Γράφει ο π. Δημήτριος Τσιγάρας
Σύμφωνα με την ανάγλυφη επιγραφή, το τέμπλο του Ι.Μ. Ναού της Παναγίας Φανερωμένης Τυρνάβου φιλοτεχνήθηκε το 1874. Εκείνη την περίοδο εργάζονταν στη γύρω περιοχή ξυλογλύπτες από το Μέτσοβο, οι οποίοι ήταν γνωστοί για την καλή τεχνική τους και τον όμορφο διάκοσμο των ξύλινων τέμπλων σε ναούς του Τυρνάβου και των γύρω χωριών.
Ο Ναός της Παναγίας Φανερωμένης ανεγέρθηκε το 1871 σύμφωνα με την μαρμάρινη επιγραφή στο πίσω μέρος εξωτερικά του Ιερού, 10 χρόνια πρίν από την απελευθέρωση της Θεσσαλία από τον οθωμανικό ζυγό, οπότε η γύρω περιοχή μας ήταν παραμεθόριος (σύνορα Μελούνας), τελευταίο τμήμα του ελληνικού κράτους. Μετά την ολοκλήρωση της ανέγερσης του ναού, ήρθε η στιγμή της εσωτερικής επένδυσής του, η οποία, σύμφωνα με τα μέσα της εποχής, θα ήταν σε σίδηρο, ή πέτρα ή ξύλο.
Την περίοδο εκείνη, ο ιερέας της πόλεως στον κεντρικό ναό του Τυρνάβου, με τους επιτρόπους του ναού, ήρθαν σε συνεννόηση με τους ξυλογλύπτες, οι οποίοι, όπως γινόταν πάντα, παρουσίασαν το σχέδιο με τον διάκοσμο και τις λεπτομέρειες και προσδιόρισαν την αμοιβή τους. Μετά την οριστικοποίηση της συμφωνίας τους, ξεκίνησε η κατασκευή του τέμπλου από ξύλο καρυδιάς.
Οι διαστάσεις του τέμπλου είναι 13,60 μ. φάρδος και 7,20 μ. ύψος. Υπάρχουν 3 θύρες: η κεντρική (Ωραία Πύλη) έχει άνοιγμα 1,25 Χ 2,73 μ. ύψος, η δεξιά (Διακονικό) 0,98 Χ 2,63 μ. ύψος και η αριστερή 0,99 Χ 2,65 μ. ύψος. Στο κάτω διάζωμα υπάρχουν, εναλλάξ, 10 μεγάλα μοτίβα κορνίζας 1,10 Χ 1,10 μ. και ο εσωτερικός σκαλιστός διάκοσμος των ορθογώνιων μοτίβων (0,55 Χ 0,55 μ.) Το μικρό μοτίβο έχει σχέδιο σε φύλλα σε σχήμα κύκλου και στις 4 γωνίες λουλούδια με πέταλα. Αντί ξύλινης πόρτας βημοθύρων της Ωραίας Πύλης, υπάρχει ολόσωμη εικόνα του Αρχιερέως Χριστού (1,20 Χ 2,60) όπως ήταν στην αρχικής του μορφή και δεν γνωρίζουμε τον αγιογράφο, αλλά το έτος τους δωρητές και το έτος, δαπάνη Αθανασίου και Αγλαϊας Κατσανούλα (1930).
Ένα άλλο διακοσμητικό έχει φύλλαράκια δένδρων έχοντας στο μέσο πάλι το λουλούδι με τα πέταλα, σε πιο μικρή κλίμακα. Το κάθε μοτίβο του κάτω διαζώματος χωρίζεται με σκαλιστά κολονάκια (ύψος 1,16 Χ 0,11 φάρδος), όπου φαίνεται στο κάτω μέρος να ξεκινάει ένα βάζο και μέχρι επάνω ένα απλό με 2 ροζέτες λουλουδιών με φύλλαράκια. Μετά από μία εξωτερική συστάδα ξύλου, υπάρχει ένα μικρό κάθισμα για την μικρή εικόνα προς προσκύνηση και το παράλληλο μοτίβο. Υπάρχουν σχήματα με μεγάλες κορνίζες στα τελειώματα.
Αμέσως από την επάνω πλευρά, μέσα σε πλαίσιο με διακοσμιτική κορνίζα με εναλλάξ κυκλικό χρωματσμό, υπάρχουν οι κεντρικές εικόνες του τέμπλου. Οι διαστάσεις των όλων των εικόνων είναι 1,49 Χ 0,90 μ. ύψος και φάρδος. Όπως κοιτάζουμε το τέμπλο, από την δεξιά πλευρά και από την μέση του κέντρου, δεσπόζει η εικόνα του Μεγάλου Αρχιερέως Χριστού, κρατώντας το Άγιο Δισκοπότηρο και ευλογώντας με την δεξιά χείρα. Ακολουθούν ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ευλογώντας με την δεξιά, ενώ κρατάει την κεφαλή του με την αριστερή χείρα. Οι Άγιοι τρις Ιεράρχες Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης Χρυσόστομος, που φορούν πλήρη Αρχιερατική στολή με εγκόλπιο και ποιμαντική ράβδο και ευλογώντας με την δεξιά. Η επόμενη εικόνα είναι του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, όπου είναι και η θύρα του Διακονικού, και τελευταία δεξιά η εικόνα του έφιππου Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου.
