«Δυστυχώς δεν υπάρχει από την πολιτεία κανένα σχέδιο για την σταδιακή αποκατάσταση και χρησιμοποίηση των διατηρητέων κτηρίων»
Γράφει ο Γιώργος Σούλτης
Όταν επισκεπτόμαστε πόλεις της Ευρώπης, θαυμάζουμε τα διατηρημένα ιστορικά κέντρα τους, όπου ζωντανεύει η ίδια η ιστορία του τόπου. Στην Ελλάδα είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις τέτοιων πόλεων όπου έχει διατηρηθεί σε μεγάλη έκταση η αρχιτεκτονική κληρονομιά. Δυστυχώς σαν χώρα αργήσαμε να καταλάβουμε την μεγάλη σημασία που έχει η διατήρηση της ιστορικής κληρονομιάς των πόλεων. Δεν μιλάμε μόνο για την σημασία που έχει για την διατήρηση της ιστορικής μνήμης των μελλοντικών γενεών αλλά και για την ίδια την οικονομία και την ανάπτυξη του τόπου. Στη Λάρισα όπως και σε πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδας ότι έμεινε όρθιο από το σεισμό και τους βομβαρδισμούς του ‘41 το κατέστρεψε η άναρχη ανοικοδόμηση και η αντιπαροχή. Θυμάμαι από μικρό παιδί τους αγώνες που έδιναν κάποιοι Λαρισαίοι για να μη γκρεμιστούν «συμβολικά» κτίρια στο κέντρο της πόλης (π.χ. το Πανελλήνιο και πολύ πιο πρόσφατα η οικοδομή στη συμβολή Παναγούλη και Παπακυριαζή). Δυστυχώς οι σημαντικές αυτές ακτιβιστικές ενέργειες δεν κατάφεραν να σώσουν κανένα από τα ιστορικά αυτά κτήρια. Όσα αξιόλογα κτήρια διασώθηκαν οφείλεται σε κληρονομικά μπερδέματα, δηλαδή μόνο τυχαίο είναι ότι κάποια κτήρια διασώθηκαν μέχρι σήμερα από την αντιπαροχή.
Το κακό είναι ότι ακόμα και σήμερα στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα γκρεμίζονται κτήρια και γίνονται άκαρπες ακτιβιστικές ενέργειες διάσωσης! Είναι αλήθεια ότι για το θέμα των ιστορικών κτηρίων της Λάρισας έχουν γίνει αρκετές ενέργειες τόσο από το ΤΕΕ όσο και από το σύλλογο αρχιτεκτόνων και έχουν γίνει αξιόλογες εργασίες για την καταγραφή των κτηρίων της πόλης τα οποία χαρακτηρίζονται σαν ιστορικού – αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Αυτές τις μέρες το ΤΕΕ και ο σύλλογος αρχιτεκτόνων κάνουν μια προσπάθεια προς το Υπουργείο Πολιτισμού μήπως και σωθούν τα πολύ αξιόλογα κτίσματα «Αλεξάνδρου» στην Παπακυριαζή και Βενιζέλου. Το θέμα και το ερώτημα είναι: υπάρχει περίπτωση να γίνει κάτι ώστε να περισωθούν κάποια από τα τελευταία ελάχιστα εναπομείναντα αξιόλογα – κτήρια τα οποία γλύτωσαν στην πόλης μας; Πολύ σωστά γίνονται και παίζουν σημαντικό ρόλο οι διαμαρτυρίες και οι ενέργειες πολιτών, φορέων και ακτιβιστών, αλλά δυστυχώς η ιστορία έδειξε ότι τελικά δεν έχουν πρακτικό αποτέλεσμα.
