Του π. Δημητρίου Τσιγάρα
Στο παρόν άρθρο γίνεται μία προσπάθεια να συγκεντρωθούν τα ονόματα των θεσσαλικής καταγωγής επισκόπων, με την ελπίδα πως θα προστρέξουν και άλλοι για να συγκεντρωθούν περισσότεροι αρχιερείς.
1) Ο μητροπολίτης Νέων Πατρών (Υπάτης) Γερμανός.
Καταγόταν από τον Τύρναβου («εκ της αριζήλου πολιτείας Τυρνάβου». Ήταν περίφημος μελωδός και πολυθαύμαστος, και κατά πολλά εις την μουσικήν τέχνην περιβόητος.[1]
2) Ο επίσκοπος πρώην Μοσχονησίων Μελέτιος.
Γεννήθηκε περί το 1792. Καταγόταν από τη Λάρισα και ήταν έγγαμος ιερέας, ο οποίος στη συνέχεια χήρεψε και χειροτονήθηκε επίσκοπος. Εκοιμήθη εν πλώ ή λίγο μετά την αποβίβαση του και θάφτηκε στη Σκόπελο.
3) Ο Π μητροπολίτης της Πισιδίας Κύριλλος.[2]
Γεννήθηκε στην Τσαριτσάνη. Υπηρέτησε ως αρχιδιάκονος του οικουμενικού πατριάρχη Μελετίου του Β΄ (1768-1769). Έστειλε στην πατρίδα του χρήματα για να δημιουργηθεί ένα νοσοκομείο.[3] Απεβίωσε τον Ιανουάριο του 1814.
4) Ο πρώην μητροπολίτης της Νίκαιας Δανιήλ ή Ναθαναήλ.
Καταγόταν από την Τσαριτσάνη και ήταν αδερφός του μητροπολίτη των Νέων Πατρών (Υπάτης) Πολυκάρπου (1791-1819). Αναφέρεται την περίοδο 1792-1809. Καθαιρεθείς.[4]
5) Ο πρώην μητροπολίτης Λυχνιδών Γρηγόριος.
Καταγόταν από το χωριό Μπουκοβίτσα (σήμερ Ανθηρό) της Αργιθές του νομού της Καρδίτσας). Απεβίωσε περί το 1803.
6) Ο μητροπολίτης της Λάρισας Δαμασκηνός. Καταγόταν, πιθανώς, από την Θεσσαλία στην οποία αναφέρεται η παρουσία του το 1805. Περί το 1800 χειροτονήθηκε τιτουλάριος επίσκοπος Αριστείας. Τον Νοέμβριο του 1821 εκλέχθηκε μητροπολίτης Λάρισας. Απεβίωσε τον Ιανουάριο του 1822.
7) Ο πρώην μητροπολίτης της Δημητριάδος και Ζαγοράς Καλλίνικος (-1828).
Γεννήθηκε στο χωριό Σελίτσανη (σέμερα Ανατολή) της Αγιάς. Διετέλεσε αρχιερατικός επίτροπος της Μητροπόλεως Λαρίσης. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1807 χειροτονήθηκε στον ναό του Αγίου Αχιλλίου της Λάρισας τιτουλάριος επίσκοπος Περιστεράς, βοηθός επίσκοπος και επιτηρητής της Μητροπόλεως Λαρίσης λόγω της μονίμου διαμονής του μητροπολίτη Γαβριήλ στα Ιωάννινα.
8) Ο επίσκοπος του Γαρδικίου Αμβρόσιος (; – 1839)
Γεννήθηκε στο εγκαταλειμμένο χωριό Μολώσι του Παλαμά. Σε μία επιγραφή στην κόγχη του καθολικού της Μονής του Αγίου Δημητρίου του Γριζάνου αναφέρονται τα εξής: «αρχιερατεύοντος του θεοφιλεστάτου επισκόπου κυρίου Αμβροσίου, ο εκ της Μονής άλλης Χώρας, πατρής δε υπάρχων εκ κώμης Παλαμά».[5] Απεβίωσε πριν από τις 4 Αυγούστου 1839, ημέρα εκλογής του διαδόχου του Ανθίμου.[6]
9) Ο επίσκοπος Κρήνης και Ανέων Ιάκωβος.
