Τέσσερα χρόνια χωρίς τον Άγγελο Πετρουλάκη. Απεβίωσε σε ηλικία 69 ετών ανήμερα του Αγίου Αχιλλίου το 2021. Η larissanet.gr αναδημοσιεύει σήμερα μια παλιά του συνέντευξη στον Χρήστο Μπεχλιβάνο.
Του Χρήστου Μπεχλιβάνου
Φωτ. Λεωνίδας Τζέκας, αρχείο Άγγελου Πετρουλάκη
Ο Άγγελος Πετρουλάκης γεννήθηκε το 1952 στη Λάρισα, τότε που η Λάρισα γνώριζε βασανιστικά καλοκαίρια και αδιάβατους χειμώνες. «Στη γειτονιά μας, όλοι οι δρόμοι ήταν με χώμα. Το χειμώνα τσαλαβουτούσαμε στη λάσπη, το καλοκαίρι σέρναμε τα παπούτσια για να σηκώνεται σκόνη και να μας κρύβει», θυμόταν. «Ήμουν από τα παιδιά που έπαιζε λιγότερο, με πολλούς περιορισμούς από την οικογένεια. Καλός μαθητής στο δημοτικό, μάλλον μέτριος στο γυμνάσιο, με τα μαθηματικά να είναι μόνιμος βραχνάς. Ευτύχισα όμως να έχω κάποιους λαμπρούς καθηγητές, που μεταξύ του 1967 και 1970 μιλούσαν ήρεμα, απλά και ιδιαίτερα αληθινά. Δεν ξεχνώ τον φιλόλογο Βασίλη Λιαπή, τον επίσης φιλόλογο Χρήστο Δρόσο, τον θεολόγο Βαγγέλη Καραμπάτσα, αλλά και την Ελένη Παπανικολάου, τη ‘‘Γαλλίδα’’ μας, όπως και τον μουσικό Θανάση Βαλακώστα».
Τότε μεσουρανούσαν οι Πρόσκοποι, ίσως η μοναδική εξωσχολική ενασχόληση, με τις ευλογίες της δικτατορίας. Εκεί στους Προσκόπους γνωρίζει έναν εξαιρετικό νέο, δυο-τρία χρόνια μεγαλύτερό του, τον Δημήτρη Κουνελάκη, που δίπλα του γνωρίζει ένα διαφορετικό κόσμο: Της ποίησης.
«Ο Δημήτρης Κουνελάκης ήταν ένα φαινόμενο για την ηλικία μας και τα χρόνια μας, σε μια πόλη που στους τότε κύκλους των Γραμμάτων και Τεχνών, άνθρωποι με ελάχιστο πνευματικό βάρος και κοινωνικό ήθος έκαναν τους διανοούμενους, τους συγγραφείς, τους ποιητές. Κοντά του αρχίζω κι εξερευνώ τους δρόμους της ποίησης, αυτός μου μιλά για τον Καβάφη, για τον Σεφέρη, για τον Σικελιανό, τον Θέμελη, τον Ελύτη. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτός ο κόσμος με γαληνεύει, απαντά σε ανησυχίες μου, μου διδάσκει τον έρωτα, τη συμφιλίωση με τον θάνατο. Και οι εκδόσεις Γαλαξίας είναι το μεγάλο παράθυρο στη γνώση», έλεγε.
Το καλοκαίρι του 1967 με την παρότρυνση του Δημήτρη Κουνελάκη αρχίζει και δημοσιεύει διηγήματά του στην κυριακάτικη φιλολογική «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», της τοπικής εφημερίδας στην οποία αργότερα θα καταθέσει ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του.
Τα γυμνασιακά χρόνια ήταν δύσκολα χρόνια. Η ανασφάλεια της φτώχειας, το αβέβαιο μέλλον, ο συντηρητισμός του περιβάλλοντος γίνονται αιτία να δεχτεί την πατρική προτροπή και να συμμετάσχει στις εξετάσεις της Σχολής Υπαξιωματικών της Χωροφυλακής. Έτσι το καλοκαίρι του 1971 βρίσκεται στα Σέρβια της Κοζάνης να υπηρετεί ως Υπενωμοτάρχης, κάτω από τις διαταγές ενός Μοίραρχου που πίστευε ότι είναι και η απόλυτη εξουσία.
«Στις βαλίτσες μου είχα πάρει σχεδόν όλα τα βιβλία που αγόραζα ως μαθητής. Από Σεφέρη μέχρι Μπρεχτ, από Ελύτη μέχρι Καντ, από Καζαντζάκη μέχρι Ντοστογιέφσκι. Στις ατελείωτες ώρες των χειμωνιάτικων βραδιών, χανόμουν στις σελίδες τους, χωρίς ν’ αντιλαμβάνομαι ότι την ίδια στιγμή προκαλούσα την οργή τόσο του διοικητή, όσο και κάποιων συναδέλφων, μια και όλοι τους υποψιάζονταν πως για να διαβάζω ήμουν κομμουνιστής. Έτσι ήμουν κάτω από μια συνεχή παρακολούθηση η οποία δεν υπήρξε άκαρπη. Βεβαίως δεν κατόρθωσαν να εξακριβώσουν επαφές μου με κομμουνιστές, γιατί δεν είχα, ανακάλυψαν όμως ότι είχα επαφές με διάφορες κοπέλες, πράγμα που σήμαινε… έγκλημα για την υπηρεσία εκείνη την εποχή. Αποτέλεσμα: Το καλοκαίρι του 1974 μια μετάθεση για λόγους πειθαρχίας σε δυσμενούς διαβιώσεως υπηρεσία, στο Βόιο, στο Σκαλοχώρι της Καστοριάς…», ανέφερε.
Όλα άγνωστα και πρωτοφανέρωτα…
Αρκετά χρόνια μετά, ξεμπλέκοντας του λογαριασμούς του με το παρελθόν γράφει το μυθιστόρημα «Μου πες να κουρευτώ και κουρεύτηκα», όπου πλέον ανάγλυφα ζωντανεύουν τα χρόνια στα Σέρβια της Κοζάνης και στο Σκαλοχώρι, επιστρέφοντας κάποιες μνήμες ιδιαίτερα επώδυνες.
«Γυρίζοντας το βλέμμα πίσω συναντώ κάποιες σελίδες ιδιαίτερα πικρές. Στα Σέρβια βιώνω μια Ελλάδα με έντονη τη σφραγίδα του εφησυχασμού. Έχουν ξεκινήσει τα έργα για τη φράγμα του Πολυφύτου και τη δημιουργία της λίμνης του Αλκιάκμονα, έχουν δοθεί οι αποζημιώσεις για τα χωράφια που σκέπασε η λίμνη, οι περισσότεροι κάτοικοι αντιλαμβάνονται ότι οι τσέπες τους είναι γεμάτες χιλιάρικα, ότι δουλεύοντας παράλληλα και στα έργα εξασφαλίζουν ένα μόνιμο μισθό και ζουν μέρες ανέφελες. Ταβέρνες γεμάτες, οικοδομικός οργασμός, όλα ανθηρά. Θα περάσουν πολλά χρόνια για να καταλάβουν ότι μάλλον όλα είχαν μετρηθεί λάθος.
