Γράφει ο Γιάννης Γιαλαμάς
Μία έξυπνη πόλη απαιτεί και έξυπνους πολίτες. Σας καλώ να σκεφτείτε ποιον θεωρείτε ως έναν έξυπνο παίχτη του basket/ποδοσφαίρου? Τώρα αναρωτηθείτε, τι τον καθιστά έξυπνο? Είναι οι πόντοι ή τα γκολ που σημειώνει? Ομοίως, τι κάνει έξυπνο έναν σκακιστή? Εναν επιχειρηματία? Εναν προπονητή ή πολιτικό ή καθηγητή? Εναν πολίτη?
Υπάρχει άραγε μία κοινή συνισταμένη σε όλους αυτούς τους έξυπνους ανθρώπους? Είναι τα λόγια που χρησιμοποιεί? Είναι η ικανότητα να προβλέπει τις κινήσεις στο μέλλον? Η μήπως η ικανότητα του να μένει σιωπηλός όταν δε πρέπει να μιλήσει?
Σίγουρα, έξυπνος σκακιστής δεν είναι κάποιος που έχει γρήγορα πόδια. Ουτε ένας έξυπνος ποδοσφαιριστής έχει απαραίτητα γρήγορα πόδια ως πλεονέκτημα. Αντιθέτως, η εξυπνάδα του καθορίζει, το πως ισοσταθμίζει το μειονέκτημα των αργών ποδιών του. Χρειάζεται όμως κάτι παραπάνω. Αυτό που χρειάζεται είναι να παίρνει τις σωστές αποφάσεις, έστω μικρές, τη κατάλληλη στιγμή.
Eχω συνομιλήσει κατά καιρούς με κάποιους CEO πολυεθνικών ομίλων, και κανείς δεν μου δίνει την εντύπωση (ίσως επίτηδες) ότι έφτασαν εκεί που είναι, επειδή είναι οι πιο έξυπνοι. Αντιθέτως, έφτασαν εκεί που είναι γιατί αξιοποιούν κατάλληλα τους σωστούς (και πιο εξυπνους από αυτούς) ανθρώπους, και κυρίως, προσαρμόζονται έγκαιρα στις αλλαγές. Παρομοίως και οι πόλεις.
Το 2024 δεν μπήκε καλά στην Ιαπωνία με έναν μεγάλο σεισμό να τους κάνει ποδαρικό, αλλά και πολλές επιπτώσεις που προκλήθηκαν, ακόμα να επηρεάζουν (συνεχώς βγαίνουν βίντεο στο διαδίκτυο) αλυσιδωτά πολλές πόλεις και χωριά (ποταμοί ξεχείλισαν, φράγματα έσπασαν, σπίτια κατέρευσσαν και άλλα). Ωστόσο, στην Ιαπωνία είναι συνηθισμένοι σε τέτοιες καταστροφές και μπορούν και ανακύπτουν πολύ γρήγορα λόγω αντανακλαστικών. Ως παράδειγμα αντανακλαστικών είναι η άμεση αποκατάσταση του δικτύου ίντερνετ, το οποίο, αντιθέτως, ακόμα και μετά από 5 μήνες από το ακραίο καιρικό φαινόμενο Daniel (Σεπτ. 2023), δεν έχει επανέλθει σε πολλές πληγείσες περιοχές (της Λάρισας και της θεσσαλίας). Αστική ανθεκτικότητα δεν σημαίνει πρόληψη και αποφυγή των κινδύνων, αλλά και γρήγορη επούλωση των πληγών. Για τους Ιάπωνες τουλάχιστον.
Οι φυσικές καταστροφές των τελευταίων ετών, σύμφωνα με τον καθηγητή Πολιτικών Σπουδών στον Παν. Warwick, Andrew Devitt, έκαναν αρκετές πόλεις, πιο έξυπνες. Αναγκάστηκαν να στραφούν στις ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή και γεωθερμική), αντί της πυρηνικής ενέργειας, και προώθησαν την άμεση και συνεχή συνεργασία μεταξύ των κοινοφελών οργανισμών, των πανεπιστημίων και των επιχειρήσεων, οριζόντια με την κεντρική κυβέρνηση.
