Tου Αντώνη Ψάλτη
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ, «Φουστανέλες και χλαμύδες», εκδ. Αλεξάνδρεια, 2020.
Εν έτει 1838 καθιερώνεται από τον Βαυαρό βασιλιά Όθωνα σε συνεννόηση με το κόμμα των Ναπαίων η εθνική επέτειος της 25ης Μαρτίου (απηχώντας την εθνεγερτική «στιγμή» του 1821) που ετησίως και για περισσότερο από έναν αιώνα θα είναι η μοναδική εθνική επέτειος. (Με την εξαίρεση της επετείου του 1843 που θα εορτάζεται μέχρι το 1862). Το 1872 ανεγέρθηκε στα προπύλαια του πανεπιστημίου Αθηνών ο αδριάντας του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ και απέναντί του το 1875 του Αδαμάντιου Κοραή.
Ήδη η ιστορική μνήμη λειτουργεί δια της λήθης, αφού οι συγκεκριμένοι δύο άνθρωποι είχαν εντελώς διαφορετική άποψη για το 1821 (αρνητική ο Πατριάρχης, κι ας σφαγιάστηκε από τους Οθωμανούς, και θετική ο Κοραής) και έτρεφαν όχι φιλικά αισθήματα μεταξύ τους. Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής και μετέπειτα από την πλευρά των αντιβενιζελικών κυβερνήσεων υπήρξε σθεναρή άρνηση ως και παρεμπόδιση της δυνατότητας έγερσης μνημείων για την καταστροφή του 1922, αφού οι Μικρασιάτες ήταν βενιζελικοί και δεν έπρεπε να εκθειάζεται ο πολιτικός αντίπαλος.
Τα δύο αυτά παραδείγματα (που αντλώ από το βιβλίο της Κουλούρη) δεν είναι τυχαία, αφού πρώτον κυκλώνουν τρόπον τινά τη Μεγάλη Ιδέα και δεύτερον σχετίζονται με τη χρονική περίοδο που διατρέχει η Κουλούρη στη μελέτη της: 1821-1930. Σε αυτόν τον πρώτο αιώνα ζωής του ελληνικού κράτους θα δημιουργηθεί (με διάφορους και πολλούς τρόπους) αυτό που στον υπότιτλο του βιβλίου αναφέρεται ως ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα.
Τα ζητήματα που εξετάζονται σε αυτή την ενδελεχή, εμβριθή και λεπτομερέστατη ιστορική μελέτη είναι τα εξής: η πολιτισμική μνήμη και η σχέση της με την ιστορική μνήμη, η εκμάθηση της ιστορίας, η διαμόρφωσή της, η επιλογή μνημείων και γεγονότων προκειμένου να αναγεννηθεί ή να εφευρεθεί μια εθνική ιστορία μέσω κάθε πολιτισμικής μορφής, από τους αδριάντες μέχρι τις παρελάσεις, από τις φωτογραφίες ηρώων στα περιοδικά μέχρι τις διεθνείς εκθέσεις εθνικών ενδυμασιών και από τα πανοράματα μέχρι το θέατρο σκιών. Αυτό που σε κάθε περίπτωση τονίζεται είναι ότι και το ελληνικό κράτος, έστω και κάπως αργότερα, δε θα αποτελέσει την εξαίρεση εκείνης της εποχής (που χαρακτηρίζουμε ρομαντισμό) οπού όλα τα έθνη θα επιδιώξουν να δημιουργήσουν ένα συμπαγές εθνικό και ομοιογενές ιστορικό αφήγημα.
Στα καθ’ ημάς και δη στο χρονικό διάστημα που συζητάμε θα κυριαρχήσει η αρχαιότητα και η επανάσταση του 1821, ενώ σε δεύτερη μοίρα και λίγο αργότερα (και κυρίως κατά την περίοδο των βαλκανικών πολέμων) το Βυζάντιο θα καθέξει ρόλο ιστορικής μνήμης. Για περισσότερες πληροφορίες προστρέξτε στην εκπληκτική μελέτη της Χριστίνας Κουλούρη.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