Πολιτικά η σύγχυση ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Απλοί άνθρωποι που ζούσαν στη σιωπή και στον τρόμο μήπως και ξημερώσουν σε κάποιο κρατητήριο και πάρουν το δρόμο για εκτόπιση, άλλοι που περνούσαν νύχτα την πόρτα του τμήματος για να καταδώσουν κάποιον ομοϊδεάτη τους κομμουνιστή ή δήθεν κομμουνιστή, προκειμένου να πετύχουν για το συμφέρον τους κάτι παράτυπο, αλλά και άλλοι πολλοί που έψαχναν να εκμεταλλευθούν οτιδήποτε από την αφασία των διοικούντων. Συνάδελφοι που έγραφαν σημειώματα για ύποπτες συναναστροφές, τονίζοντας πως ο τάδε ‘‘δεν εμφορείται από υγιή κοινωνικά φρονήματα’’, άλλοι συνάδελφοι που βεβαίωναν ότι οι πληροφορίες τους ήταν απόλυτα διασταυρωμένες, κλείνοντας τον δρόμο για μια καλύτερη ζωή και καριέρα σε νέους που το μόνο τους κακό ήταν να έχουν ονειρευθεί τη Σχολή Ευελπίδων ή Ικάρων…», είχε καταθέσει στην αφήγησή του.
Στο Σκαλοχώρι των εξήντα κατοίκων, όπου ο χειμώνας άρχιζε στα μέσα του Οκτώβρη και τελείωνε στο τέλος του Μάη, όπου για μεταφορικό μέσο χρησιμοποιούσε, όπως λέει, άλογο που νοίκιασε με το μήνα, είχε το απόλυτο προνόμιο να καλλιεργεί έναν μικρό κήπο και ατελείωτες ώρες για διάβασμα. «Μπορεί κάποιες φορές να χρειαζόμουν και τέσσερις ώρες να φτάσω στην Καστοριά, αλλά πάντα επέστρεφα με κούτες από βιβλία.
Τις νύχτες, που δεν περνούσαν ανάμεσα σε οπλοβαστούς και σε τρομακτικές σιωπές, η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, αλλά και οι συγγραφείς του Μεσοπολέμου ήταν οι καλύτερες συντροφιές μου. Εκεί τα βιβλία αποκτούσαν άλλη αξία, η φωνή τους είχε άλλο χρώμα, απομακρύνοντας τη μοναξιά που μόνιμα χτυπούσε την πόρτα μου», είχε πει.
Δυο ολόκληρα χρόνια, 8 Αυγούστου του 1974 μέχρι 8 Αυγούστου του 1976 ήταν επίσης αρκετά για να εισχωρήσει σ’ έναν χώρο ιδιαίτερα πικρό για τη χώρα: Στα δύσκολα χρόνια του Εμφύλιου. Εκατοντάδες οι αιτήσεις για επαναπατρισμούς, εκατοντάδες οι «ατομικοί φάκελοι» με την ένδειξη «Κομμουνιστοσυμμορίτης». «Πεδίο μίσους λαμπρό και ατελείωτο», θα πει. «Μια άλλη Ελλάδα εκεί. Με τις αλήθειες να είναι πάντα μισές. Χωρίς απαντήσεις σε δραματικά ερωτηματικά. Πώς να εξηγηθούν τα ανεξήγητα; Κομμουνιστοσυμμορίτες τα 10χρονα παιδιά;
Ή χαρακτηρισμένοι κομμουνιστές γιατί το τρακτέρ που αγόρασαν ήταν κόκκινο; Ένα πρωί είχα καλέσει κάποιον χωρικό να υπογράψει μια δήλωση ότι αναλάμβανε τη φιλοξενία συγγενή του που ζητούσε επαναπατρισμό από την Τασκένδη. Δεν ήξερε γράμματα να συμπληρώσει τη δήλωση. Τη συμπλήρωσα εγώ. Του την έδωσα να την υπογράψει. Έστω μια μονογραφή, μια μουτζούρα. Δεν ήξερε ούτε αυτό. Τότε θυμήθηκα πως στο φάκελό του είχε δεκάδες σημειώματα από τους παλιότερους αστυνόμους ότι διάβαζε κομμουνιστικές εφημερίδες. Απόρησα και τον ρώτησα πώς διάβαζε εφημερίδες χωρίς να ξέρει γράμματα; Γέλασε πικρά. Δε διάβαζε εφημερίδες, απλά είχε τσακωθεί με δυο – τρεις αστυνόμους που κυνηγούσαν λαγούς νύχτα με τα φώτα του τρακτέρ. Δεν μπορούσα να το πιστέψω… Δεν είναι τυχαίο που αυτή η χώρα σέρνει αγιάτρευτες πληγές…».
Όταν η αρχή γίνεται με «Εγκλήματα…»
Στα τέλη του Νοέμβρη του 1976 μια εύνοια της τύχης κι ένα ποίημα απ’ τα πρωτόλειά του, τον φέρνουν στην Αθήνα, να υπηρετεί στις Δημόσιες Σχέσεις του Αρχηγείου Χωροφυλακής και πιο συγκεκριμένα στο επαγγελματικό περιοδικό της υπηρεσίας την «Επιθεώρηση Χωροφυλακής». Σ’ ένα από τα διπλανά γραφεία οργανώνεται τότε ένα τμήμα ιστορίας. Ανάμεσα στους φακέλους που ταξινομούνται υπάρχουν πολλοί που αναφέρονται σε εγκλήματα των δεκαετιών του ’50 και του ’60, τα οποία παρουσίαζαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είτε από πλευράς αστυνομικής τακτικής ως προς την εξιχνίαση του δράστη, είτε από κοινωνικής.
Συνήθως μετά την εξιχνίασή τους οι υπηρεσίες συνέτασσαν λεπτομερείς αναφορές οι οποίες λειτουργούσαν ως διδακτέα ύλη στις σχολές και μέσα απ’ αυτές έβγαιναν πολύτιμες πληροφορίες για σημαντικά πράγματα που είχαν σχέση με την εποχή, το κοινωνικό περιβάλλον, τα ήθη ιδιαίτερα στις αγροτικές κοινωνίες. Ο Άγγελος Πετρουλάκης μετατρέπει τις ιστορίες αυτές σε νουβέλες, αλλάζοντας μόνο τα επώνυμα των δραστών και κάποιων θυμάτων, μη θέλοντας να προκαλέσει πρόβλημα στους επιζώντες ή στους συγγενείς τους. Οι νουβέλες αυτές δημοσιεύονται στην «Επιθεώρηση Χωροφυλακής» αρχικά και το 1980 κινούν το ενδιαφέρον των εκδόσεων «Δεδεμάδη», που προτείνουν στον συγγραφέα τους την έκδοσή τους σε βιβλία.