Από το κέντρο και προς τα αριστερά είναι η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου που κρατάει τον μικρό Χριστό στην αγκαλιά της και αμέσως μετά η εορτάζουσα εικόνα της πόλεως, το Γενέσιον της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου) όπως εικονίζεται πάντοτε από τους αγιογράφους. Ακολουθούν στη σειρά και προς αριστερά ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω κρατώντας το στο αριστερό χέρι το μοναστήρι, και με το δεξί ευλογεί με έναν σταυρό, γύρω από την εικόνα υπάρχουν σκηνές με τον βίο του και με θαύματα. Η εικόνα του Αγίου Διονυσίου είναι η παλαιότερη από αυτές του τέμπλου που έχει διασωθεί από αυτές που είχαν αγιογραφηθεί αρχικώς. (Η κάτοικοι τον είχαν σε μεγάλη ευλάβεια γιατί θεωρείται και προστάτης της πανούκλας και άλλων μολυσματικών ασθενειών, λόγω ότι η περιοχή το 1813 θρήνησε σχεδόν 11.000-13.000 ανθρώπους). Αμέσως μετά η εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και ακολουθεί η θύρα που εξέρχεται ο ιερέας με τα Άγια των Αγίων και τελευταία από αριστερά η αγιογραφία του Αγίου Νικολάου Μύρων της Λυκίας, κρατώντας το Ευαγγέλιο, φορώντας το ομοφόρο και ευλογώντας με την δεξιά χείρα. Λόγω των αλλεπάλληλων κλοπών αλλά και καταστροφών οι εικόνες διαφέρουν ως προς την ζωγραφική τους ομοιομορφία και δεν είναι όλες από το ίδιο χέρι του ζωγράφου – αγιογράφου. Όλες οι εικόνες είναι της περιόδου 1875-1926.
Οι κύριες κολόνες, από εικόνα σε εικόνα, είναι περίτεχνες με ωραίο λεπτεπίλεπτο άνθος και το επάνω μέρος κιονόκρανο με γυριστό βαθύ σκάλισμα, και έχουν διαστάσεις (1,69 Χ 0,11).
Στην επάνω πλευρά των εικόνων υπάρχει ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμο μοτίβο με εσωτερικό ημικυκλικό διάκοσμο. Τέρμα αριστερά και τέρμα δεξιά, υπάρχει ένα σκαλιστό εξαπτέρυγο και στις θύρες ένας ωραίος σκαλιστός δικέφαλος αετός, έχοντας γύρω-γύρω άνθη. Όλες οι εικόνες έχουν σχέδια με μπουκέτα λουλουδιών, με φορά είτε προς τα μέσα, είτε προς τα έξω, σε κυκλική μορφή. Η Ωραία Πύλη φέρει ως διακοσμητικό 2 πουλιά που τρώγουν σταφύλια, και στο κέντρο ένα μικρό ‘’ μάτι’’ του παντεπόπτη Θεού, και η μικρή εικόνα με το Άγιο Μανδήλιο. Όλα τα ημικυκλικά μοτίβα είναι διαστάσεων 1,12 Χ 47 εκ.
Από την μία άκρη έως την άλλη υπάρχει σκαλιστή και περίτεχνη άμπελος 13,60 Χ 0,28 μ., έχοντας στο μέσο το έτος κατασκευής 1874, κάτω ένα άνθρωπο κεφάλι. Στο επάνω μέρος του κέντρου δεσπόζει η εικόνα του Μυστικού Δείπνου (1,86 Χ 0,95 μ.), μεγάλες κυκλικές ροζέτες λουλουδιών, με εσωστρεφή διάταξη φύλλων να ακουμπούν σε πέταλα μαργαρίτας. Οι διστάσεις του κεντρικού μέρους είναι 6,10 Χ 1,15μ.
Αριστέρα και δεξιά του τέμπλου υπάρχει σαν είδος διακοσμητικής καγκελαρίας (3,75 Χ 1,05 μ.) με εσωτερικά μοτίβα λουλουδιών και σχημάτων και να προεξέχουν κολονάκια, τα οποία στα τελειώματα έχουν φύλλα σε σχήμα φτέρης.
