«Κανένα έργο σε κανέναν δήμο δεν τελείωσε στην ώρα του και οι αιτίες είναι πολλές. Πρώτα από όλα οι χρηματοδοτήσεις από τα υπουργεία ή την περιφέρεια καθυστερούν για γραφειοκρατικούς λόγους και τότε οι εργολάβοι κάνουν διακοπή. Δεύτερον αν ο δήμος έχει πολλά έργα κοιτάζει με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης να προκαλέσει την μικρότερη όχληση στους πολίτες. Και τρίτον οι εργολάβοι είναι επιχειρηματίες και το πρώτο που κοιτάζουν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους τους, άρα αν τους συμφέρει η καθυστέρηση θα την προκαλέσουν αν δεν γίνεται σωστή επίβλεψη»
Γράφει ο Γιώργος Σούλτης
Είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι το έργο μιας δημοτικής αρχής δεν είναι μόνο τα έργα υποδομών αλλά κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Το όραμα και το έργο μιας δημοτικής αρχής πρέπει να έχει σαν επίκεντρο τoν άνθρωπο με ότι αυτό σημαίνει, δηλαδή πολιτισμό, εκπαίδευση, υγεία, ασφάλεια, κοινωνική προστασία και γενικά όλα αυτά που με μια φράση ονομάζουμε ποιότητα ζωής. Τα έργα υποδομής αποτελούν όμως αναπόσπαστο κομμάτι όλων αυτών και άρα ούτως ή άλλως βρίσκονται στον πυρήνα του έργου μιας δημοτικής αρχής. Πόσο μάλλον σε μια Ελλάδα όπου οι υποδομές σε όλες τις πόλεις είναι ελλειμματικές, είναι ασυντήρητες και παλαιωμένες.
Οι παθογένειες του κράτους για τις οποίες ευθύνονται όλες οι κυβερνήσεις μετά την μεταπολίτευση συνετέλεσαν στην μη σωστή αξιοποίηση των σημαντικών πόρων που από την δεκαετία του 80 έρχονται στη χώρα μας για τις υποδομές μέσω των πακέτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάνω σε αυτό ήρθε και η δεκαετής οικονομική κρίση και η κρίση του covid να χειροτερέψει τα πράγματα. Οι ελλείψεις των πόλεων σε υποδομές είναι μεγάλες και άρα δεν είναι δυνατόν να δεις την πρόοδο ενός δήμου χωρίς τα έργα υποδομής. Έτσι η κάθε δημοτική αρχή και ο κάθε δήμαρχος αρχίζει με την ανάληψη των καθηκόντων του να ζει την «οδύσσεια των δημοσίων έργων».
Το πρώτο και μεγάλο θέμα για την δημιουργία των έργων είναι ο σχεδιασμός και αυτό είναι ευθύνη της κάθε δημοτικής αρχής η οποία οφείλει να δώσει μορφή στο όραμα το οποίο πολυδιαφήμισε προεκλογικά. Η διαμορφωμένη σήμερα πολιτική στην αυτοδιοίκηση δεν εγγυάται και δεν ευνοεί την εις βάθος μελέτη της κατάστασης του δήμου και την εκπόνηση ενός ολιστικού σχεδιασμού ο οποίος προσβλέπει στο μέλλον. Οι δήμαρχοι προτιμούν να κάνουν έργα τα οποία θα δώσουν πόντους στην επικοινωνία και την επανεκλογή τους, παρά έργα ουσίας τα οποία θα θίξουν συμφέροντα και κατεστημένες νοοτροπίες. Δεν μιλάμε για την διαβούλευση και την συμμετοχή των πολιτών, αυτά στην σημερινή Ελλάδα δεν υπάρχουν και σε αυτό έχουν μεγάλη ευθύνη και οι πολίτες.