Το 1980 εκδίδονται τρία βιβλία και το 1981 άλλα τέσσερα, στο σύνολο επτά, με τον γενικό τίτλο «Εγκλήματα στην Ελλάδα».
Στον πρόλογο του πρώτου τόμου διαβάζουμε:
«Η μεταφορά των εγκλημάτων σε διηγήματα και η δημοσίευσή τους αποσκοπεί όχι στο να εκθέσει τους δράστες, αλλά στο να βεβαιώσει πως μια αντικοινωνική πράξη ποτέ δε μένει ατιμώρητη, όσο καλά και να είναι προσχεδιασμένη. Γρήγορα ή αργά οι ένοχοι έρχονται αντιμέτωποι με τις πράξεις του – άσχετα αν μέχρι τότε έχουν ηρωοποιηθεί – και περνούν στη θέση του αντιήρωα».
«Πέρα όμως απ’ αυτό μας δίνουν ένα βασικό συστατικό στοιχείο της ταυτότητα του ‘‘κοινωνικού είναι’’ του τόπου μας και τούτο γιατί κάθε έγκλημα αποκαλύπτει όχι μόνο την ταραγμένη ψυχοδομή του δράστη, αλλά και τις καθοριστικές για την πραγμάτωσή του κοινωνικές συνθήκες. Άλλωστε κάθε έγκλημα αποτελεί μια απάντηση στο κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο διαπράχθηκε».
«Από την άλλη όχθη, αντίκρυ στους δράστες των εγκλημάτων, κινούνται οι διώκτες τους. Είναι κι αυτοί άνθρωποι κοινοί, ίδιοι μ’ όλους τους άλλους, με προτερήματα και ελαττώματα όπως όλοι μας. Δεν είναι οι υπέρ-ήρωες των φανταστικών αστυνομικών διηγημάτων, με τις υπέρ-ικανότητες και τις υπέρ-διαισθήσεις. Δεν είναι οι Σέρλοκ Χόλμ ή ο Ηρακλής Πουαρώ, οι από μηχανής θεοί που επεμβαίνουν και με το μαγικό τους ραβδί ρίχνουν φως στο σκοτάδι που τυλίγει το έγκλημα. Και πάνω απ’ όλα ποτέ μα ποτέ δε δρουν μόνοι τους, δεν είναι δηλαδή ένας αυτός που βγάζει το έγκλημα. Κάθε εξιχνίαση είναι μόχθος και τελικό έργο πολλών προσώπων, που συνεργάζονται στενά μεταξύ τους, άλλοτε σωστά και άλλοτε με λάθη για να φτάσουν στη λύση του μυστηρίου και στην ομολογία του δράστη…».
Στον πρόλογο του δεύτερου τόμου διαβάζουμε μεταξύ των άλλων: «Τα κίνητρα των εγκλημάτων της τελευταίας 20ετίας (1960-1980) διαφέρουν από κείνα των παλιότερων εποχών. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως παύει να υπάρχει το έγκλημα για λόγους ερωτικής αντιζηλίας, για λόγους τιμής, κοινωνικής ντροπής, ή για ένα μέτρο γη. Δίπλα όμως σ’ αυτά παρουσιάζονται και εγκλήματα που τα κίνητρά τους απορρέουν από τις αλλαγές που έφεραν στην ελληνική κοινωνία ο υδροκεφαλισμός των πόλεων, η τουριστική βιομηχανία, η σχετική ευμάρεια, η διάδοση της εμπορίας και της χρήσης των ναρκωτικών και προπάντων η ευρύτερη αποδοχή της τάσης του εύκολου πλουτισμού».
«Στα ‘‘μοντέρνα’’ αυτά εγκλήματα ο δράστης παρουσιάζεται πιο ψυχρός στη διάπραξή τους, προσεκτικότερος στο σχεδιασμό τους, μελετά με λεπτομέρεια το χώρο όπου θα κινηθεί, καταβάλει ιδιαίτερη επιμέλεια για τον αποπροσανατολισμό της έρευνας και τη δημιουργία ισχυρού άλλοθι. Με άλλα λόγια προσπαθεί να γίνει επαγγελματίας…».
Ο λόγος του, «ΛΟΓΟΣ» ποιητικός…
Παράλληλα με την έκδοση του πολύτομου αυτού έργου, τυπώνει και μοιράζει στους φίλους του την πρώτη του ποιητική συλλογή (1981). Τίτλος: «ΛΟΓΟΣ πρώτος». Έκτοτε κάθε ποιητικό του έργο βγαίνει με τον κεντρικό τίτλο «ΛΟΓΟΣ …», δηλώνοντας πως δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά την κατάθεση μιας εσωτερικής του εξομολόγησης, τον δικό του Λόγο απέναντι στην ίδια τη ζωή.
Στη «Θανατογνωσία» θα καταθέσει Λόγο ιδιαίτερα προφητικό για την ίδια του τη ζωή:
«Μόνο σαν μάθεις στη ζωή σου
τα γκρεμισμένα όνειρα να ξαναχτίζεις,
θα μάθεις και ο χρώμα της θλίψης.
Θα μάθεις τι σημαίνει γκρέμισμα και θάνατος.
Θα μάθεις πως ο θάνατος
δεν είναι ποτέ κάτι το σχετικό.
Ένας θάνατος
έχει πάντα την ίδια στιφή γεύση,
την ίδια όψη,
το ίδιο πρόσωπο,
καλά μαρμαρωμένο,
χωρίς αύριο, χωρίς ήλιο,
με μια χλομάδα μόνο
ατέλειωτη κι απέραντη
σαν τις στιγμές της μοναξιάς…»
Το 1982 επιστρέφει στη Λάρισα, τη γενέτειρά του, όπου θα ριζώσει για τα καλά. Η τοπική εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» του παραχωρεί χώρο στην πρώτη της σελίδα, όπου για τέσσερα χρόνια γράφει το καθημερινό χρονογράφημα με τον ενδεικτικό τίτλο «Μονολογώντας…».
Παράλληλα, αμισθί πάντα, αναλαμβάνει μια παραγωγή με ποίηση και έντεχνο τραγούδι στη Δημοτική Ραδιοφωνία της πόλης, πιστεύοντας πως έτσι συμβάλλει στα πολιτιστικά δρώμενα της εποχής.
Το 1984 κυκλοφορεί την επόμενη συλλογή ποιημάτων του, με τίτλο «ΛΟΓΟΣ δεύτερος» και με εξώφυλλο του φίλου του ζωγράφου Κλεάνθη Χατζηνίκου.
