Του Γιάννη Γιαλαμά (μεταπτυχιακός φοιτητής της κατεύθυνσης “Έξυπνες πόλεις”, του Παν. Πειραιώς)
Το Παράδοξο του Jevons είναι ένα οικονομικό φαινόμενο που μας υπενθυμίζει ότι η αύξηση στην αποδοτικότητα μιας διαδικασίας/τεχνολογίας δεν οδηγεί πάντα στη μείωση χρήσης πόρων. Αντίθετα, μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, αυξάνοντας τη συνολική κατανάλωση λόγω της μεγαλύτερης ζήτησης που προκαλείται από την αποδοτικότητα. Το 1865 (!) παρατηρήθηκε, πως η καλύτερη απόδοση της χρήσης πετρελαίου (με σκοπό την εξοικονόμηση του), παραδόξως επιφέρει αύξηση της ανάγκης του.
Σε ένα πιο επίκαιρο παράδειγμα, όσο τα αυτοκίνητα γίνονται πιο αποδοτικά σε καύσιμα, επέρχεται η αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν ή της χρήσης τους γενικά, το οποίο τελικά μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη συνολική κατανάλωση καυσίμων, λόγω κυκλοφοριακής συμφόρησης! Μία από τις κλασικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης σε πόλεις είναι η διεύρυνση των οδών ή η προσθήκη επιπλέον λωρίδων. Αυτό όμως συχνά οδηγεί στο φαινόμενο της «επαγόμενης ζήτησης»! Περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν τα αυτοκίνητά τους, αφού η οδική υποδομή φαίνεται πιο αποτελεσματική, αλλά μακροχρόνια, η συμφόρηση μπορεί να επιστρέψει ή ακόμα και να χειροτερέψει. Μεγάλες πόλεις, έχουν επενδύσει εκατομμύρια στη βελτίωση του οδικού δικτύου, και εν τέλει κατάφεραν την μείωση του μέσου χρόνου διέλευσης από ένα σημείο σε ένα άλλο(εντός της πόλης), κατά λίγα δευτερόλεπτα μόνο.
Όταν οι πόλεις βελτιώνουν την αποδοτικότητα των μέσων μαζικής μεταφοράς, με λεωφορεία, μετρό ή τραμ, μπορεί να αναμένεται ότι οι άνθρωποι θα αφήσουν τα αυτοκίνητά τους και θα χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα. Ωστόσο, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αστική διάχυση (urban sprawl), καθώς οι άνθρωποι αισθάνονται ότι μπορούν να ζουν πιο μακριά από τα κέντρα των πόλεων και να μετακινούνται μεγαλύτερες αποστάσεις με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτό τελικά οδηγεί σε μεγαλύτερη κατανάλωση ενεργειακών πόρων, αλλά και χρήση εκτάσεων γης. Παρομοίως, όταν μια πόλη προωθεί την κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων, αυτό μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας ανά κτίριο. Ωστόσο, η μεγαλύτερη απόδοση μπορεί να ενθαρρύνει την κατασκευή περισσότερων κτιρίων ή την αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που μετακινούνται σε μια περιοχή, οδηγώντας σε συνολική αύξηση της ζήτησης ενέργειας.
Τα παραδείγματα μπορούν να συνεχίζουν για πολύ, αλλά ας εστιάσουμε σε δύο σημαντικά ζητήματα, αυτό του περιβάλλοντος και της απασχολησιμότητας, με κοινό παράγοντα την τεχνητή νοημοσύνη.
Το Παράδοξο του Jevons σχετίζεται και με περιβαλλοντικά ζητήματα. Η ολοένα αυξανόμενη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να έχει μεγαλύτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, λόγω της αυξημένης ζήτησης για ενέργεια. Ενώ η αποδοτικότητα είναι συνήθως θετική, είναι σημαντικό να εξετάζουμε και τις δευτερογενείς επιπτώσεις, για να μην αναιρέσουμε τα οφέλη της τεχνολογίας.
Στην αγορά εργασίας, η αύξηση της αποδοτικότητας λόγω της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να έχει παρόμοιο αποτέλεσμα. Ενώ η AI μπορεί να κάνει τις διαδικασίες πιο αποτελεσματικές, οδηγώντας σε χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερη παραγωγικότητα, αυτό μπορεί να ενθαρρύνει την ευρύτερη χρήση της, αυξάνοντας τη ζήτηση για υπολογιστικούς πόρους και ενέργεια. “Το ενεργειακό αποτύπωμα της Τεχνητής Νοημοσύνης αυτή τη στιγμή, είναι τρομακτικό”, ΄άκουσα τον κύριο Κακαρούντα (ιδιοκτήτη εταιρείας κινηματογραφικών παραγωγών) να λέει σε μία εκδήλωση τις προάλλες.
Ο οποίος αργότερα πρόσθεσε (απευθυνόμενος προς καλλιτέχνες που ήταν παρόντες, και εν μέρει αστειευόμενος), “λυπάμαι, αλλά όλοι θα μείνετε χωρίς δουλειά…”!
Η Τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες απασχόλησης, αλλά και να προκαλέσει μετατοπίσεις στην αγορά εργασίας που απαιτούν νέες δεξιότητες. Ωστόσο, αυτή η μετατόπιση μπορεί να μην είναι πάντα άμεση και μπορεί να δημιουργήσει προσωρινά κύματα υποαπασχόλησης, ειδικά αν οι εργαζόμενοι δεν έχουν τις απαιτούμενες δεξιότητες για να προσαρμοστούν. Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα θα πρέπει να συνεργαστούν για να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να μεταβούν σε νέους ρόλους και να αποκτήσουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για μια οικονομία που βασίζεται περισσότερο στην τεχνητή νοημοσύνη. Οι έξυπνες κοινωνίες, είναι αυτές που θα αντιμετωπίσουν επιτυχώς το παράδοξο του Jevons, ενώ οι υπόλοιπες είναι καταδικασμένες από τη κλιματική αλλαγή και το κύμα ανεργίας που έρχεται.
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