Γεννήθηκε στα Αμπελάκια. Ήταν ιερομόναχος και το 1806 χειροτονήθηκε επίσκοπος της νεοσύστατης Επισκοπής Κρήνης και Ανέων.[7]
10) Ο μητροπολίτης Νέων Πατρών (Υπάτης) Πολύκαρπος.
Καταγόταν από την Τσαριτσάνη, αδερφός του μητροπολίτη της Νίκαιας Δανιήλ (1801-1811). Λόγιος ιεράρχης. Απεβίωσε στις 13 Φεβρουαρίου 1819.
11) Ο επίσκοπος Γόρτυνος Ιγνάτιος (1769-1839).
Γεννήθηκε το 1769 στο Αμπελάκια της Λάρισας. Αναφέρεται την περίοδο 1834-1839.[8]
12) Ο επίσκοπος Πέτρας Νεόφυτος.
Γεννήθηκε στο Λιβάδι της Ελασσόνας. Το 1794 χειροτονήθηκε επίσκοπος της Πέτρας. Απεβίωσε περί το 1830.[9]
13) Ο μητροπολίτης Θηβών Παΐσιος (1754-1849).
Γεννήθηκε το 1754 στη Νίκαια της Λάρισας. Σύμφωνα με κάποιες πηγές ήταν θείος του αρχιμανδρίτη Θεόκλητου Φαρμακίδη. Στις 26 Ιουλίου 1800 χειροτονήθηκε στον ναό του Αγίου Αχιλλίου ως επίσκοπος της Περιστεράς.
14) Ο μητροπολίτης Κατάγκας Μελέτιος.
Ο Μελέτιος Καμηλούδης ή Γρηγοριάτης γεννήθηκε στο Μέγα Μοναστήρι της Λάρισας το 1948. Το 1972 εκάρη μοναχός στη Μονή Γρηγόριου του Αγίου Όρους.
15) Ο μητροπολίτης Σιδηροκάστρου Ιωάννης (1914-2001).
Ο Ιωάννης Παπάλης γεννήθηκε το 1914 στον Αμπελώνα της Λάρισας.
16) Ο επίσκοπος Ρεντίνης Σεραφείμ.
Ο κατά κόσμο Χρήστος Καλογερόπουλος, γεννήθηκε στην Καρδίτσα στις 2 Δεκεμβρίου του 1945. Χειροτονήθηκε, τιμητικά, ως επίσκοπος της Ρεντήνας. Απεβίωσε 2016.
17) Ο επίσκοπος του Θαυμακού Ιερόθεος.
Καταγόταν από το χωριό Ρέτσιανη (σήμερα Μεταξοχώρι) της Αγιάς. Στις 15.3.1860 εκλέχθηκε επίσκοπος του Γαρδικίου[10] (Ζάρκου). Τον Δεκέμβριο του 1877 εκλέχθηκε επίσκοπος Θαυμακού από την Επισκοπική Σύνοδο της Μητροπόλεως Λαρίσης. Απεβίωσε στις αρχές Μαΐου του 1880.
18) Ο μητροπολίτης πρώην Ίμβρου Παΐσιος (1830-1904).
Ο κατά κόσμον Παναγιώτης Κουρέντης ή Παναγιωτίδης γεννήθηκε στη Σκόπελο το 1830. Στις 22 Δεκεμβρίου 1863 χειροτονήθηκε στον πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι της Κωνσταντινουπόλεως μητροπολίτης της Ίμβρου.
19) Ο πρώην μητροπολίτης Δυρραχίου Ιωσήφ.
Καταγόταν από τα Τρίκαλα. Στις 23 Μαΐου 1842 χειροτονήθηκε στον πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι της Κωνσταντινουπόλεως επίσκοπος Τρίκκης.
20) Ο Σταγών Αμβρόσιος (-1834).
Καταγόταν από το Φανάρι της Καρδίτσας. Υπηρέτησε ως ιερομόναχος στην Μονή του Δουσίκου. Στις αρχές Νοεμβρίου του 1815 χειροτονήθηκε επίσκοπος των Σταγών, από τον μητροπολίτη της Λάρισας Πολύκαρπο.
21) Ο επίσκοπος Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Δαυίδ (1824-1896).