Ας μη γελιόμαστε το πρόβλημα είναι ένα και μοναδικό! Τα κτήρια αυτά είναι ιδιοκτησίες και κάποιοι άνθρωποι αποστερούνται (αδίκως) της περιουσίας τους. Αν υπήρχαν χρήματα ώστε οι συμπολίτες μας αυτοί να αποζημιωθούν για την ιδιοκτησία τους δεν θα είχαν καμία αντίρρηση να την παραδώσουν στο κράτος ή στο δήμο. Το θέμα είναι καθαρά οικονομικό. Ένα μέτρο προς την κατεύθυνση της διάσωσης το οποίο χρησιμοποιεί η πολιτεία και το οποίο γίνεται παγκόσμια, είναι ο χαρακτηρισμός κάποιου κτηρίου ως «διατηρητέου». Δηλαδή τα κτήρια τα οποία θεωρούνται πολύ σημαντικά κηρύσσονται «Διατηρητέα» και οι ιδιοκτήτες απαγορεύεται να κάνουν οποιαδήποτε παρέμβαση σε αυτά. Η κοινή λογική λέει ότι είναι ένα σωστό μέτρο για το κοινό καλό, όμως πολλά από αυτά τα κτήρια κινδυνεύουν να καταρρεύσουν και πολλές φορές γίνονται και επικίνδυνα για την δημόσια ασφάλεια, γιατί παραμένουν στην τύχη τους λόγω έλλειψης πόρων. Από την άλλη πλευρά οι πολίτες που είχαν την ατυχία να έχουν την ιδιοκτησία «κλαίνε τη μοίρα τους» γιατί αποστερούνται της περιουσίας τους.
Δυστυχώς δεν υπάρχει από την πολιτεία κανένα σχέδιο για την σταδιακή αποκατάσταση και χρησιμοποίηση των διατηρητέων κτηρίων. Κατά τη γνώμη μας το πρώτο που θα έπρεπε να γίνει είναι να δοθούν οικονομικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες διατηρητέων να αναστηλώσουν το κτήριο και να το χρησιμοποιήσουν. Πράγματι έχουν βγει τέτοια προγράμματα κατά καιρούς με μηδενικά σχεδόν αποτελέσματα. Εδώ υπάρχει μια άλλη σημαντική παράμετρος η οποία έχει να κάνει με την γραφειοκρατία του ελληνικού κράτους, για την οποία όμως φταίνε και τα συλλογικά όργανα των μηχανικών και των αρχαιολόγων. Η επιστημονική εμμονή των διαφόρων αυτών οργάνων (π.χ. Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο -ΚΑΣ, Σύλλογος Αρχιτεκτόνων – ΣΑΔΑΣ) διέπεται από ένα σχολαστικισμό ο οποίος είναι αποτρεπτικός για κάθε πολίτη να επιχειρήσει την επανάχρηση του διατηρητέου του. Δεν μιλάμε για τις τρομερές καθυστερήσεις όλων αυτών των οργάνων να λάβουν αποφάσεις, πράγμα λογικό ως ένα σημεία αν σκεφτείς ότι οι αποφάσεις για όλη την Ελλάδα λαμβάνονται από μια επιτροπή στην Αθήνα.
Θα αναφέρω σαν παράδειγμα τον αγώνα που κάναμε με τις υπηρεσίες του δήμου, τα εννέα χρόνια που ήμουν αντιδήμαρχος, για την αναστήλωση του κτηρίου «τουρκικό σπίτι» (οικία Γερολυμάτου) που βρίσκεται στην οδό Σεφέρη. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο μικρό οικοδόμημα του 19ου αιώνα, μοναδικό δείγμα όχι μόνο για την Λάρισα, αλλά για όλη την Ελλάδα. Το κτήριο αυτό που σε πείσμα όλων μας στέκεται ακόμα όρθιο, το απέκτησε ο δήμος πολλά χρόνια πριν (περίπου 30 χρόνια) επί θητείας του κ. Τζανακούλη. Ο τότε δήμαρχος μετά από αίτημα του συλλόγου αρχιτεκτόνων Λάρισας το παράδωσε στο σύλλογο για να το αναστηλώσουν και να το χρησιμοποιήσουν. Επειδή για μια εικοσαετία δεν έγινε τίποτα, όταν βρεθήκαμε στη διοίκηση του δήμου αναλάβαμε να ψάξουμε το θέμα. Επειδή το κτήριο ήταν μικρό πίστευα ότι ο προϋπολογισμός του έργου θα είναι μικρός για τα δεδομένα του δήμου. Πράγματι ο τελικός προϋπολογισμός της αναστήλωσης που έβγαλε η μελέτη είναι της τάξης των 380.000 €. Η οδύσσεια λοιπόν ξεκίνησε το 2015. Η πρώτη δυσκολία που αντιμετωπίσαμε ήταν να βρούμε ειδικούς μελετητές για την εκπόνηση της μελέτης αναστήλωσης. Τελικά βρέθηκαν και μάλιστα Λαρισαίοι μελετητές και έτσι η πολύ καλή τεχνική υπηρεσία του δήμου με την συνεργασία των ειδικών μελετητών εκπόνησε μια εξαιρετική μελέτη (η οποία από ότι έμαθα προκάλεσε κάπου ακόμα και εκπόνηση διδακτορικών).
