Του π. Δημητρίου Τσιγάρα
Μετά το διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.) ιδρύθηκαν οι πρώτες επισκοπές στην περιοχή της Θεσσαλίας. Μεταξύ αυτών και η Επισκοπή της Υπάτης-Νέων Πατρών, υπαγόμενη στη Μητρόπολη της Λάρισας. Από το έτος 733 υπαγόταν στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. Τον 9ο αιώνα η επισκοπή ανυψώθηκε σε ανεξάρτητη Μητρόπολη με 1-3 υποκείμενες επισκοπές: Μαρµαριτζάνων, Αγίας και Βελλάς. Μετά το 1204, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, εκδιώχθηκαν οι Ορθόδοξοι επίσκοποι και τον 14ο αιώνα η Υπάτη υπήρξε έδρα του Δουκάτου των Νέων Πατρών.
Η Μητρόπολη των Νέων Πατρών επιβίωσε και κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής. Μετά την Επανάσταση του 1821, ο τελευταίος μητροπολίτης Δοσίθεος κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ιωάννης Καποδίστριας τοποθέτησε τοποτηρητές, αλλά τελικά η Αντιβασιλεία την συνένωσε με την Επισκοπή του Ζητουνίου (Λαμίας), δημιουργώντας την Μητρόπολη της Φθιώτιδας.
Ένας από της μητροπολίτες της Υπάτης-Νέων Πατρών υπήρξε ο Γερμανός ο μελωδός (ακμή περ. 1660-1685) «εκ της αριζήλου πολιτείας Τυρνάβου». Γεννήθηκε στον Τύρναβο το (1625 ή κατ’ άλλους το 1630). Η γενέτειρα του εκείνη την περίοδο είχε εξελιχθεί σε έναν ενδιαφέροντα δίαυλο επικοινωνίας της εποχής, στα μουσικά πράγματα και γενικότερα στα εκκλησιαστικά στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας.
Ο Γερμανός είχε έμφυτη ροπή προς την μουσική και μάλιστα την εκκλησιαστική. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στον Τύρναβο μετέβη στη Κωνσταντινούπολη, όπου φιλοξενούνταν στην οικεία ενός συμπατριώτη του, του αρχιδιακόνου του οικ. πατριάρχη π. Ιωαννικίου, τον οποίο είχε καλέσει ο από Λαρίσης οικ. πατριάρχης Διονύσιος Γ΄ ο Βαρδαλής, γνωρίζοντας την έφεσή του στην ψαλτική τέχνη και τις πνευματικές του αναζητήσεις πάνω στα θέματα της εκκλησιαστικής μουσικής. Εκεί έχαιρε μεγάλη εκτίμηση από τον Διονύσιο Γ΄ για το ήθος και την ευταξία στη βυζαντινή μουσική.
Διδάχτηκε την ψαλτική τέχνη από τους περίφημους μελοποιούς και διδασκάλους Γεώργιο Ραιδεστηνό και Χρυσάφη τον νέο. Η θητεία του στη Μητρόπολη των Νέων Πατρών-Υπάτης υπήρξε σύντομη (1660-1662). Στην Κωνσταντινούπολη έμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα μαζί με τον διδάσκαλο του και τους συμμαθητές του και συνέψελναν. Όταν δίδαξε ο ίδιος είχε μαθητές τον παπα-Μπαλάσιο, τον ιερομόναχο Κοσμά τον Μακεδόνα και Ιβηρίτη και τον ιερομόναχο Άνθιμο εκ Θεσσαλίας. Αργότερα φαίνεται μετέβη στη Μολδοβλαχία την περίοδο της ακμής του και ασχολήθηκε με τον καλλωπισμό, την ανανέωση και τη διδασκαλία της ψαλτικής τέχνης, καθώς και την συγγραφή κωδίκων. Είχε μαθητές Έλληνες και Ρουμάνους και γι’ αυτό πολλά χειρόγραφά του αντιγράφηκαν και στα ρουμανικα. Μαθητές του υπήρξαν ο Sarban o Πρωτοψάλτης της Ηγεμονικής Αυλής (1675-1678), από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της βυζαντινής μουσικής στη Ρουμανία και ο Γιοβάσκου ο Βλάχος (1660-1700).