Ο Δαυίδ Τολμίδης γεννήθηκε το 1824 (ή το 1826) στο χωριό Βυζίτσα του Πηλίου. Χειροτονήθηκε από τον μητροπολίτης της Λάρισας Νεόφυτο.
22) Ο επίσκοπος Λιτζάς και Αγράφων (μετέπειτα Καλλιδρόμης) Δοσίθεος (1762-1842).
Ο Δοσίθεος Παναγιωτίδης γεννήθηκε το 1762 στους Σοφάδες της Καρδίτσας. Εκλέχθηκε Λιτρζάς και Αγράφων, με έδρα το Καρπενήσι, στις 16.7.1793[11] και απεβίωσε την 1 Φεβρουαρίου 1842. Το επώνυμό δεν είναι Παναγιωτίδης. Ο αδερφός του ονομαζόταν Παναγιώτης και ο γιος του πήρε το επώνυμο Παναγιωτίδης.
23) Ο Καλλίνικος Β΄ επονομαζόμενος «Ακαρνάν» καταγόταν από τη Καστανιά της Καρδίτσας. Υπήρξε μαθητής του Ευγένιου Γιαννούλη του Αιτωλού. Διετέλεσε μητροπολίτης της Προύσας την περίοδο 1671/1672 -3.4.1688, οπότε εκλέχθηκε οικ. πατριάρχης.[12]
24) Ο Καλλίνικος Δ΄.
Ο κατά κόσμον Κωνσταντίνος Μαυρίκιος γεννήθηκε το 1713 στη Ζαγορά του Βόλου. Ήταν ο δευτερότοκος γιος του Χατζη-Δημητρίου Μαυρικίου και της «κυράτζας Κλουνώ». Αφού μαθήτευσε στη Σχολή της Ζαγοράς, το 1740 χειροτονήθηκε διάκονος και μετά από δύο χρόνια έγινε μέγας πρωτοσύγκελος. Το 1743, σε ηλικία μόλις τριάντα ετών, χειροτονήθηκε μητροπολίτης Προϊλάβου (Βραΐλας) και ακολούθως οικ. πατριάρχης. Για δεύτερη φορά ανέβηκε στον οικ. θρόνο το 1757.
25) Ο Σεραφείμ Α΄.
Καταγόταν από την Ακαρνανια, αλλά γεννήθηκε στην Καστρανιά των Αγράφων. Εκλέχθηκε αρχικά μητροπολίτης της Δρύστρας και το 1726 της Νικομηδείας . Τον Μάρτιο του 1733 εκλέχθηκε οικ. πατριάρχης. Δεν ήταν δημοφιλής και την 1η Ιανουαρίου του 1734 σημειώθηκε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, καθώς μετά την λειτουργία του επιτέθηκε άγνωστος με μαχαίρι και τον τραυμάτισε ελαφρά. Επί της πατριαρχίας του ανακηρύχθηκε άγιος ο Μάρκος ο Ευγενικός.
26) Ο Ματθαίος Β΄.
Ήταν βλαχόφωνος και γεννήθηκε στο χωριό Κλεινοβό (Κλεινό) της Καλαμπάκας. Το 1585 εκλέχθηκε μητροπολίτης των Ιωαννίνων. Και τον Ιανουάριο του 1596 οικ. πατριάρχης. Υοχρεώθηκε σε παραίτηση, αλλά τον Απρίλιο του 1598 επανήλθε στον οικ. θρόνο. Κατά την δεύτερη αυτή θητεία του, το 1600, έπαυσε τον αρχιεπίσκοπο της Κύπρου Αθανάσιο και τον καθαίρεσε κατόπιν καταγγελιών της Εκκλησίας της Κύπρου. Παρέμεινε στον οικ. θρόνο μέχρι τον Φεβρουάριο του 1602.
27) Ο επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης Ιωσήφ (1776-1826).
