσοχώρα και το φράγμα ΣΥΚΙΑΣ επί του Αχελώου.
Αναφέρεται επίσης στην επικαιροποίηση των ΣΔ λεκανών απορροής.
Τα ΣΔΛΑ Πηνειού υπάρχουν από το 2014 με τα βασικά έργα και δράσεις που προτείνονται μα μην έχουν υλοποιηθεί αλλά και χωρίς ένα σχέδιο που να θέτει προτεραιότητες και να προγραμματίζει μελέτες και χρόνους εκτέλεσης. Η ελπίδα ότι οργανισμοί τύπου ΟΔΥΘ θα λύσουν τα προβλήματα είναι επίσης ενδιαφέρουσα.
Αν ο κάθε ΟΔΥΘ χρειάζεται ένα χρόνο για να οριστεί η διοίκηση και άγνωστο χρόνο για να χρηματοδοτηθεί για να αρχίσει να λειτουργεί φοβάμαι ότι ελπίδα για άμεσες ενέργειες που είναι απαραίτητες είναι μάλλον χλωμή. Για την ώρα η Κυβέρνηση μετά από έξι χρόνια στην εξουσία, για τη Θεσσαλία, οχυρώνεται πίσω από δύο έργα υπογειοποίησης δικτύων (Ταυρωπού και Υπέρειας – Ορφανών), ενώ το εξαγγελθέν (από τον ίδιο το Πρωθυπουργό) έργο του φράγματος της Σκοπιάς Φαρσάλων στον Ενιπέα καρκινοβατεί και έχει αποσυρθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης που είχε δημιουργήσει ελπίδες ότι θα τελείωνε μέχρι το 2027.
Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό παρακολουθώντας την ειδησεογραφία είναι το γνωμικό ότι «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν». Το πολιτικό σύστημα της χώρας αλλά και η ΕΕ γενικότερα ξύπνησαν λίγο αργά. Αλλά έστω και τώρα καλά είναι να αρχίσουμε να δουλεύουμε για να λύσουμε άμεσα τα προβλήματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διαχείριση του νερού έχει τρία επίπεδα:
- Διαχείριση της προσφοράς νερού. Προφανώς εδώ χρειαζόμαστε έργα υποδομής για να κάνουμε το στοιχειώδες για το κλίμα της χώρας μας. Να δημιουργήσουμε ταμιευτήρες νερού όπου θα αποθηκεύουμε τα χειμερινά νερά για να τα χρησιμοποιούμε το καλοκαίρι που δεν έχουμε βροχές. Οι ταμιευτήρες αυτοί καλά είναι να γίνονται στα ορεινά της χώρας και ειδικότερα της Θεσσαλίας ώστε να μην καταστρέφουμε γόνιμη γεωργική γη, να μπορούμε να παράγουμε ταυτόχρονα ΥΗ ενέργεια αλλά και να προστατεύουμε τις περιοχές της πεδιάδας από έντονα καιρικά φαινόμενα που προκαλούν πλημμύρες. Τα ΣΔΛΑΠ και ΣΔΚΠ που καλύπτουν τη Θεσσαλία τους ονοματίζουν: Ενιπέα, Μουζακίου, Πύλης, Νεοχωρίτη, Αγιονέρι και άλλα μικρότερα. Η χώρα είναι γεμάτη ορεινούς όγκους όπου μπορούσε να αποθηκεύεται το νερό. Αντί για αυτό εμείς το αφήνουμε να τρέχει και να χύνεται στη θάλασσα το χειμώνα και υποφέρουμε το καλοκαίρι. Ένα στοιχείο που τονίζουν οι τελευταίες μελέτες (DELOITTE – WATER INSTITUTE) υποδεικνύει το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ανατολικής χώρας σχετικά με τη Δυτική. Επομένως κάποιες μεταφορές υδάτων από τα δυτικά προς τα Ανατολικά είναι εύλογες.
- Διαχείριση της μεταφοράς και διανομής του νερού. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σήμερα γίνεται με πρωτόγονα μέσα και με μεγάλες απώλειες νερού. Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες εξοικονόμησης νερού. Η μελέτη υπογείωσης του δικτύου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού (σε συνδυασμό με την αντικατάσταση της επιφανειακής άρδευσης που ουσιαστικά επιβάλλεται να χρησιμοποιείται σήμερα με τεχνητή βροχή και στάγδην) θα εξοικονομήσει σχεδόν το 50% του νερού που καταναλώνεται. Επομένως τα έργα του ΥΠΑΑΤ είναι χρήσιμα αρκεί να γίνουν με σχέδιο και προτεραιώτητες.