Ο λόγος του ιδιαίτερα λιτός στα ποιήματα αυτής της περιόδου, περνά από την ερωτική εξομολόγηση στην κοινωνική άρνηση, αλλά και σε αναθεωρήσεις που έχουν σχέση με την αντίληψη της πορείας του:
«Το σύστημα ένας μύθος
κι εγώ πρώην δεσμώτης,
τέως νεκρός του.
Το σύστημα ένας μύθος
και νυν υβριστής του
εγώ…»
Ήδη έχει ωριμάσει η ιδέα για παραίτηση από την Αστυνομία, αλλά η απόφαση για κάτι τέτοιο μάλλον αργεί. Θα παρθεί το 1996, οπότε ξεκινά ένας νέος κύκλος για τον Άγγελο Πετρουλάκη, που έκτοτε δραστηριοποιείται έντονα στον χώρο της δημοσιογραφίας, ως αρχισυντάκτης του μηνιαίου περιοδικού «Θεσσαλικές Επιλογές» της εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».
Το 1999, μετά από σιωπή δεκαπέντε χρόνων, κυκλοφορεί το «ΛΟΓΟΣ τρίτος», με εξώφυλλο του επίσης φίλου ζωγράφου Βασίλη Πράπα. Ώριμο ποιητικό έργο, αρθρώνει μεστό λόγο απέναντι στον έρωτα και στο θάνατο, επιχειρώντας να δώσει τη δική ου διάσταση στη ζωή.
«Οι χυδαίοι με τις χλαμύδες μας λιθοβόλησαν.
Το αίμα μας, μελάνι έκαναν,
μνημεία τις σάρκες μας,
λέγοντάς μας ηρωικώς πεσόντες.
***
Μας λιθοβόλησαν οι χυδαίοι,
αφού πρώτα μας είπαν μπροστάρηδες,
αφού πρώτα μας φίλησαν στο μέτωπο.
***
Μας λιθοβόλησαν
την ώρα που σταματούσαμε το χρόνο,
σφίγγοντας τη ζωή στα χέρια μας,
την ώρα που τραγουδούσαμε
πως θα χτίσουμε άλλους κόσμους,
πως θα γκρεμίσουμε τα είδωλα.
***
Τις πέτρες, όμως, ξέχασαν να θάψουν,
τις πέτρες που αποκαλύπτουν τους λιθοβολισμούς.
***
Τις πέτρες που εμείς λατρέψαμε
και γράφουμε μ’ αυτές
στα μέτωπα των βουνών
το ‘‘αγαπώ’’
και το ‘‘πεθαίνω’’.
Όχι… δεν γίνεται να πουλήσω την καρδιά μου…
Δυο χρόνια μετά, το 2001, δυο ακόμα ποιητικές συλλογές καταθέτουν τον λόγο του για τη ζωή. Όμως σ’ αυτές συναντά αμείλικτο το κρίσιμο ερώτημα: «Γιατί γράφω;»
Ο ίδιος θα πει: «Είναι η εποχή που βασανίζομαι από ερωτηματικά όπως, τι είναι η ποίηση, γιατί γράφω, γιατί ξυπνώ κάθε πρωί, αν η ποίηση είναι προϊόν σκέψης, αν η σκέψη αποτιμάται σε χρήμα, αν η ποίηση είναι λόγος εκ βαθέων, αν το συναίσθημα αποτιμάται σε χρήμα;… και διάφορα τέτοια…».
«Είναι γεγονός πως αν καταλήγω κάπου, αυτό το ‘‘κάπου’’ δεν έχει σώμα, δεν έχει χρώμα, γεύση…
Ξέρω πως ό,τι κι αν έχω γράψει αποτελεί κατάθεση ψυχής και νιώθω ιδιαίτερα άσχημα όταν οι διαδικασίες οδηγούν στην έκδοση και στην πώληση, όσο μικρή κι αν είναι αυτή. Αμφιταλαντεύομαι αν εξυπηρετεί κάτι η έκδοση ενός λόγου που θέλουμε να χαρακτηρίζουμε ως ποιητικό. Αναρωτιέμαι ποια είναι η ουσία της ποίησης, τι εκφράζει η λέξη ποιητής… Αποφασίζω, εφ’ όσον η ποίηση είναι ο πιο εσωτερικός μονόλογος της καρδιάς, να μη πουλήσω το ελάχιστο απ’ αυτήν».
Σ’ αυτήν τη μεταίχμια κατάσταση ασχολείται δημοσιογραφικά μ’ έναν νεοσύστατο σύλλογο που έχουν δημιουργήσει γονείς παιδιών με κινητικά προβλήματα προκειμένου να διεκδικήσουν κάποιες μέριμνες από την πολιτεία. Ο σύλλογος έχει ανάγκη άμεσης οικονομικής βοήθειας. Και ο Άγγελος Πετρουλάκης προσφέρει τις πωλήσεις ενός από τα δυο προς έκδοση βιβλία. Το «ΛΟΓΟΣ και αιτία για μια σιωπή», με εξώφυλλο της ζωγράφου Θωμαής Κόντου, φίλης του ποιητή, εκδίδεται με χορηγία των σούπερ μάρκετ «ΛΑΡΙΣΑ» και όλα τα αντίτυπά του (1.000) παραδίδονται και πωλούνται από τον «Σύλλογο γονιών και φίλων παιδιών με αυτισμό».
Για το «ΛΟΓΟΣ και αιτία για μια σιωπή» η Σοφία Στρέζου θα γράψει:
«Ξεχωρίζουμε μια ποίηση βατή, που την περπατάς ανάλγητα, την βιώνεις και την αναπλάθεις στις δικές σου συντεταγμένες. Έτσι ο λόγος του αφορά όλους εκείνους που μέσα στις λέξεις του συναντούν τα δικά τους βιώματα.
Ο ποιητής μιλάει με χρώματα από ένα στόμα που ξεχειλίζει, ενώνοντας κομμάτια μνήμης. Κυνηγάει την ομορφιά όσο κι αν η λύπη τον λυγίζει. Ταξιδεύει χωρίς περιορισμούς με τον αέρα, με τα σύννεφα μαθαίνοντας την αγάπη μέσα από ένα σώμα:
Στο στόμα μου χωράει πια,
μόνο τ’ όνομά σου…
Τα μάτια μου
υπάρχουν, πια, μόνο για την επιστροφή.
Σε ποια κοσμογονία να σ’ αναζητήσω;
Όλα για Εκείνη, που τις νύχτες ερχόταν για να μείνει μαζί του στο όνειρο κι ύστερα γλυκά, τρυφερά κράταγε τις στιγμές, τις αλήθειες ακόμα και τα ψέματα γιατί ήταν δικά της. Σαν αστραπή η παρουσία της εισβάλλει στη καρδιά του κι υψώνεται πέρα από τον μύθο και την μαγεία, σαν ευχή σαν φως στα σκοτάδια του. Ότι μαζί της έζησε αιχμαλωτίστηκε κι άφησε ίχνη στην παραμεθόριο της αφής του:
Νυχτερινή ακουαρέλα το χαμόγελό σου.