Μία πόλη τους για παράδειγμα, αναδιάρθρωσε τελείως το μοντέλο παραγωγής ενέργειας, παράγει την δική της και πουλάει το πλεόνασμα σε διπλανές. Το σημαντικό σε αυτό το παράδειγμα, είναι ότι έβαλε τους πολίτες σε ενεργό ρόλο, για να εμπλακούν σε τρόπους παραγωγής πράσινης ενέργειας, και εν τέλει να κάνουν την πόλη τους λιγότερο κοστοβόρα και πιο καθαρή! Οι μαθητές σταμάτησαν να ξοδεύουν άσκοπα ρεύμα στο σχολείο τους, οι υπάλληλοι στο νοσοκομείο άλλαξαν τις συνήθειες τους κλπ κλπ. Αναλογιστείτε πόσο θα μπορούσε να ωφελήσει αυτό, σε μία πόλη που οι ειδικοί συστήνουν κατά την περίοδο του καύσωνα, να μην κάνουμε υπερβολική χρήση των aircondition, υπό τον φόβο κάποιοι black out. Αναγκάζομαι και φέρνω στη μνήμη μου την εκκένωση πτέρυγας του νοσοκομείου της πόλης μας, υπο το φόβο του πλημμηρυσμένου υπόγειου που ήταν εγκατεστημένες οι γεννήτριες ρεύματος…
Δεν είναι μυστικό, πως όταν λέμε Εξυπνη πόλη στην Ελλαδα, το μυαλό μας συνήθως πάει στα Τρίκαλα, τα οποία κατάφεραν τα τελευταία χρόνια να κερδίσουν την ετικέτα αυτή μέσω συμμετοχής σε Ευρωπαικά Προγράμματα (πολλές piloting periods). Μάλιστα, πλέον, αντί να κυνηγάνε να βρούνε εταίρους σε ευρωπαικές συμπράξεις, οι ρόλοι αντιστράφηκαν και πλήθος Ευρωπαικών και ελληνικών φορέων αναζητούν τα Τρίκαλα για κάποια πιθανή συνεργασία, με αποτέλεσμα, όταν στην Ελλάδα θέλουμε να τεστάρουμε μία “έξυπνη ιδέα”, τα Τρίκαλα είναι η ώριμη περιοχή δοκιμών, σαν ένα εργαστήρι πειραμάτων.
Εχουν επιτύχει όλα τα πειράματα όμως? Οχι! Το παρακάτω παράδειγμα, αποτελεί προσωπική μου γνώμη, μετά από συζητήσεις με φίλους και κατοίκους των Τρικάλων. Το (μαγνητικό?) Σύστημα Ελεγχόμενης Στάθμευσης (530 θέσεις!) απέτυχε (στην αρχή) γιατί έπρεπε να εκπαιδεύσουν τον κόσμο να παρκάρει σε συγκεκριμένα σημεία. Το ίδιο συνέβη και με το Σύστημα Αποτρεπτικής Στάθμευσης σε θέσεις ΑμεΑ. Ωστόσο, η συμμετοχή και μόνο σε τέτοια προγράμματα, εκτός από απορόφηση κονδυλίων, προσφέρει και τεχνογνωσία (και μετρήσεις όχι μόνο ποιοτικές), η οποία βοηθάει στην ανίχνευση αναγκών. Και αυτή η ανίχνευση είναι που καθιστά μία πόλη, ευφυή.
Δεν είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε, πως 600 θέσεις ελεγχόμενης στάθμευσης, δεν θα λύσουν το πρόβλημα του πάρκινγκ στο κέντρο μας, ούτε θα αποσυμφορηθεί το οδικό δίκτυο εν μία νυκτί. Το σύστημα θα παραμένειι φρακαρισμένο, αν δεν καταγράφουμε/αναλύουμε δεδομένα, και δεν ανταποκριθούμε σύμφωνα με αυτά ως βασικό κριτήριο.
Μπορούμε σαν Λάρισα απλά να αντιγράφουμε παραδείγματα άλλων πόλεων? Οχι φυσικά. Σε διάφορες έξυπνες πόλεις της Κορέας, υπάρχει σύστημα που μαζεύει τα απορίμματα από κάδους έντος της εισόδου κάθε πολυκατοικίας, και τα συμπιέζει στο υπόγειο, και μετά απο καυση χρησιμοποιεί την θερμική ενέργεια για να ζεστάνει το κτίριο. Σε αυτές τις πόλεις ωστόσο, υπάρχει μεγαλύτερη πυκνοτητα πληθυσμού αφ ενός, και αφ ετέρου, δεν θα μπορούσα να φανταστώ τέτοιο σενάριο, όταν η Λάρισα “πάσχει από το φαινόμενο” με τα τόσο μεγάλα έντομα που έρπονται παντού κατά τους θερινούς μήνες.
Αντιθέτως η Λάρισα έχει (προσωπική γνώμη) ένα πολύ σημαντικό σύστημα με υπόγειους ρομποτικούς κάδους απορριμάτων αλλά και ανακύκλωσης, και θα πρέπει να επεκταθεί. Ωστόσο, έχει γίνει μία έρευνα ώστε να ρωτήσουμε, πόσος κόσμος τους χρησιμοποιεί, και σε ποια σημεία? Ποιο είναι το προφίλ αυτών που το χρησιμοποιούν και γιατί δεν είναι περισσότεροι? Μία έξυπνη πόλη, θα επέβαλλε στους σχολικούς περιπάτους, να περνάνε οι μαθητές από αυτά τα σημεία, και ένας υπάλληλος του Δήμου, να τους κάνει μία σύντομη επεξήγηση της λειτουργίας τους, και συγχρόνως να τους μιλάει για την σημασία της ανακύκλωσης.
Μία έξυπνη πόλη απαιτεί και έξυπνους πολίτες, και αυτό δε σημαίνει απαραίτητα πολίτες με υψηλό iq. Η πόλη επικεντρώνεται σε δεδομένα, που περιστρέφονται γύρω από τις ανάγκες των κατοίκων της, και έπειτα, να παίρνει αποφάσεις, μικρές μεν, έγκαιρα δε. Και μετά να είναι ανοιχτή σε πειραματισμούς, οι οποίοι πυροδοτούν την καινοτομία και τις έξυπνες λύσεις, ή τα διδάγματα από την αποτυχία.
Συνεχίζεται.
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