Στην αριστερή πλευρά, σε μικρή κλίμακα και μεταγενέστερης ζωγραφικής, υπάρχουν οι εξής 9 αγιογραφίες: Το Γενέσιον της Θεοτόκου, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, η Βαϊοφόρος, η Βάπτιση του Χριστού, η Γέννηση του Ιησού Χριστού, ο Συμεών ο Θεοδόχος, η Έγερσις του Λαζάρου, η Υπαπαντή του Κυρίου, και η Ανάσταση του Ιησού Χριστού. Από την απέναντι δεξιά πλευρά οι εξής 9 εικόνες: η ψηλάφηση του Θωμά, ο Ιησούς και η Σαμαρείτιδα, ο Ιησούς και ο Τελώνης, οι Μυροφόρες, ο Ιησούς και ο παραλυτικός, η Πεντηκοστή, η Ανάληψη του Κυρίου, η Μεταμόρφωση του Χριστού και τέλος η κοίμηση. Όλες οι μικρές εικόνες έχουν διάσταση 40 Χ 30 εκ.
Επάνω από την εικόνα του Μυστικού Δείπνου υπάρχει ακόμη μία σειρά έχοντας ως σκαλιστό διάκοσμο γυρλάντες με μικρά πέταλα και λουλούδια 6,10 Χ 0,28 μ. Ένα μεγάλο τρίγωνο με εσωτερικό σκάλισμα (5,00 Χ 1,00) και στο κέντρο ακτίνες με το (τρίγωνο-μάτι) και από εκεί και πάνω στη σημερινή μορφή του τέμπλου βρίσκεται στο μέσον ο επιζωγραφισμένος και σκαλιστός, περιμετρικά, σταυρός (1,40 Χ 1,00 μ.) και αριστερά και δεξιά τα λυπητερά, η Θεοτόκος και ο Ιωάννης. Επίσης αριστερά ένα βάζο με λουλούδια, δικεροτρίκερο και ένας κόκκορας και στην δεξιά πλευρά ένα καλάθι, δικεροτρίκερο και ένας αετός.
Το Δεσποτικό, με την περίτεχνη διακόσμηση είναι, του έτους 1873. Στο κάτω μέρος, αριστερά και δεξιά, έχει 2 μικρούς λέοντες. Η βάση του είναι 1,24 Χ 0,40 μ. και το επάνω ξυλόγλυπτο μέρος 2,78 Χ 0,74 μ. συν το απλό σχέδιο της μήτρας (35 Χ 55 εκ) και τελειώνει σε σταυρό. Αριστερά και δεξιά υπάρχουν σκαλιστοί δράκοι, μία σειρά διακοσμητικών λουλουδιών και φύλλων και στο επάνω μέρος του ένα μεγάλο πέταλο άνθους σε σχήμα σταυρού. Στην εσωτερική μεριά υπάρχει η εικόνα του Χριστού Αρχιερέως.
Ο άμβωνας έχει ένα ωραίο ελαφρυ σκάλισμα, περιμετρικά όπως γυρίζει η στύλη του ναού και επιζωγραφισμένους τους Ευαγγελιστές. Δεν υπάρχει κάποια σκαλιστή ημερομηνία επάνω, όπως υπάρχει στο τέμπλο και στο δεσποτικό. Μέσα στο ναό υπάρχει και το παλαιό ξύλινο σκαλιστό προσκυνητάρι, που είναι παλαιότερο από τα άλλα σκαλιστά και κατά μία άποχη η είναι από τον παλαιό ναό του Προφήτη Ηλία της ‘’Αγοράς’’ ή ότι απέμεινε από τον ναό πρίν το 1871.
Τα ονόματα των ζωγράφων που είναι γραμμένα πάνω στις αγιογραφίες του τέμπλου είναι: Ραφτόπουλος (1875). Νικόλαος Τάκας (1885). Θωμά Απ. Ηπειρώτου εκ Χιονιάδων (1888). Ν.Αργυρόπουλος. Ιω.Βίτικος. Δημ.Σ.Γεωργαντάς (1891). Παπαμερκουρίου – Γκίνης (1929). Δ. Αλεξιάδης (1929).
Ακριβώς στον ίδιο ρυθμό είναι κατασκευασμένο, σε μικρότερη κλίμακα και το ξύλινο σκαλιστό τέμπλο και ο Δεσποτικός θρόνος του ιερού ναού της Ζωοδόχου Πηγής Αργυροπουλίου (1884), και σε μικρότερη κλίμακα το σκαλιστό τέμπλο και ο Δεσποτικός θρόνος του ιερού ναού της Αγίας Τριάδας του Τυρνάβου (1877). Προφανώς, η ίδια συντεχνιακή ομάδα σκάλισε τα παραπάνω τέμπλα και των τριών Ιερών Ναών τα οποία διατηρούνται μέχρι και σήμερα.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