Ακόμα και αν βρεθεί κάποιος δήμαρχος ο οποίος βάζοντας στην άκρη το πολιτικό κόστος θα προσπαθήσει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, η υλοποίηση σίγουρα θα απαιτήσει ένα βάθος δέκα χρόνων τουλάχιστον. Αν ο συγκεκριμένος δήμαρχος δεν επανεκλεγεί (το οποίο είναι πολύ πιθανό, αφού δεν λογαριάζει το πολιτικό κόστος), ο επόμενος δήμαρχος είναι σίγουρο ότι όχι μόνο δε θα συνεχίσει αλλά θα καταστρέψει το ολοκληρωμένο αυτό σχέδιο! Αυτά όλα συμβαίνουν γιατί οι πολίτες άγονται και φέρονται από την επικοινωνία, οι δήμαρχοι έχουν προτεραιότητα να επανεκλεγούν και οι ποικίλες συλλογικότητες δεν λειτουργούν σε κανένα επίπεδο, στην ουσία μπαίνουν και αυτές στην συνδιαλλαγή και την συνεργασία με τον κάθε δήμαρχο.
Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι οι χρηματοδοτήσεις των επενδύσεων. Η κύρια πηγή χρηματοδότησης των έργων της αυτοδιοίκησης μετά το 2000 ήταν οι ευρωπαϊκοί πόροι, και λέμε «ήταν» γιατί οι νέες συνθήκες που δημιουργούνται παγκόσμια δεν νομίζω ότι θα επιτρέψουν την συνέχεια αυτών των χρηματοδοτήσεων. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε την μεγάλη σημασία των χρηματοδοτήσεων από Εθνικούς πόρους που εγκαινίασε ο ΣΥΡΙΖΑ (τα καλά πρέπει να λέγονται) με το πρόγραμμα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ. Στην ουσία επρόκειτο για δανειοδότηση των δήμων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, αλλά με αποπληρωμή από την κυβέρνηση και όχι από το δήμο. Το Πρόγραμμα Φιλόδημος έδωσε μεγάλη ανάσα στα έργα των δήμων σε όλη της Ελλάδα και πραγματικά εφαρμόστηκε με έναν υποδειγματικό τρόπο κατανομής από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Το πρόγραμμα αυτό δεν μπορούσε να μην το συνεχίσει η ΝΔ γιατί βρισκόταν σε εξέλιξη. Το πρόγραμμα μετονομάστηκε από την ΝΔ σε ΤΡΙΤΣΗΣ και άρχισε να «ξηλώνεται» ως προς τον τρόπο κατανομής αλλά κυρίως άρχισε να περικόπτεται μέχρι που καταργήθηκε τελείως μετά το 2019. Ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης προσπάθησε να χρηματοδοτήσει έργα των δήμων και από το πράσινο ταμείο με επίσης ένα καλό αλγόριθμο κατανομής ,και αυτό το πρόγραμμα έχει αλλοιωθεί και σχεδόν εξαφανιστεί από την κυβέρνηση της ΝΔ.
Τα έργα από όποια πηγή χρηματοδότησης και αν προέρχονται, ξεκινάνε πάντα με την προκήρυξη του έργου και την πρόσκληση για υποβολή Τεχνικού Δελτίου σε συγκεκριμένες ημερομηνίες (η διαδικασία αυτή είναι υποχρεωτική και επιβλήθηκε στη χώρα μας από την Ευρωπαϊκή Ένωση). Εδώ ξεκινάει και η πρώτη μεγάλη δυσκολία για τους δήμους. Το τεχνικό δελτίο απαιτεί πλήρεις και ολοκληρωμένες μελέτες για το έργο, όπως και λεπτομερειακό προϋπολογισμό, σαφές χρονοδιάγραμμα, και τεύχη δημοπράτησης των έργων. Ένας δήμαρχος που μόλις ανέλαβε μπορεί να έχει στο πρόγραμμα του ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα έργων, για να μεταμορφωθεί όμως το θεωρητικό αυτό πρόγραμμα σε έργα έτοιμα για το τεχνικό δελτίο απαιτείται μια τεράστια δουλεία.
Δείτε τώρα τις δυσκολίες και τις αντιθέσεις στην προετοιμασία του τεχνικού δελτίου: 1) Το τεχνικό δελτίο απαιτεί εξειδικευμένα στελέχη και αρκετό χρόνο για να ολοκληρωθεί ώστε να υποβληθεί. Το προσωπικό των δήμων είναι ελάχιστο και στους μικρούς δήμους ανύπαρκτο. Επιπλέον η σύνταξη ενός τεχνικού δελτίου απαιτεί έμπειρο προσωπικό. Σκεφτείτε ότι τα έργα προκηρύσσονται σχεδόν ταυτόχρονα και άρα πολλές φορές πρέπει ετοιμάζονται παράλληλα μέχρι και 10 τεχνικά δελτία!