Γεννήθηκε το 1776 στην Τσαριτσάνη, όπου και σπούδασε. Διετέλεσε ηγούμενος στη Μονή της Αναλήψεως, στη Συκιά της Ελασσόνας. Ακολούθησε τον τότε μητροπολίτη της Ελασσόνας στην Άρτα κι εκλέχθηκε επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης. Συμμετείχε στην πολιορκία του Μεσολογίου, στις 13 Απριλίου 1826. Αρκετοί υποστήριξαν λανθασμένα ότι γεννήθηκε στα Αμπελάκια, αλλά τους διαψεύδει ο ίδιος με ένα τετράστιχο ποίημά του, στο οποίο αναφέρει ότι είναι Τζερνιτζανιώτης (Τσαριτσανιώτης) στον αυτόγραφο κώδικά του της Μονής Αναλήψεως,[13] τον οποίο εντόπισε και δημοσίευσε στο Θεσσαλικό Ημερολόγιο ο Κώστας Σπανός, το 2013.
ότι ήταν Τζαριτζανιώτης (τελευταία λέξη)
[1]. Ανδρέας Ιωακειμ, «Ο τυρναβίτης μητροπολίτης των Νέων Πατρών Γερμανός ο μελωδός», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 68 (Λάρισα 2015) 317-326.
[2]. Βασίλειος Σταυρίδης, Επισκοπική Ιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Θεσσαλονίκη 1996, 291.
[3]. Κώστας Λάππας – Ρόδη Σταμούλη, Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, Αλληλογρφία. Τόμος πρώτος 1802-1817, ΚΕΜΝΕ , Αθήνα 1989, 301-302.
[4]. Βασίλειος Σταυρίδης, ό. π., σ. 135.
[5]. Κώστας Σπανός, «Επιγραφές και ενθυμήσεις του Γριζάνου, 1710-1984», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 21 (Λάρισα 1992) 14, επιγραφή 25.
[6]. Δημήτριος Γ. Καλούσιος, Ο κώδικας της Μητροπόλεως Λαρίσης. ΕΒΕ 1472: 1647-1868, Λάρισα 2009, 198 (υπόμνημα εκλογής του Ανθίμου). Βλ. επίσης, Σοφία Τζέλλα, «Η πώληση του τσιφλικίου του Μολωσίου της Καρδίτσας (12.7.1909)», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 84 (Λάρισα 2023) 97.
[7]. Βασίλειος Σταυρίδης, ό. π., σ. 563.
[8]. Βασίλειος Ατέσης, Επισκοπικοί κατάλογοι τη Εκκλησίας της Ελλάδος απ’ αρχής μέχρι σήμερον, Αθήναι 1975, 34.
[9]. Για τον Νεόφυτο βλ. Θωμάς Ι. Μπούμπας, «Η Επισκοπή Πέτρας και επίσκοποι αυτής. Παραποιήσεις της επωνυμίας», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 67 (Λάρισα 2015) 214-215.
[10]. Κώστας Σπανός, «Τα υπομνήματα εκλογής έξι επισκόπων του Γαρδικίου (1707-1860)», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 26 (Λάρισα 1994) 220-221.
[11]. Δημήτριος Γ. Καλούσιος, ό. π., 71-72 (το υπόμνημα εκλογής του)· Θάνος Αθανασόπουλος, Ο Σοφαδίτης Δοσίθεος Παναγιωτίδης (1762-1842) επίσκοπος Λιτζάς και Αγράφων. Αληθής ποιμενάρχης-φιλογενής-φιλελεύθερος-μεγάλος αγωνιστής», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 22 (Λάρισα 1992) 81-100· Θωμάς Ζαρκάδας, Μία επιστολή του μητροπολίτη της Λάρισας Γαβριήλ προς τον επίσκοπο της Λιτζάς και Αγράφων Δοσίθεο (4.7.1810)», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 36 (Λάρισα 1999) 241-245.
[12]. Αθηνά Κ. Ζαχαρού – Λουτράρη, Κ. «Ένα σιγίλιο του οικ. πατριάρχη Καλλινίκου Β΄ από την Καστανιά των Αγράφων στη Βιβλιοθήκη της Χίου ‘Κοραής’», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 85 (Λάρισα 2024) 209-213,
[13]. Κώστας Σπανός, Η πρόθεση της Μονής Αναλήψεως Ελασσόνας. Οι οικισμοί και τα ονόματα των αφιερωτών τους. Νέα στοιχεία για την πατρίδα του Ιωσήφ των Ρωγών, 1803», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 64 (2013) 305-334.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
