Τα πανιά από την Αργώ! Ο αστερισμός Ιστία (βίντεο)

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ: Τα Ιστία [Λατ. Vela, συντ. Vel], είναι ένας αστερισμός που καταγράφηκε από τον Lacaille, το 1763. Είναι νότιος αστερισμός, με έκταση 499,6 τετ. μοίρες [32ος σε έκταση μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών]. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 32° Βόρεια και 90° Νότια, αλλά αμφιφανής από την Ελλάδα. Συνορεύει με τους αστερισμούς Πυξίδα, Πρύμνα, Τρόπιδα, Κένταυρο και Αντλία. Η ονομασία σημαίνει τα πανιά του πλοίου, της Αργούς, του μεγάλου αρχαίου αστερισμού που τεμαχιστηκε και έδωσε τους σημερινούς αστερισμούς Πρύμνα, Τρόπιδα, Ιστία και Πυξίδα.

ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Στα Ιστία αποδόθηκαν 214 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι [φ.μ.≤ 6,5]. Ο γ Ιστίων είναι διπλός αστέρας με φαινόμενα μεγέθη 1,78 (ο γ2) και 4,27 (ο γ1). Ο γ2 είναι αστέρας τύπου Wolf-Rayet¹,ο φωτεινότερος τέτοιος στον γήινο ουρανό. Στην Αραβία ο γ ήταν γνωστός ως Al Suhail al Muhlif (=Ο Suhail του όρκου), καθώς ανέτελλε σχεδόν ταυτόχρονα με τον Suhail, τον περίφημο Κάνωπο, γεγονός που έκανε πολλούς να ορκίζονται ότι ήταν αυτός. Ο δ Ιστίων έχει φαινόμενο μέγεθος 1,95 και απέχει από τη Γη 80 έτη φωτός. Ο κ έχει φαιν.μέγεθος 2,50. Αν ζούσαμε στον πλανήτη Άρη, ο αστέρας αυτός θα είχε ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι ο φωτεινότερος που βρίσκεται σε γωνιακή απόσταση μικρότερη των 3 μοιρών από τον Νότιο Ουράνιο Πόλο του Άρη. Ο λ Ιστίων [φ.μ. 2,21], ήταν γνωστός στην Αραβία ως Al Suhail al Wazn (=Ο Suhail του Βάρους), για τον ίδιο λόγο με τον γ.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Καθώς διασχίζονται από το γαλαξιακό μας επίπεδο, τα Ιστία είναι πλούσια σε σώματα του δικού μας Γαλαξία:  

Στις 22/5/1999 ανακαλύφθηκε καινοφανής αστέρας με φ.μ. έως 2,8 (Nova Velorum 1999). Το ανοικτό σμήνος IC 2391 καλύπτει στον ουρανό τετραπλάσια έκταση από όση ο δίσκος της πανσελήνου. Στην ομάδα Vela OB1 περιλαμβάνονται πάνω από 40 υπέρλαμπροι αστέρες. Το Νεφέλωμα των Ιστίων [Gum Nebula], είναι μεν τεράστιο αλλά δυσδιάκριτο. Καλύπτει 60 × 30 μοίρες στον ουρανό επεκτεινόμενο και στους γειτονικούς αστερισμούς Πρόκειται για υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα, που διαστελλόμενο, συμφωνα με κάποιους αστρονόμους, θα περικλείσει κάποτε και τη Γη. Σήμερα η πραγματική έκτασή του ανέρχεται σε 1.700 επί 800 έτη φωτός. Το εγγύτερο άκρο του απέχει από εμάς 450 έτη φωτός. Πυκνότερα τμήματά του είναι τα Gum 12, Gum 15 και Gum 17. Στο κέντρο του, άλλο σημάδι της εκρήξεως supernova [υπερκαινοφανούς] είναι ο Πάλσαρ των Ιστίων PSR 0833-45, που περιστρέφεται με 11 στροφές το δευτερόλεπτο!

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.