Του Κώστα Σπανού
Για τους δύο αρματολούς, αγωνιστές του 1821 υπερασπιστές του Μεσολογγίου Νικολό Στορνάρη και Γρηγόρη Λιακατά έχουν γραφεί αρκετά. Μεταξύ των πολλών δημοσιευμένων συμπεριλαμβάνεται και η παρουσιαζόμενη εδώ αναφοράς τους, την οποία μπορεί να ιδεί ο αναγνώστης μου, στην πηγή την οποία σημειώνω στο τέλος του άρθρου μου.
Ο Στορνάρης και ο Λιακατάς, πεθερός και γαμπρός, υπερασπίζονταν το πολιορκημένο Μεσολόγγι με τους άνδρες τους, στους οποίους δεν είχαν δοθεί μερικοί μισθοί, υπαιτιότητι του γενικού διευθυντή της Δυτικής Ελλάδας. Κοντά στους στρατιώτες, η Υπερτάτη Διοίκηση έπρεπε να φροντίσει και για τους δύο αρχηγούς (να οικονομήσεις όλους και ημάς, αναφέρουν).
Με την ευκαιρία αυτή, οι δύο αρχηγοί αναφέρουν την κατάσταση στις περιοχές του Ασπροποτάμου και των Χασίων, οι οποίες ευρίσκονταν «εις την μέση των εχθρών», υφίσταντο διαρκείς επιδρομές και λεηλασίες και οι επαρχιώτες είχαν γίνει «ενδεείς». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να βοηθήσουν τους πολιορκημένους του Μεσολογίου. Επομένως, η Υπερτάτη Διοίκηση έπραπε να τους εξασφαλίσει τα τρόφιμα, τα πολεμοφόδια και τους οφειλόμενους μισθούς, τη «χρηματική δύναμη», η οποία ήταν η μοναδική που μπορούσε να επιβάλει την τάξη στο στρατόπεδο. Οι μισθοί τους μπορούσαν να δοθούν στους πληρεξούσιους επιτρόπους τους, τον Νικόλαο Κασομούλη, τον γνωστό γραμματικό του Στορνάρη, και κάποιον Βασίλειο Παπαϊωάννου. Επιπλέον έπρεπε να ρυθμιστούν τα διάφορα θέματα με διαταγές της Διοίκησης.
Οι δύο αρχηγοί, γνωρίζοντας τις οικονομικές δυσκολίες της Διοίκησης, εξαιτίας των οποίων δεν ήταν σε θέση να οικονομεί όλους, δεν θέλησαν να την επιβαρύνουν με τις δικές τους απαιτήσεις. Παρέμειναν πιστή στο καθηκον τους. Όμως πρέπει να σταλθούν τα διπλώματα προαγωρωγής των συναγωνιστών τους για την ηθική ικανοποίησή τους. Οι πληρεξούσιοί τους θα αναφέρουν στη Διοίκησε όλα τα γεγονότα.
Ολοκληρώνοντας την αναφορά τους, πληροφορούν τη Διοίκηση για τον πατριώτη τους Νάσιο Μάνδαλο, αρματολό των Χασίων. Αυτός, λένε, αγωνίσθηκε μαζί τους και είναι πρόθυμος (έτοιμος) να αγωνισθεί και πάλι μαζί τους στο Μεσολόγγι, αλλά πρέπει να δοθούν και σε αυτόν τα αναγκαία.
Και οι 2 θεσσαλοί υπερασπιτές του Μεσολογγίου έδωσαν τη ζωή τους γι’ αυτό. Πρώτα ο Λιακατάς έπεσε υπερασπιζόμενος τη νησίδα Ντολμά και μετά ο Στορνάρης την ώρα της εξόδου. Ο Μάνταλος επιβίωσε. Συμμετείχε στην επανάσταση της Θεσσαλίας το 1854, σε ηλικία 110 ετών. Επιστρέοφοντας στη Λαμία πέθανε εκεί.
Ὑπερτάτη Σεβαστή Διοίκησις!
Ἡ αἰτία ὁπού μέχρι τοῦδε δέν ἀναφέρθημεν κατ’ εὐθεῖαν, ἦτον ἐπειδή ἀνταποκρινόμεσθεν μέ τόν ἐδῶ Γενικόν Διευθυντήν μας. ἡ σεβαστή Διοίκησις, δέν ἀμφιβάλλομεν, ὁπού καί διά τάς πράξεις ὅλων μας καί διά τήν χρείαν τοῦ κάθε μέρους, καί καθενός, μέ τήν ἀγρύπνιάν της, τάς ἔχει ὑπ’ ὄψιν. ἐπειδή ὅμως περιμένει ἀπ’ ὅλους τούς πατριώτας σωστάς πληροφορίας, ἀπ’ ἐκεῖνο ὁπού ἠμποροῦμεν νά καταλάβωμεν καί ἡμεῖς. ὅτι εἶναι καλόν ὡς πρός τό κοινόν, τό παρρησιάζομεν, διά τῆς παρούσης μας ἀναφορᾶς, καί παίρνωντας τά ἀναγκαῖα μέτρα, νά οἰκονομήσῃς ὅλους καί ἡμᾶς.
Εἰς τό Γενικόν παρατηροῦμεν ὅτι ἡ Δυτική Ἑλλάς δέν παρεμελήθη ἀπό τήν ἐπίσκεψίν της, αἱ διάφοροι ὅμως καί ἀλλεπάλληλαι περιστάσεις τοῦ Γενικοῦ Διευθυντοῦ ἴσως ἔκαμαν νά μήν πληρωθοῦν μερικῶν οἱ μισθοί.