2) Οι μελέτες για ένα έργο πρέπει να εκπονηθούν από τις υπηρεσίες του δήμου ή να προκηρυχτούν. Ακόμα και στους μεγάλους δήμους η δυνατότητα οι υπηρεσίες του δήμου να εκπονήσουν μεγάλες μελέτες, είναι αδύνατη. Μια μελέτη για να ολοκληρωθεί γρήγορα πρέπει να εκτελεστεί από ομάδα πολλών ατόμων τα οποία να δουλεύουν παράλληλα και χωρίς περιορισμούς ωραρίου. Αυτά δε μπορούν να γίνουν ακόμα και αν ο μελετητής του δήμου δουλεύει με συνέπεια όλο το ωράριο του, οι χρόνοι δεν φθάνουν για να προλάβεις τις ημερομηνίες των τεχνικών δελτίων. Η «εξυπνάδα» της κυβέρνησης που λέει στους δημάρχους «…ετοιμάστε έγκαιρα μελέτες για να είστε έτοιμοι….» ξέρουμε όλοι ότι είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει. Ένας νέος δήμαρχος δεν μπορεί να ετοιμάσει μελέτες για το μέλλον όταν τρέχουν τα σημαντικά καθημερινά προβλήματα. Στο κάτω κάτω στην Ελλάδα ποιος δήμαρχος θα δουλέψει για να κάνει δώρο στον πιθανό διάδοχό του;
Ας δούμε λοιπόν τι γίνεται με την προκήρυξη της μελέτης, δηλαδή την διαδικασία ώστε να εκπονηθεί η μελέτη με εργολαβία. Για να προκηρύξεις μια μελέτη πρέπει να έχεις στον προϋπολογισμό τα χρήματα, τα οποία να σημειώσουμε ότι οι δήμοι δεν τα έχουν. Οι εγκρίσεις των έργων προϋποθέτουν όπως προείπαμε την ύπαρξη μελέτης είτε πρόκειται για έργα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε από Εθνικούς πόρους. Η Πολιτεία κλείνει τα αυτιά όταν οι δήμαρχοι φωνάζουν ότι δεν έχουν πόρους για μελέτες, ζητάει μελέτες ενώ γνωρίζει την κατάσταση (τι υποκρισία)! Ο προϋπολογισμός μιας μελέτης είναι υποχρεωτικό από το νόμο να υπολογιστεί σύμφωνα με τις περίφημες προεκτιμημένες αμοιβές. Ακούστε λοιπόν από την δική μου εμπειρία σε τι ύψος ανέρχονται αυτές οι τιμές: Για την ανακατασκευή του κτιρίου του ΜΟΥΣΟΝ η προεκτιμώμενη αμοιβή για την εκπόνηση της μελέτης ήταν 800.000 €! Στο διαγωνισμό, μετά την έκπτωση, κατακυρώθηκε στις 400.000 €. Για τη μελέτη των αποθηκών του ΕΘΙΑΓΕ η προεκτιμώμενη αμοιβή ήταν 1.500.000 €, η μελέτη κατακυρώθηκε στις 400.000 €.
Η κατάσταση αυτή αποδεικνύει ότι οι προεκτιμώμενες αμοιβές είναι έξω από τη σημερινή πραγματικότητα. Μίλησα σε κάθε επίσημο φορέα των μηχανικών και είπα ότι με αυτό τον τρόπο χάνουν οι συνάδελφοι ειδικά οι νέοι μηχανικοί, γιατί οι δήμοι δεν μπορούν να προκηρύξουν μελέτες. Πρέπει άμεσα να μειωθούν στα πραγματικά όρια οι προεκτιμώμνες αμοιβές. Το μόνο που κατάφερα είναι να κατηγορηθώ ότι είμαι εναντίον των μελετών!
Μια άλλη παράμετρος της προκήρυξης των μελετών είναι το γεγονός ότι για την ετοιμασία της προκήρυξης απαιτείται πολλή δουλεία η οποία αφορά στην σύνταξη της διακήρυξης στην οποία απαιτούνται λεπτομερείς προδιαγραφές. Η διαδικασία αυτή η οποία αναγκαστικά θα γίνει από τις υπηρεσίες του δήμου θα πάρει τουλάχιστον 3 με 5 μήνες.