Βρέθηκε τελικά και πηγή χρηματοδότησης από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και υποβάλαμε τεχνικό δελτίο. Τότε άρχισαν τα βάσανα που ακούνε στο όνομα «Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο». Μετά από 1,5 χρόνο περίπου πήραμε σειρά να παραστούμε στην επιτροπή αξιολόγησης της μελέτης (του ΚΑΣ). Αν έχετε παρακολουθήσει εξέταση διδακτορικής διατριβής θα σας έλεγα ότι η εξέταση του ΚΑΣ ήταν πιο δύσκολη και κράτησε κάποιες ώρες, με «εξεταστές» υψηλού κύρους καθηγητές και επιστήμονες. Οι μελετητές μας πήραν άριστα και εγώ χάρηκα που θα προχωρούσαμε στο έργο! Αμ δε….. ! μετά από ακόμα 1,5 χρόνο μας ειδοποίησαν ότι πρέπει να κάνουμε τρισδιάστατη αναπαράσταση του κτηρίου με ειδικά μηχανήματα. Το κάναμε και αυτό και εν τω μεταξύ χάσαμε την χρηματοδότηση! Με πιέσεις στο υπουργείο και επειδή το πόσο ήταν μικρό πήραμε την υπόσχεση ότι θα χρηματοδοτηθεί από τις δημόσιες επενδύσεις. Πέρασαν σχεδόν δέκα χρόνια. Η διοίκηση του δήμου άλλαξε και ακόμα τίποτα, το έργο κόλλησε τώρα στην έκδοση οικοδομικής άδειας! Ελπίζω κ. δήμαρχε να μην πάει χαμένη η προσπάθεια όλων των παιδιών που πάλεψαν με πάθος για το έργο αυτό! Στόχος ήταν με τη συνεργασία του Λαογραφικού Μουσείου όλο αυτό το σπίτι να αποτελέσει ένα ζωντανό μουσείο, δείγμα μια άλλης εποχής….
Αν λοιπόν ο δήμος δεν τα κατάφερε για ένα τόσο μικρό οικοδόμημα, πώς να τα καταφέρει ένας απλός πολίτης κύριοι Υπουργοί, βουλευτές, καθηγητές και επιστήμονες; Στην θητεία μας στο δήμο πραγματικά ασχοληθήκαμε πολύ σοβαρά με το θέμα των αξιόλογων κτηρίων! Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι είναι μια από τις πιο σημαντικές αποστολές μιας δημοτικής αρχής και ας συμβουλεύουν τους δημάρχους για το αντίθετο όλοι οι επικοινωνιολόγοι. Στην διάρκεια της δημοτικής διοίκησης Καλογιάννη ο δήμος αγόρασε το πανέμορφο και ιστορικό κτήριο Μουσόν. Κυνηγήσαμε χρηματοδότηση και εκπονήσαμε την μελέτη για την αναστήλωση και την Μουσειολογική μελέτη για να φιλοξενήσει το κτήριο Μουσόν το «Μουσείο Πόλης Λάρισας». Η μελέτη έχει ένα χρόνο και κάτι κολλημένη στο θέμα της έκδοσης οικοδομικής άδειας. Ελπίζω να παραληφθεί άμεσα και να προχωρήσει η υποβολή του τεχνικού δελτίου για την κατασκευή του έργου στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ της περιφέρειας.