Στη συνέχεια, φαίνεται ότι έζησε και έδρασε στη Βλαχία. Πρόκειται για έναν από τους 4 σπουδαιότερους μουσικούς της πρώτης μεγάλης ακμής (1650-1720) της εκκλησιαστικής μουσικής στα χρόνια της οθωμανικής κατοχής (μαζί με τον Χρυσάφη τον νέο, τον Μπαλάσιο ιερέα και τον Πέτρο Μπερεκέτη). Υπήρξε σπουδαίος μελοποιός, δάσκαλος με πλούσια, αντιγραφική δράση. Το σπουδαιότερο από τα έργα του είναι η μελοποίησή του (1665) κατά νέον τρόπο. Παρέδωσε το κορυφαίο αισθητικό και καλλιτεχνικό επίτευγμά του «το ασματομελιρρυτόφθογγον Στιχηραρομούσιον», δηλαδή το καλλωπισμένο μέλος του στιχηραρίου, που θα αποτελέσει οδηγό και κανόνα για όλους τους μεταγενέστερους μελουργούς, και κατά το καλοφωνικό είδος, του παλαιού Στιχηραρίου. Το Στιχηράριο του Γερμανού παραμένει από τα πιο σημαντικά μουσικά βιβλία των μεταβυζαντινών χρόνων, με μεγάλη χειρόγραφη παράδοση (κυρίως στο Άγιον Όρος). Επίσης εντυπωσιακό είναι το Δοξαστάριο, στο οποίο στηρίχθηκε η νέα μελοποίησή του από τον Ιάκωβο πρωτοψάλτη στο τέλος του 18ου αι..
Στο όνομά του φέρονται ως καλλωπισμένες Καταβασίες Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών και το Αναστασιματάριο. Το κύριο μελοποιητικό του έργο περιλαμβάνει Πασαπνοάρια του Όρθρου, Δοξολογίες, Χερουβικά, Κοινωνικά των Κυριακών, της Εβδομάδας και του Ενιαυτού, Μαθήματα, Κρατήματα, και άλλα.
O Γερμανός Νέων Πατρών πρέπει να θεωρηθεί ως ο πρώτος που καλλιέργησε συνειδητά (με μεγάλο αριθμό μελών) το νέο είδος των Καλοφωνικών Ειρμών. Oι γνωστοί Καλοφωνικοί Ειρμοί του μαθητή του παπα-Μπαλασίου είναι, στην πλειονότητά τους, εκείνοι του Γερμανού «καλλωπισμένοι». Συμπερασματικά ο Γερμανός επιδόθηκε στο έργο μελέτης και ανανέωσης της παράδοσης με διαφορετική ματιά, με σκοπό την σταθεροποίηση του ψαλτικού ύφους της θείας λατρείας, κάτω από τον μανδύα της σπουδαίας παρακαταθήκης των προηγούμενων μεγάλων διδασκάλων του.
Ο ζήλος και η αγάπη του για την ιερή τέχνη της μουσικής και η προσφορά του σ’ αυτή τον κατατάσσουν δεύτερο, κατά χρονολογική σειρά, μεγάλο μουσικό της εποχής του με τους Παναγιώτη Χρυσάφη τον νέο, έπειτα τον παπα-Μπαλάσιο και νομοφύλακα και αργότερα τον Πέτρο Μπερεκέτη τον μελωδό.
Με τη συνθετική, τη διδακτική και την πλούσια αντιγραφική του δράση ο Γερμανός Νέων Πατρών παραμένει ένας από τους σπουδαιότερους εκκλησιαστικούς μουσικούς της νεότερων χρόνων. Ο Γερμανός ήταν χαρισματούχος μελουργός, και ευλογήθηκε με το «άνωθεν καταβαίνον τέλειο δώρημα» της μουσικής δημιουργίας.
Την ψαλτική σκυτάλη ο Γερμανός παρέλαβε από τον Αρσένιο Βατοπαιδινό, τον επονομαζόμενο Μικρό, και την παρέδωσε στον παπα-Μπαλάσιο.
Για τον Γερμανό έγραψε ο Άνθιμος εκ της Μονής Αγίας Τριάδος στο έργο του «Βίος και πολιτεία των Πανιερωτάτων Αγίων Αρχιερέων» και αναφέρει ότι, «μετά την παραίτηση του κυρ Ιωσήφ εχειροτονήθη αρχιερεύς της επαρχίας ο κύρ Γερμανός ο περίφημος και μελωδός ο πολυθαύμαστος, και κατά πολλά εις την μουσικήν τέχνην περιβόητος… Εκυβέρνησεν την επαρχία χρόνον έναν και ήμισυ (1660-1662) έπειτα ανεχώρησεν είς Βλαχία έως το τέλος της ζωής αυτού».
Δείγμα από το αυτόγραφο Στιχηράριο του Γερμανού Νέων Πατρών, έτος 1665.
Βιβλιογραφία
Ανδρέας Ιωακείμ, «Ο τυρναβίτης μητροπολίτης των Νέων Πατρών Γερμανός ο μελωδός», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 68 (Λάρισα 2015) 317-326.
Μ. Χατζηγιακουμή. Μουσικά χειρόγραφα Τουρκοκρατίας.
Νομική Συναγωγή του Πατριάρχου Δοσιθέου.
Αυτόγραφο της Μονής Σινά.
Κώδικες της Μονής Ιβήρων.
Γρ. Θ. Στάθης.
Δ.Β. Γόνη.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
