Γράφει ο Θεοφάνης Γέμτος (Γεωπόνος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.)
Οι μέλισσες είναι ένα σημαντικό κομμάτι της διατροφικής αλυσίδας. Η συμβολή τους στη γονιμοποίηση πολλών παραγωγικών (αλλά και εκτός παραγωγικής διαδικασίας φυτών της φύσης) φυτών αποτελεί τη βάση της παραγωγής τους. Υπάρχουν βέβαια και άλλα έντομα που συμβάλλουν στη γονιμοποίηση αλλά οι μέλισσες έχουν κυρίαρχο ρόλο. Επιπλέον οι μέλισσες παράγουν και το μέλι που είναι μια ιδιαίτερη τροφή των ανθρώπων.
Η μελισσοκομία είναι μια σημαντική δραστηριότητα του παραγωγικού συστήματος του πρωτογενούς τομέα της ΕΕ. Υπάρχουν περισσότερες από 610.000 επιχειρήσεις που ασχολούνται με τη μελισσοκομία. Τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα τόσο από την κλιματική αλλαγή που δημιουργεί ακραίες καιρικές συνθήκες (οι πλημμύρες του Daniel προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές στη Θεσσαλία) όσο και από τη χρήση παρασιτοκτόνων που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες. Υπάρχει η άποψη ότι η μείωση της δράσης των μελισσών μειώνει τις αποδόσεις. Οι αγρότες αντιδρούν με εντατικοποίηση της γεωργίας που αυξάνει τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων και επηρεάζει περισσότερο αρνητικά τις μέλισσες. Ένας φαύλος κύκλος.
Παρά τις μεγάλες προσπάθειες ανάπτυξης φυτοφαρμάκων που δεν επηρεάζουν τις μέλισσες αλλά και τις προτροπές στους αγρότες να μην ψεκάζουν κατά την άνθηση των φυτών τους συνεχίζουμε να έχουμε πολλές αρνητικές επιπτώσεις τόσο στις ίδιες της μέλισσες όσο και στη γονιμοποίηση των φυτών. Οι αγρότες μας δεν έχουν κατανοήσει απόλυτα τους κινδύνους και παρ’ όλες τις προτροπές συνεχίζουν να μη σέβονται τις μέλισσες. Θυμάμαι ότι στην Καλιφόρνια οι αμυγδαλοπαραγωγοί πλήρωναν μελισσοκόμους να φέρνουν τα μελίσσια τους στου αμυγδαλεώνες και να εξασφαλίζουν τη γονιμοποίηση των ανθέων των φυτών τους. Έχει παρατηρηθεί ότι η επίδραση των φυτοφαρμάκων δεν είναι συνήθως άμεση δηλαδή να σκοτώσει τις μέλισσες αλλά μάλλον επιδρά για μακρύτερο χρόνο αποπροσανατολίζοντας τις και τελικά τις οδηγούν σε θάνατο που δεν είναι άμεσα ορατός από τους αγρότες που ίσως θα τους συγκινούσε.
Το πρόβλημα της διατήρησης ενός ακμαίου τομέα μελισσοκομίας είναι σημαντικό για την ΕΕ. Για αυτό η Ε. Επιτροπή έχει χρηματοδοτήσει σειρά ερευνητικών προγραμμάτων που στόχο έχουν να ενισχύσουν τον τομέα εισάγοντας νέες τεχνολογίες που θα βοηθήσουν τα μελισσοσμήνη να λειτουργήσουν καλύτερα και πιο αποδοτικά βοηθώντας στην επικονίαση των φυτών και παράγοντας το χρήσιμο μέλι. Στο περιοδικό HORIZON που η ΕΕ παρουσιάζει τα αποτελέσματα των ερευνητικών προγραμμάτων που χρηματοδοτεί διάβασα για προγράμματα εφαρμογής των νέων τεχνολογιών στις μέλισσες που θέλω να σας μεταφέρω.
Έξυπνες κυψέλες
Σε μια πανευρωπαϊκή ερευνητική πρωτοβουλία που χρηματοδοτήθηκε, μια ομάδα ερευνητών από 13 ευρωπαϊκές χώρες ένωσαν τις δυνάμεις τους από τα μέσα του 2019 έως τον Νοέμβριο του 2023 για να διερευνήσουν πώς οι νέες τεχνολογίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην υποστήριξη της υγείας των μελισσών και της βιωσιμότητας της μελισσοκομίας.
Οι ερευνητές δημιούργησαν ένα σύστημα παρακολούθησης που μπορεί να εντοπίσει προβλήματα σε μια κυψέλη και να δώσει εξατομικευμένες συμβουλές στον μελισσοκόμο για το πώς να παρέμβει.
Ανέπτυξαν μια ψηφιακή κυψέλη– μια λεπτή πλακέτα κυκλώματος εξοπλισμένη με διάφορους αισθητήρες γύρω από τους οποίους οι μέλισσες χτίζουν τα κελιά τους. Αυτά μπορούν να μεταδίδουν δεδομένα σε ερευνητές, παρέχοντας παρακολούθηση της κυψέλης σε πραγματικό χρόνο. Με τον τρόπο αυτό συγκεντρώνονταν στοιχεία από εκατοντάδες κυψέλες (400 συνολικά) στις 13 χώρες που μετείχαν στο πρόγραμμα.
Το επόμενο βήμα ήταν να βρεθεί ο καλύτερος τρόπος ερμηνείας των δεδομένων. Έπρεπε να γίνει κατανοητό ποιες παράμετροι συμβάλλουν περισσότερο στην κατάσταση υγείας των μελισσιών. Με βάση τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν δημιουργήθηκαν αλγόριθμοι για να βοηθήσουν στην ερμηνεία των δεδομένων από τις ψηφιακές κυψέλες.
Αποδείχθηκε ότι το βάρος της κερήθρας ή της κυψέλης είναι ένας καλός δείκτης για το εάν μια αποικία θα επιβιώσει το χειμώνα. Επομένως με την τεχνολογία που αναπτύχθηκε μπορούν να εντοπιστούν κυψέλες που χρειάζονται παρέμβαση και να τροφοδοτηθούν για να περάσουν το χειμώνα.
Το σύστημα είναι συνδεδεμένο με το κινητό τηλέφωνο όπου λαμβάνονται μυνήματα για προβλήματα στην κυψέλη ώστε ο μελισσοκόμος να ειδοποιηθεί και να πάρει άμεσα μέτρα. Είναι προφανές ότι οι κυψέλες υψηλής τεχνολογίας θα μπορούσαν να βοηθήσουν την ευρωπαϊκή μέλισσα να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει κάτι που θα ευνοούσε και πολλές καλλιέργειες που χρειάζονται επικονιαστές.
Συνέχεια στο επόμενο
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