Απομακρύνεσαι
χαράζοντας τ’ όνομά σου
στις σιδερένιες πόρτες της μοναξιάς.
Ξέρεις πως αύριο δεν θα ’χω όνομα.
Ποίηση ερωτική που κινείται ανάμεσα στον χρόνο και το φως. Υψώνει το φωτοστέφανο του Λόγου του, πέρα από καπνούς ονείρων και παιχνιδίσματα. Το βέβαιο είναι πως κανείς δεν είναι κανενός, όμως τα χέρια απλώνονται με αθωότητα ν’ αγκαλιάσουν στιγμές που στοιχειώνουν άλλοτε τη μνήμη κι άλλοτε πάλι ζητούν να καταγκρεμισθούν στα φαράγγια της λήθης. Ο ποιητής μας διδάσκει πως μπορεί ένας άνδρας ν’ αγαπήσει αληθινά. Δεν διστάζει να μείνει γυμνός από αισθήσεις περιφέροντας ένα κουρέλι στο σώμα του:
Θα ταξιδέψω
με το που θα ‘ρθουν οι βροχές.
Να μην υπάρξω στις ώρες σου,
ούτε ως σκόνη χθεσινών ημερών
ούτε ως λόγος εξομολογητικός.
Να μην αποκαλύψω
ούτε ένα τρεμούλιασμα φωνής.
Ούτε μια ανάσα με τ’ όνομά μου.
Το αν επιζήσουν κάποια δάχτυλα,
να ‘ναι γιατί έτυχε να μάθουν
να ιστορούν το πέρασμα του ανέμου
την ώρα που γέρνει ο ήλιος
και
η απουσία γίνεται βρόγχος,
γίνεται κραυγή η αναζήτηση
και πέτρα της ερήμου
ο έσχατος Λόγος».
Περιμένοντας μιαν άλλη άνοιξη…
Η αρχή για τον ποιητή είχε γίνει. Και το επόμενο ποιητικό του βιβλίο προσφέρεται για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ο ίδιος δηλώνει ξανά: «Αν η ποίηση είναι κάτι που βγαίνει από την καρδιά μας, τότε είναι καλύτερα να προσφερθεί παρά να πουληθεί».
Το «ΛΟΓΟΣ και αιτία για ένα ταξίδι» προσφέρεται στον «Θεσσαλικό Σύλλογο γονιών και φίλων παιδιών με νεοπλασματικές παθήσεις – ΙΑΣΩ». Κυκλοφορεί με τη χορηγία της ΤΗΕΜΑ Α.Ε. του Τάσου Έξαρχου (μιας εταιρίας πανελλήνιας εμβέλειας που δραστηριοποιείται στα έπιπλα κουζίνας) και με εξώφυλλο του Κλαύδιου, φίλου του ποιητή.
Στις «Αισθητικές αναλύσεις δημιουργών» η Σοφία Στρέζου γράφει:
«Ο ποιητής γίνεται ικέτης του ανεκπλήρωτου και μας δίνει μέσα από τους στίχους τις απαντήσεις που μας ταξιδεύουν σ’ έναν κόσμο ονειρικό και προσπελάσιμο στους εραστές των λέξεων:
Θα υπάρχω
μ’ ακούς;-
και τότε…
Τραγουδώντας το δικό μας φεγγάρι,
θρηνώντας τη δική μας αγωνία,
βιώνοντας την προσμονή και το όνειρο.
Θα υπάρχω
μ’ ακούς;-
κεντώντας με πορτοκαλιές κλωστές
το δικό μου αξεθώριαστο μύθο
και καταθέτοντας στη μαρτυρία των ανθρώπων
το ακριβοθώρητο και μονάκριβο
χρώμα των ματιών σου.
Ο έρωτας μεγαλώνει, δεν χωρά πια σε λέξεις. Όλο το έργο μια μνήμη που ανασταίνει τα δάχτυλα και γράφει, γράφει… Δεν είναι αγάπη αυτό που ζει, είναι κάτι μεγαλύτερο, περικλείεται στη σφαίρα του ιδανικού. Γιατί πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνεύσει τα σχήματα, τα βλέφαρα που κλείνουν στην ομίχλη, στης ανάσας τη γεύση, τον ιδρώτα, την ώρα που εφευρίσκει και διεκδικεί την αυτοχειρία του θανάτου τους:
Αποκωδικοποιώ τις σπασμένες λέξεις
επιχειρώντας την ενδοσκόπηση
που σε ψάχνει…
Ο αιώνας μου,
περιμένει έναν άλλον αιώνα
για να εξιλεωθεί απ’ την κατάρα του αίματος
κι εγώ μιαν άλλην άνοιξη
για να μιλήσω τη γλώσσα
των μενεξέδων…
Υπερβατικός γίνεται ο λόγος στην προδοσία κι εμείς τον ακολουθούμε για να δούμε άλλη μια φορά τις λέξεις να κλείνουν τη σημαντικότητα της γραφής του:
Άραγε
θα μπορούσες να κλείσεις
μια θάλασσα βροχή σ’ ένα κοχύλι;
Θα μπορούσες να ξαναπείς «βρέχει».
αντί για «σ’ αγαπώ»,
έτσι για να μην πονάει τόσο η προδοσία;
Τόση βροχή θα την μπορούσες;»
Επιστρέφοντας στην πεζογραφία…
Το 2002 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πατάκη» το μυθιστόρημά του «Μου πες να κουρευτώ και κουρεύτηκα», με αρκετά αυτοβιογραφικά του στοιχεία από τα πρώτα του χρόνια στη Χωροφυλακή.
Δυο χρόνια μετά, τον Απρίλιο του 2004 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Σύγχρονοι Ορίζοντες» το μυθιστόρημά του «Κρυφοί έρωτες».
Λίγους μήνες πριν, την κοινωνία της Λάρισας, αναταράσσει σεισμικά η αποκάλυψη ενός πολυπρόσωπου ερωτικού σκανδάλου, το οποίο είχε προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, καθώς προστέθηκε σε μια σειρά άλλων ερωτικών σκανδάλων, προηγούμενων ετών, που και ’κείνα είχαν ξεσηκώσει θύελλες συζητήσεων. Το «Κρυφοί έρωτες» έρχεται να δέσει «μυθιστορηματικά» όλη αυτή τη σειρά των σκανδάλων, δίνοντας την ουσία του κοινωνικού προβλήματος.
Ο Άγγελος Πετρουλάκης ενίοτε με σκληρή γλώσσα ελέγχει τις κοινωνικές συμπεριφορές που πλήγωσαν τη ζωή των καθημερινών ανθρώπων, καθώς όλες αυτές οι συμπεριφορές είχαν σοβαρό αντίκτυπο σε ζωές άλλων ανθρώπων.