Η χρηματοδότηση του μεγάλου έργου για την αναστήλωση του Μπεζεστενίου στο Φρούριο είναι επίσης μια μεγάλη επιτυχία. Η μελέτη αναστήλωσης και επανάχρησης για το Μπεζεστένι έγινε στην θητεία του κ. Τζανακούλη και η κατασκευή βρίσκεται σε πάρα πολύ καλό επίπεδο αυτή τη στιγμή. Θέλει μεγάλη προσοχή στις χρήσεις που θα συμπεριλάβει το νέο Μπεζεστένι, ώστε αυτό το εξαιρετικό έργο να γίνει παράδειγμα για όλη την Ελλάδα. Κύριοι της δημοτικής αρχής πρέπει να το δείτε με πολύ μεγάλη προσοχή. Η δική μας πρόταση ήταν να γίνει κέντρο προβολής των τοπικών προϊόντων και της τοπικής παράγωγης, άλλωστε με αυτό τον σκοπό εγκρίθηκε από το ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης. Σημαντικό έργο της δημοτικής αρχής Καλογιάννη ήταν επίσης ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, η μελέτη και τέλος η ένταξη στο ΕΣΠΑ της περιφέρειας για το «Κονάκι Αφέρωφ» στη Ν. Πολιτεία. Μια ακόμα μικρότερή παρέμβαση ήταν η συντήρηση και η χρήση του τούβλινου κτηρίου της παλιά δημοτικής βιβλιοθήκης στην οδό Σκαρλάτου Σούτσου. Στο κτίριο αυτό στεγάστηκε το τμήμα παραδοσιακής μουσικής του δημοτικού Ωδείου Λάρισας. Ελπίζω η αξιόλογη αυτή μουσική δραστηριότητα της Λάρισας η οποία για πολλά χρόνια έχει παραμεληθεί, να φτάσει ξανά στην παλιά της αίγλη όπως αξίζει στη Λάρισα.
Από την προηγούμενη δημοτική αρχή έγιναν επίσης πολλές προσπάθειες για την διάσωση τριών ακόμα αξιόλογων κτηρίων για τα οποία δυστυχώς δεν υπήρξε ο χρόνος να ολοκληρώσουμε τις προσπάθειες. Πρόκειται για τα δύο πανέμορφα δίδυμα κτήρια της 31ης Αυγούστου και τον πύργο Χαροκόπου για τον οποίο έγινε πολύς «ντόρος» προεκλογικά. Οι ενέργειες που έγιναν για τα 2 δίδυμα κτίρια είναι η ανίχνευση των ιδιοκτητών και βέβαια η προσπάθεια για να χαρακτηριστούν «διατηρητέα». Δεν ξέρω αν η διαδικασία αυτή ολοκληρώθηκε. Κύριοι της δημοτικής αρχής ελπίζω να ολοκληρώθηκε. Ελπίζω ο δήμαρχος να συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις για τον πύργο Χαροκόπου και να μην ήταν μόνο προεκλογική η ενασχόληση του μαζί με τους ακτιβιστές. Τις τελευταίες μέρες στα κτήρια αυτά προστίθενται και τα δύο κτήρια του Αλεξάνδρου και μάλιστα για το κτήριο της Παπακυριαζή το θέμα είναι επείγον. Το πρόβλημα και πάλι είναι τα χρήματα! Για τα δύο δίδυμα πιστεύω ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το εργαλείο της ανταλλαγής γης, αλλά και προσφυγή στο πράσινο ταμείο. Για τα κτήρια Αλεξάνδρου χρειάζεται άμεσα μια μεγάλη σύσκεψη φορέων με πρωτοβουλία του δήμου. Όσο για το κτήμα Χαροκόπου κύριε δήμαρχε, αλλά και γενικά για τα εναπομείναντα ιστορικά κτήρια της Λάρισας, εγώ προσωπικά και σαν δημοτικός σύμβουλος σας προτείνω την δανειοδότηση, τολμήστε το!
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