Ακόμα και αν η σύνταξη της διακήρυξης αυτής ανατεθεί σε εξωτερικό συνεργάτη με αμοιβή ο χρόνος θα είναι ο ίδιος ή και μεγαλύτερος. Ο χρόνος που θα χρειαστεί αφού η προκήρυξη βγει στον αέρα μέχρι να κατακυρωθεί και να υπογραφεί η σύμβαση, τηρώντας τις υποχρεωτικές ημερομηνίες (προθεσμία προκήρυξης, αξιολόγηση, προσυμβατικός έλεγχος) θα διαρκέσει στην καλύτερη περίπτωση άλλους 6 μήνες και αυτό αν δεν υπάρξουν ενστάσεις και δικαστήρια. Αν υπάρξουν ενστάσεις μέχρι να υπογραφεί η σύμβαση θα περάσει σίγουρα ένας χρόνος. Αφού πλέον υπογραφεί η σύμβαση με τον ανάδοχο, η εκπόνηση της μελέτης θα χρειαστεί τουλάχιστον 6 με 8 μήνες, αν και στην πράξη ποτέ δεν τηρήθηκε ο συμβατικός χρόνος. Να αναφέρω ότι οι μελέτες που προανέφερα σαν παράδειγμα, δεν έχουν παραληφθεί ακόμα από το δήμο. Η μελέτη του ΜΟΥΣΟΝ ήταν τεχνικό δελτίο του Φιλοδήμου το οποίο υποβλήθηκε και εγκρίθηκε πριν το 2019. Η μελέτη των αποθηκών του ΕΘΙΑΓΕ χρηματοδοτήθηκε από τις δημόσιες επενδύσεις και επίσης χρηματοδοτήθηκε πριν το 2019. Μιλάμε για 6 χρόνια και οι μελέτες ακόμα δεν έχουν παραδοθεί!!! Επιπλέον αν πρόκειται για μελέτη κτιριακού έργου πριν την προκήρυξη είναι υποχρεωτικό να προηγηθεί η διενέργεια Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού. Ο χρόνος για τις διαδικασίες υλοποίησης ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού είναι πάνω από ένα χρόνο! (για το ΕΘΙΑΓΕ που προανέφερα ο διαγωνισμός είχε γίνει το 2015)!
Αγαπητοί αναγνώστες τα συμπεράσματα είναι δικά σας! Αυτοί οι χρόνοι που προαναφέραμε είναι οι χρόνοι που απαιτούνται για την εκπόνηση μιας μελέτης η οποία είναι προϋπόθεση για την κατάθεση του τεχνικού δελτίου ώστε να εγκριθεί η χρηματοδότηση του έργου (προσέξετε όλοι αυτοί οι χρόνοι είναι πριν καν την έγκριση του έργου). Πάμε τώρα στη διαδικασία του ίδιου του έργου. Πρώτον όταν ένα υπουργείο ή η περιφέρεια βγάζει πρόσκληση για ένα έργο, οι ημερομηνίες είναι πολύ σφιχτές και αυστηρές γα να κατατεθεί το τεχνικό δελτίο. Αν σε μια πρόσκληση πατήσεις το κουμπί για την ηλεκτρονική αποστολή ένα λεπτό μετά τη λήξη της προθεσμίας, το έργο απορρίπτεται. Η αυστηρότητα αυτή βέβαια ισχύει μόνο για αυτούς που υποβάλουν την αίτηση, η αξιολόγηση και η έγκρισή από τις διαχειριστικές αρχές μπορεί να κρατήσει δύο χρόνια και βάλε! Το ωραίο είναι ότι η επιτροπή αξιολόγησης μπορεί να ζητήσει ένα χαρτί που λείπει ή μια διευκρίνιση και απαιτεί από τους δήμους την άμεση απάντηση με ποινή αποκλεισμού. Αν ο δήμος ζητήσει μια διευκρίνιση η απάντηση έρχεται μετά από κάποιους μήνες.