«Ουδείς δικαιούται να έχει το απυρόβλητο ή να επικαλείται προσωπικά δεδομένα όταν οι πράξεις του βλάπτουν άμεσα ή έμμεσα κάποιον τρίτο. Είναι επιλήψιμη η συμπεριφορά του επιχειρηματία που κατακρατεί το επίδομα αδείας των υπαλλήλων του για να δωρίσει αυτοκίνητο στη μετρέσα του. Όπως είναι ανεπίτρεπτο να παίξει στα χαρτιά τα χρήματα που προορίζονταν για κάλυψη επιταγών. Δεν μ’ ενδιαφέρει τι κάνει ο καθένας με τα γεννητικά του όργανα, όμως με καίει αν αυτό που κάνει στερεί το γάλα ή τις σπουδές κάποιων παιδιών, ή προκαλεί εμφράγματα και εγκεφαλικά σε κάποιους άλλους. Ο συγγραφέας έχει υποχρέωση να καταγράψει την εποχή του και να δώσει το στίγμα της. Δεν μπορεί να τον ενδιαφέρει η ιστορία μιας οικογένειας που δοκιμάστηκε στη Μικρασιατική Καταστροφή και να μην τον ενδιαφέρει το ότι ο τάδε πολιτικός απαιτούσε μίζα για όποια εξυπηρέτηση έκανε. Η μίζα του πολιτικού, ο εκβιασμός του κακού επιχειρηματία, η ανήθικη συμπεριφορά του καθηγητή είναι πράξεις που πρέπει ότι μόνο να καταγγέλλονται, αλλά να επισύρουν και τον διασυρμό», τόνισε ο συγγραφέας.
«Ζωές στο κόκκινο» με γεύση από μαύρο…
Ακολουθούν έξι χρόνια σιωπής, οπότε στο 2010, ένα ακόμα μυθιστόρημα έρχεται να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά της επαρχιακής κοινωνίας, η οποία όμως μήνες πριν έχει αρχίσει να ζει τα παρελκόμενα της οικονομικής ύφεσης. Το «Ζωές στο κόκκινο» είναι το μυθιστόρημα της σταύρωσης και της ανάστασης, είναι το μυθιστόρημα της κοινωνικής αναξιοπρέπειας, αλλά και το μυθιστόρημα της δικαίωσης. Μέσα σ’ έναν βούρκο αθλιότητας κάποιοι απολαμβάνουν τη λάσπη και κάποιοι πασχίζουν να σωθούν.
Ο δημοσιογράφος Χρήστος Μπλέτας (τ. διευθυντής «Ε» Ελευθεροτυπίας) κατά την επίσημη παρουσίαση του βιβλίου, στη Λάρισα, θα πει:
«Όταν τέλειωσα την ανάγνωση του βιβλίου μου γεννήθηκε η εξής απορία: Ο Άγγελος είναι ένας συγγραφέας που υποδύεται τόσα χρόνια το δημοσιογράφο ή ένας δαιμόνιος δημοσιογράφος που βρήκε ένα τρόπο να πει λόγια ανείπωτα φορώντας τον μανδύα του συγγραφέα;
Το θέμα του βιβλίου είναι η ερωτική συμπεριφορά -ακραία και μη- εκπροσώπων της εύπορης τάξης της πόλης και επίδοξων μελών της. Για τους πρωταγωνιστές, η ηδονή είναι ένα τρόπαιο που καλείται κανείς να κυνηγά και να κατακτά διαρκώς. Ένας αυτοσκοπός, θρησκεία. Έτσι η κατάκτηση μιας όμορφης νεαρής ή ενός νεαρού χαρίζει αίγλη, πρόσκαιρη ευτυχία στον ήρωα ή στην ηρωίδα, αλλά διαρκεί τόσο όσο μια μέθη. Παράλληλα, δημιουργεί νέα πεδία ανταγωνισμού μεταξύ των θυτών και υποψηφίων θυμάτων.
Εκτός από τον τύπο του παραδοσιακού άνδρα, τον φιλόδοξο, κυνηγό ή μοναχικό, στο βιβλίο του Άγγελου εμφανίζεται στο προσκήνιο ένας νέος τύπος γυναικών. Οι γυναίκες «Cougar», όπως λέγονται στις μέρες μας αυτές που κυνηγούν νεαρούς. Στο βιβλίο του Άγγελου είναι γυναίκες που δεν ολοκληρώθηκαν συναισθηματικά και σεξουαλικά στο γάμο τους. Ασφυκτιούν εγκλωβισμένες στο παραδοσιακό ρόλο της συζύγου και ζουν την πλήξη μιας επαρχιακής πόλης. Με ποικίλες ερωτικές συναναστροφές, αναζητούν την αυτοπραγμάτωση υποδυόμενες άλλοτε ηρωίδες από αμερικάνικες σαπουνόπερες που βλέπουν στην τηλεόραση κι άλλοτε τις πρωταγωνίστριες των φιλμ πορνό που προβάλλονται μεταμεσονύχτια.
Μέσα από μια άλλη ανάγνωση, το βιβλίο αποτυπώνει την ασημαντότητα της ζωής κάποιων ανθρώπων, τις μικρολογίες, καθώς και τρέχουσες αξίες που κυριαρχούν στην καθημερινότητα. Θα ήμουν άδικος αν ισχυριζόμουν ότι όλα αυτά είναι αποκλειστικά …προνόμια μιας πόλης. Η έλλειψη οράματος είναι κάτι που αφορά και την πρωτεύουσα αλλά και ολόκληρη τη χώρα και πολλούς από τους κατοίκους της..
Η διαφορά είναι στα μεγέθη, όχι στην ουσία. Με λίγα λόγια η κοινωνική και οικονομική άνοδος μέσω ερωτικών γνωριμιών, γάμων και συναναστροφών είναι φαινόμενο που συναντάται ευρέως, έρχεται από τα βάθη της ιστορίας και μάλλον θα συνεχίσει, όσο υπάρχει ανθρώπινη ιστορία.
Μόνο που σε κάποιες δύσκολες εποχές, όπως είναι οι δικές μας, διάφορα ακραία φαινόμενα, όπως της εκπόρνευσης, αντιμετωπίζονται με ανοχή και γίνονται ευρύτερα αποδεκτά. Είναι φαινόμενα που προέρχονται κυρίως από την αδυναμία των κοινωνιών να παράγουν πλούτο με αποτέλεσμα τα μέλη τους να μην έχουν επαγγελματικές ευκαιρίες μέσα από τις οποίες θα μπορούσαν να βελτιώσουν ραγδαία την κοινωνική και οικονομική τους θέση.
Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας μας οδήγησε αυτή την εποχή στο στάδιο όχι μόνο της οικονομικής πτώχευσης αλλά και της πτώχευσης των αξιών. Νομίζω αυτό συμμερίζεται και ο συγγραφέας του βιβλίου αν ερμηνεύω σωστά έναν βασικό ήρωά του ο οποίος, ανάμεσα στους πρωταγωνιστές των ροζ σκανδάλων, μοιάζει περιπλανώμενος και ξένος. Κουβαλά «παλιές ιδέες» για τις σχέσεις, όχι κατ’ ανάγκη καλογερικές. Ζει χωρίς ενοχή, την ηδονή των κορμιών και τον έρωτα των ψυχών. Είναι ένας φωτογράφος, αλλά συμπεριφέρεται σαν ποιητής. Η μοναξιά και η αγάπη, θα ’λεγε κανείς, τον ψάχνουν να τον βασανίσουν η καθεμιά με τον τρόπο της.
Ο Άγγελος Πετρουλάκης δεν διστάζει να δημιουργήσει αναγνωρίσιμους χαρακτήρες στο βιβλίο του, με στερεότυπα, γεννήματα μιας ιδεολογίας που έθρεψε η μεταπολίτευση και μετά. Έτσι ο βιομήχανος είναι κυνικός, η σύζυγος είναι με προίκα, η κόρη ολίγον κακομαθημένη και αφελής, ο γαμπρός είναι προικοθήρας, ο γάμος είναι από συμφέρον, ο καλλιτέχνης είναι ευαίσθητος, η όμορφη νεαρά είναι μετρέσα, ο κοινωνικός περίγυρος των γυναικών υποκριτικός, ζηλόφθων κλπ.
Ο Άγγελος διαλέγει να χτίσει το δημοσιογραφικό του μυθιστόρημα πάνω σε μια κοινώς αναγνωρίσιμη πραγματικότητα και να χρησιμοποιήσει τους κοινούς κώδικες επικοινωνίας προκειμένου να εκφράσει την άποψη του, την δική του αλήθεια: Ότι αυτή η ομάδα χαρακτήρων με την συγκεκριμένη ιδεολογία και με προσωπικά ελλείμματα θα πρέπει να αποκαλυφθεί και να αποδοκιμαστεί. Κι από κόκκινη η ζωή να γίνει μαύρη».
Για το ίδιο βιβλίο η Σοφία Στρέζου θα γράψει: «Σπαταλημένες, θρυμματισμένες, δικασμένες ζωές, ‘‘Ζωές στο Κόκκινο’’. Οι πρωταγωνιστές κινούνται κάτω από τον ίδιο ουρανό, διεκδικώντας το μερίδιο στο ταξίδι και την κατάκτηση του εφήμερου. Θα καταδυθούν άλλοτε στο φως κι άλλοτε ως τις πιο ανήλιες και σκοτεινές διεκδικήσεις για ικανοποιήσουν τέρψεις με αθέμιτα μέσα. Ένας καθρέφτης που μέσα του αναγνωρίζουμε χαρακτήρες και ‘‘ήρωες’’ σε παρακμιακούς καιρούς.
Ο δρόμος του έρωτα περνάει πάντα από ψηλά ή χαμηλά ένστικτα καταπώς οι συνθήκες ορίζουν στην μυθιστορηματική αφήγηση του δημιουργού. Σε εγρήγορση οι αισθήσεις ακροβατούν, ανάμεσα στην υπέρτατη ηδονή της εξουσίας και τον ηδονισμό των σωμάτων.
Οι λέξεις τολμούν να περιγράψουν το άπιαστο, πληρώνοντας το αντίτιμο του προστίμου στις επιλεγμένες αφετηρίες των χαρακτήρων φθάνοντας ως το οδυνηρό τέρμα. Οι συναλλαγές πολλές και ακόμα περισσότερα τα ανταλλάγματα για να κατακτηθεί το όνειρο στις ετερόφωτες πτήσεις. Ρωγμές ανοίγουν στις διαπιστώσεις της πλάνης. Χωρίς αγγίγματα, χωρίς ψιθύρους στης σιγαλιάς το νεφέλωμα βουλιάζουν στο αναπόφευκτο τέλμα ανυποψίαστου έλους. Το σύννεφο που κάποτε θέλησαν να κατοικήσουν έγινε δυνατή βροχή, και μπόρα και καταιγίδα, πνίγοντας εντάσεις στις κατακλυσμιαίες εξελίξεις. Κι εκείνα που φάνταζαν αθάνατα, αποδείχθηκαν θνητά σε στιγμιαίες απολαύσεις. Οι θλίψεις θα γίνουν μόνιμοι συνοδοί στους ανέσπερους επαναπροσδιορισμούς μιας ζωής που φεύγει…
Άλλη μια φορά, ο Άγγελος Πετρουλάκης, οδοιπορεί ποιητικά στο νέο του πόνημα, αφήνοντας το στίγμα της γραφής, που ένας μεγάλος δημιουργός πειθαρχημένα χαλιναγωγεί. Ονοματίζει ενέργειες και πράξεις με ρεαλισμό στα τεκταινόμενα, που ίσως φαίνονται σκληρά ή ακόμα και κυνικά κάποιες φορές. Όμως στις πολεμίστρες της γραφής οι λέξεις οφείλουν να φτάσουν ως τα σύνορα, να τα υπερβούν, για να δώσουν στον αναγνώστη την λεπτομέρεια της αλήθειας τους.
Δεν είναι πάντα οι συμπτώσεις που ενδυναμώνουν το τέλος, αλλά η πραγματικότητα της ζωής που ενδυναμώνει την σύμπτωση. Ο ουρανός πυρπολεί και τα τείχη που χτίστηκαν πάνω σε ψεύτικα θεμέλια, σωριάζονται στο πλήρωμα του χρόνου.
Μελαγχολία κι ερήμωση στην ανάπλαση σπαρακτικών αναμνήσεων με άδειες αισθήσεις χάνοντας όσα άντεχαν ν’ αντέξουν. Τίμημα σ’ όσα έδωσαν και δεν πήραν οι ήρωες του έργου, στις ματαιώσεις εκείνου που έμελλε να λήξει κι έληξε στα αινίγματα του έρωτα και του θανάτου. Προοπτικές και κατευθύνσεις εξαντλητικών αφίξεων θνησιγενών απολαύσεων. Ποθητές αναγκαιότητες εισχωρούν στο ασύνειδο που γίνεται συνειδητό σε ρηχές αναζητήσεις κρατώντας σφιχτά το εισιτήριο για την κόλαση».