- Εφαρμογή του νερού στο χωράφι για την άρδευση των καλλιεργειών. Και εδώ έχουμε μια σειρά από δυνατότητες να πετύχουμε εξοικονόμηση νερού. Επέκταση χρήσης συστημάτων στάγδην άρδευσης που έχουν το μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης σε συνδυασμό με χρήση των νέων τεχνολογιών μπορούν να οδηγήσουν τους αγρότες σε ορθολογική χρήση του νερού, με μείωση κατανάλωσης νερού και ενέργειας, μείωση απωλειών θρεπτικών στοιχείων και αύξηση της παραγωγής. Υπάρχουν σήμερα συστήματα με αισθητήρες υγρασίας του εδάφους που μπορούν να καθορίζουν την έναρξη και διακοπή εφαρμογής νερού, υπάρχουν μοντέλα άρδευσης που σε συνδυασμό με μετεωρολογικούς σταθμούς μπορούν να καθοδηγούν στην εφαρμογή του αρδευτικού νερού στις καλλιέργειες. Και φυσικά υπάρχει πάντα και η δυνατότητα στροφής σε καλλιέργειες με μικρότερη κατανάλωση νερού. Η ΚΑΠ θα μπορούσε να ενισχύσει τέτοιες δράσεις κάτι που δεν κάνει. Ο ΓΓ του ΥΠΑΑΤ είπε πριν λίγες μέρες ότι ετοιμάζεται σχέδιο προώθησης νέων τεχνολογιών στη Γεωργία. Μένει να το δούμε και να το κρίνουμε. Παραμένει όμως και ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα: ποιος θα συμβουλεύσει τους αγρότες να υιοθετήσουν τις βελτιωμένες τεχνικές άρδευσης; Ούτε σύστημα γεωργικών εφαρμογών υπάρχει ούτε συστηματική εκπαίδευση των αγροτών.
Στις αρχές Ιουλίου αναμένουμε την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στη Λάρισα. Δεν γνωρίζω αν θα επισκεφτεί μονάδες αμυντικής βιομηχανίας στη περιοχή που φαίνεται να έχουν προτεραιότητα.
Μάλλον θα ανακοινώσει πρόγραμμα ορεινής υδρονομίας. Πολύ χρήσιμο πρόγραμμα για περιορισμό των κινδύνων πλημμύρας που δεν φαίνεται όμως να καλύπτει τα προβλήματα από τη λειψυδρία. Σύμφωνα με ΣΔΛΑΠ και ΣΔΚΠ τα έργα που κάνουν τη διαφορά είναι τα μεσαία φράγματα που είναι γνωστά με το όνομά τους. Περιμένουμε από τον Πρωθυπουργό να πει στους Θεσσαλούς τι σκοπεύει να κάνει. Υπάρχουν κάποια Σχέδια με χρονοδιαγράμματα; Υπάρχει κάποια διάθεση στη Κυβέρνηση να γίνουν τα φράγματα στα γύρω ορεινά που θα προστατεύσουν τη Θεσσαλία από πλημμύρες και ξηρασίες και θα επιτρέψουν τη διατήρηση της σημερινής παραγωγικότερης γεωργίας της Χώρας και των κατοίκων στις δουλειές και τις εστίες τους;
Σημειώνω ότι το ευκολότερο έργο που μπορεί να γίνει είναι η μεταφορά νερού από τον Αχελώο. Το φράγμα ΣΥΚΙΑΣ (στην εικόνα) είναι ημιτελές, το ίδιο και η σήραγγα εκτροπής και πρέπει να αποφασιστεί πως θα γίνει το φράγμα του Μουζακίου που θα συνεργάζεται στη μεταφορά του νερού από τον Αχελώο. Σε πολύ λίγα χρόνια αυτά θα δώσουν ανάσα στη Θεσσαλία και για αυτά πρέπει να πάρει θέση ο Πρωθυπουργός. Οι Θεσσαλοί θα πρέπει να αντιδράσουμε σύσσωμοι και να απαιτήσουμε να πάρει θέση ο Πρωθυπουργός κα να μην περιοριστεί σε αόριστες υποσχέσεις. Περιμένουμε.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