Αφού πάρεις την έγκριση του έργου από τη διαχειριστική αρχή του υπουργείου ή της περιφέρειας αρχίζει πλέον η οδύσσεια του ίδιου του έργου. Όχι δεν είσαι έτοιμος να προκηρύξεις μόλις σου στείλουν την έγκριση από την διαχειριστική αρχή, πρέπει να έρθει και η οικονομική έγκριση του ποσού, να γίνει τροποποίηση του προϋπολογισμού του δήμου από το Δημοτικό Συμβούλιο και μετά να βγάλεις επιτέλους την προκήρυξη του έργου. Ακολουθεί η υποβολή των προσφορών και η διαδικασία αξιολόγησης. Ο χρόνος από την τελική έγκριση του τεχνικού δελτίου μέχρι να «βγάλει» η επιτροπή τον ανάδοχο του έργου, αν η υπηρεσία το τρέξει πολύ έντονα ασχολούμενη μόνο με αυτό, είναι πάνω από 6 μήνες(συνήθως ξεπερνάει τους 8).
Αυτό αν δεν υπάρξουν ενστάσεις από τους εργολάβους, αν το έργο έχει αυτή την ατυχία (μάλλον σύνηθες φαινόμενο) τότε θα περάσεις τον 1 χρόνο!!! Και μετά αρχίζει το έργο; Αμ δε……! Πρέπει να συνταχθεί η σύμβαση να πάει για προσυμβατικό έλεγχο και μετά να υπογράψεις σύμβαση. Ο χρόνος αυτός είναι πάνω από 6 μήνες. ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ μετά αρχίζει το έργο το οποίο έχει συμβατικό χρόνο ανάλογα με το μέγεθος του έργου, από 8 μήνες το λιγότερο έως και 24 μήνες ένα μεγάλο έργο.
Κανένα έργο σε κανέναν δήμο δεν τελείωσε στην ώρα του και οι αιτίες είναι πολλές. Πρώτα από όλα οι χρηματοδοτήσεις από τα υπουργεία ή την περιφέρεια καθυστερούν για γραφειοκρατικούς λόγους και τότε οι εργολάβοι κάνουν διακοπή. Δεύτερον αν ο δήμος έχει πολλά έργα κοιτάζει με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης να προκαλέσει την μικρότερη όχληση στους πολίτες. Και τρίτον οι εργολάβοι είναι επιχειρηματίες και το πρώτο που κοιτάζουν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους τους, άρα αν τους συμφέρει η καθυστέρηση θα την προκαλέσουν αν δεν γίνεται σωστή επίβλεψη. Τέταρτον υπάρχει τρομερή έλλειψη προσωπικού στους δήμους και η γραφειοκρατία διαχείρισης ενός έργου είναι τεράστια και άρα είναι αναμενόμενο να μην μπορούν να διαχειριστούν πολλά έργα. Όλα τα έργα σε όλους τους δήμους υπερβαίνουν τον συμβατικό χρόνο κατά μέσο όρο πάνω από το διπλάσιο.
Δηλαδή είναι αδύνατον ένας δήμος να σχεδιάσει και να υλοποιήσει σοβαρά έργα μέσα σε μια ή ακόμα και δύο θητείες. Δεν μιλάμε για ένα μικρό έργο βιτρίνας, αλλά για μια σημαντική ολιστική και μεγάλη παρέμβαση. Όλα τα έργα που υλοποιεί η διοίκηση Μαμάκου είναι έργα τα οποία σχεδιάστηκαν και εγκρίθηκαν τις δύο θητείες της διοίκησης Καλογιάννη. Τα έργα που θα εγκριθούν στη τωρινή διοίκηση θα υλοποιηθούν στις επόμενες δύο θητείες. Είμαι σίγουρος ότι αν κάποιος πολίτης τώρα μαθαίνει για όλα αυτά τα τραγελαφικά πρώτα θα γελάσει και μετά θα εξοργιστεί. Για αυτή τη γελοία και εξοργιστική κατάσταση η ΚΕΔΕ απλά ψελλίζει και γκρινιάζει οι δε συλλογικοί φορείς όπως το ΤΕΕ, οι σύλλογοι αρχιτεκτόνων , οι σύλλογοι μηχανικών και οι σύλλογοι εργολάβων έχουν χάσει την έννοια της συλλογικότητας… αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση!
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