Ένας ακόμα ΛΟΓΟΣ – κατάθεση ψυχής…
Κι ενώ το «Ζωές στο κόκκινο» οδεύει τον πέμπτο μήνα κυκλοφορίας, έρχεται η έκπληξη: «ΛΟΓΟΣ και αιτία για μια θύμηση» (2011) μια ολοκληρωμένη ποιητική σύνθεση του Άγγελου Πετρουλάκη, που δονείται από τη βαθειά σχέση του έρωτα και του θανάτου. Και ο ποιητής, όπως τα προηγούμενα, το προσφέρει στην Πανθεσσαλική Ένωση Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, όσο αυτή θα υφίσταται ως οργάνωση ή σύλλογος και όσο το εκάστοτε Δ.Σ. θα επιθυμεί να προχωρά σε επανεκδόσεις. Χορηγός της πρώτης έκδοσης αναλαμβάνει ο επιχειρηματίας προκατασκευασμένων σπιτιών Ευάγγελος Κούρτης, ενώ εξώφυλλο και σχέδια δημιουργεί ο εικαστικός Χρήστος Παπανικολάου. Και οι δυο συνδέονται με βαθειά φιλία με τον Άγγελο Πετρουλάκη. To «ΛΟΓΟΣ και αιτία για μια θύμηση» ήταν η τελευταία του ποιητική συλλογή. Συνολικά εξέδωσε δεκαέξι βιβλία.
Όταν δεν έγραφε συντροφιά μ’ ένα τσιγάρο, ταξίδευε και φωτογράφιζε στιγμές και τόπους. Αγαπημένος του προορισμός η Πελοπόννησος. Υπήρξε για δεκαετίες ο «γραφιάς» του κάμπου…
Oι σταθμοί στη ζωή του Άγγελου Πετρουλάκη
Σε ηλικία 69 ετών απεβίωσε στις 15 Μαΐου 2021 ο δημοσιογράφος, συγγραφέας, ποιητής Άγγελος Πετρουλάκης.
Γεννήθηκε το 1952 στη Λάρισα, όπου και έζησε. Γυναίκα του η Μαίρη Σοφιανοπούλου, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά: Τη Χριστίνα, τον Πέτρο (που δεν είναι πια στη ζωή) και τον Ιωάννη.
Η σχέση του με τη δημοσιογραφία ξεκίνησε το 1967, όταν ως μαθητής τού Γυμνασίου, αρχίζει να γράφει σημειώματα, σχόλια, άρθρα στις τοπικές εφημερίδες της Λάρισας. Στη συνέχεια, μέχρι που φεύγει από τη Λάρισα (1971) γίνεται βασικός συνεργάτης τής εφημερίδας «Θεσσαλικό Βήμα» του Κώστα Γκέτσιου.
Το 1982 επιστρέφει στη Λάρισα και μέχρι το 1986 κρατά με ψευδώνυμο το χρονογράφημα της πρώτης σελίδας στην τοπική εφημερίδα της πόλης «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Το φθινόπωρο του 1986 αναλαμβάνει την έκδοση του μηνιαίου περιοδικού «Θεσσαλικές Επιλογές» από το οποίο απολύεται στις 31-12-2010.
Με την έκδοση της εβδομαδιαίας εφημερίδας «larissanet», τον Οκτώβριο του 2013 γίνεται συνεργάτης της, αναβιώνοντας τη στήλη τού χρονογραφήματος με τον τίτλο «Μονολογώντας», ενώ παράλληλα συνεργάζεται και με άλλες ηλεκτρονικές εφημερίδες και περιοδικά τού λογοτεχνικού και κοινωνικού χώρου. Aπό το 2019 αρθρογραφούσε στο larissapress.gr.
Η σχέση του με τη λογοτεχνία ξεκινά επίσης το 1967 δημοσιεύοντας ποιήματα στο λογοτεχνικό περιοδικό της Λάρισας «Προσανατολισμοί», που εκδίδει εκείνη την εποχή ο επίσης νεαρός Δημήτρης Κουνελάκης, ανατρέποντας τον εφησυχασμό τής επαρχιακής πόλης.
Το φθινόπωρο του 1971, στις εκδηλώσεις που διοργανώνονται για τα 150 χρόνια από την επανάσταση του 1821, κερδίζει Α΄ Πανελλήνιο Βραβείο τής Ακαδημίας Αθηνών, στην ποίηση.
Το 1981 κυκλοφόρησαν από τις «Εκδόσεις Δεδεμάδη» εφτά τόμοι με διηγήματα και νουβέλες του, που είχαν βασιστεί στα εγκληματολογικά αρχεία και χρονικά της Ελληνικής Χωροφυλακής της 25ετίας 1955-1980 με το γενικό τίτλο «Εγκλήματα στην Ελλάδα». Τα «Εγκλήματα στην Ελλάδα» είναι τα πρώτα που εισάγουν στην αστυνομική λογοτεχνία υποθέσεις που άπτονται των εγκληματολογικών χρονικών και παρουσιάζουν ρεαλιστικά την πορεία για την εξιχνίασή τους. Τρεις από τους τόμους επανακυκλοφόρησαν με την εφημερίδα «Τα ΝΕΑ τού Σαββάτου».
Έχει εκδώσει συνολικά 16 βιβλία:
«ΛΟΓΟΣ πρώτος» – ποίηση (1981)
«ΛΟΓΟΣ δεύτερος» – ποίηση (1984)
«ΛΟΓΟΣ τρίτος» – ποίηση (1999)
«ΛΟΓΟΣ και αιτία για ένα ταξίδι» – ποίηση (2001)
«ΛΟΓΟΣ και αιτία για μια σιωπή» – ποίηση (2001)
«ΛΟΓΟΣ και αιτία για μια θύμηση» – ποίηση (2011)
«Μου πες να κουρευτώ και κουρεύτηκα» – μυθιστόρημα – Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ (2002)
«Κρυφοί έρωτες» – μυθιστόρημα – Εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ (2004)
«Ζωές στο κόκκινο» – μυθιστόρημα (2010) Εκδόσεις ΓΡΑΦΗΜΑ
Έχει γράψει τα κείμενα του φωτογραφικού λευκώματος «Μικρά αντίο» του καρδιοχειρουργού Σωτήρη Πράπα (Εκδόσεις Καστανιώτης).
Έχει σχεδιάσει, επιμεληθεί και γράψει τα κείμενα του φωτογραφικού λευκώματος του Γιώργου Μποντικούλη «ΛΑΡΙΣΑ – άνωθεν».
Πριν χρόνια δημιούργησε, επίσης στη Λάρισα, ως οικογενειακή επιχείρηση, το art restaurant «Να με θυμάσαι…» σε μια προσπάθεια ν’ αναπτύξει την ιστορία των καθαρών γεύσεων, του ποιοτικού ελληνικού κρασιού και της γαλήνιας ατμόσφαιρας.
Φανατικός καπνιστής, αλλά και ταξιδευτής. Η μεγάλη του αγάπη ακούει στο όνομα «Πελοπόννησος», την οποία έχει περιηγηθεί σε δεκάδες ταξίδια του. Ταξιδιωτικά άρθρα και φωτογραφίες του έχουν χρησιμοποιηθεί από τον ΕΟΤ σε καμπάνιες στο εξωτερικό και πλήθος απ’ αυτά βρίσκονται σκόρπια σε πολλά περιοδικά. (βιογραφικά στοιχεία από το prosopa.net).
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