Σεβαστή Διοίκησις! ἡ θέσις τῆς ἐπαρχίας Ἀσπροποτάμου καί Χασίων εἶναι εἰς τήν μέσην τῶν ἐχθρῶν, καί ὑπόκεινται εἰς ἀκαταπαύστους ἐπιδρομάς. διά νά βασταχθοῦν ἡ γνώμη μας εἶναι, νά μᾶς προμηθεύωνται τά ἀναγκαῖα τροφεῖα καί πολεμοφοδίων, καί ἡ χρηματική δύναμις, ἡ μόνη ὁπού ἠμπορεῖ νά βάλλῃ εἰς τάξιν τό στρατόπεδον καί νά γίνουν πρόοδοι. ἡμεῖς ἀπό αὐτά ὅλα εἴμεθα ἐστερημένοι. αἱ ἐπαρχίαι διά τάς πολλάς ἐπιδρομάς ἠφανίσθησαν, καί οἱ ἐπαρχιῶται ἔμειναν ἐνδεεῖς καθ’ ὅλα. ἀνάγκη πάσα λοιπόν νά γίνῃ ἡ πρόβλεψις ὅλων τούτων, λαμβάνουσα καί τήν πρόνοια νά δωθῶσιν οἱ δεδουλευμένοι μισθοί μας εἰς τούς πληρεξουσίους ἐπιτρόπους μας κύριον Νικόλαον Κασομούλην, καί Βασίλειον Παπαϊωάννου, κατά τά ἀνά χεῖρας των ἀποδεικτικά τοῦ Γενικοῦ Δευθυντοῦ τῆς Δ. Ἑλλάδος καί νά διορίσῃ ἀναλόγους δυνάμεις μισθωτῶν τοῦ σώματός μας ὡς πρός τήν θέσιν, ἤτοι νά μᾶς διευθύνῃ μέ τάς διαταγάς της ὅθεν κρίνει, ὅτι ἠμποροῦμεν νά ὠφελήσωμεν περισσότερον τήν πατρίδα, προμηθεύουσα ὅσα μᾶς ἀναγκαιοῦν διά τόν ἴδιον σκοπόν.
ἡμεῖς καθόσον γνωρίζομεν, ἀπό τό χρέος μας πρός τήν πατρίδα, καί ἀπό τήν πρός τούς νόμους εὐπείθειαν δέν ἐλλείψαμεν καί οὔτε θέλει λείψομεν μέ ἐκείνην τήν στρατιωτικήν δύναμιν, ὁπού ἀπ’ ἀρχῆς μᾶς εὑρέθη. ἐπειδή ὅμως ἕως τώρα ἐβλέπαμεν, ὅτι ἡ Σ. Διοίκησις εἶχεν ἄλλας ἀνάγκας μεγαλητέρας ἀπό τάς κατά μέρος ἰδικάς μας, καί ὁ τρόπος ἔλλειπε νά ἐξοικονομῇ ὅλους, εὐχαριστήθημεν νά μή τήν βαρύνωμεν μέ ζητήματα // καί ὑπομείναμεν καθώς εὑρέθημεν ἀπ’ ἀρχῆς, χωρίς νά ζητήσωμεν προβιβασμούς τῶν στρατιωτῶν μας. Τώρα γνωρίζοντες πόσον ὄφελος θέλει ἰδῆ ἡ πατρίς ἀπό τούς ζηλωτάς, ὁπού τῇ σημειοῦμεν νά προβιβασθοῦν, καί νά σταλθοῦν τά Διπλώματά των, ἄν ἡ Σ. Διοίκησις μᾶς γνωρίζει διά εὐπειθεῖς, καί οἱ πατέρες παραστᾶται μᾶς ἠξεύρουν καθώς ἐμφανιζόμεθα, παρακαλοῦμεν χωρίς διασταγμόν νά προβιβάσῃ αὐτούς εἰς τόν βαθμόν, ὁπού ἡμεῖς ἐγνωρίζαμεν ὅτι ἀνήκει εἰς τάς ἐκδουλεύσεις των, καί ὡς ἕν σῶμα ὁπού εἴμεθα, μαζή μέ τάς διαταγάς μας νά σταλθοῦν καί αὐτῶν αἱ διαταγαί. τά δέ Διπλώματά των νά σταλθοῦν μέ τούς ἰδίους ἐπιτρόπους μας.
ἐπιστηριγμένοι λοιπόν εἰς τήν πρόνοιάν της ἀφίνομεν τά περισσότερα νά τά πληροφορηθῇ διά λόγου ἀπό τούς ἐπιτρόπους μας, δίδωντάς τους καιρόν νά τῇ ἐξηγηθοῦν καλλίτερα τόν σκοπόν μας καί μένομεν μέ βαθύτατον σέβας.
οἱ εὐπειθεῖς εἰς τάς προσταγάς σας
Μεσολόγγιον τῇ 4. Ἰανουαρίου Νικολός στορνάρης
1825 γληγόρη λάκατας
Ὅσον διά τόν κ. Νάσιον Μάνδαλον ἐκεῖνο, ὁπού
ἠμποροῦμεν μερικῶς νά εἴπωμεν, εἶναι αὐτό. ὅτι
πάντοτε συνηγωνίσθη μεθ’ ἡμῶν, καί εἶναι ἕτοιμος
εἰς τάς προσταγάς της καί νά γίνη καί περί αὐτοῦ
ἡ ἀναγκαία προμήθεια.
ΠΗΓΗ: ΓΑΚ, Συλλογή Βλαχογιάννη. Αρχείο Αγώνος. Κατάλογος Α΄, Εκτελεστικόν (1825), φάκ. 7, λήψεις 6-7.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
