Λαρισαίοι συγγραφείς ΙΙΙ

του Βάιου Κουτριντζέ, συγγραφέα

1898-2020

Τέταρτη περίοδος της μελέτης

ΜΕΤΑ ΤΟ 1881 ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ οι συνθήκες για την κυκλοφορία εφημερίδων και περιοδικών. Το πρώτο τυπογραφείο το φέρνει στη Λάρισα, το 1881, ο Ανδρέας Πεταλάς, στο οποίο τυπωνόταν η πρώτη θεσσαλική εφημερίδα «ο Αστήρ της Θεσσαλίας». Τα πρώτα χρόνια του 20^ου αι., στα 1905, θα δημοσιευτούν διηγήματα του εκ Ραψάνης Δημοσθένη Ζήλου (με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Σπήλιος Άνθιας) στο περιοδικό «Νουμάς». Την ίδια χρονική περίοδο, στα 1902, έγραψε διηγήματα και ο Θεόδωρος Χατζημιχάλης από το Μεταξοχώρι Αγιάς («Η κατάρα και το ανάθεμα», κ.α.), που ήταν ανέκδοτα, μέχρι που τα ανέδειξε ο Σακελλίων (στις δεκαετίες του 1970 και 1980). Παράλληλα κυκλοφορούν όλο και περισσότερα λογοτεχνικά περιοδικά, στα οποία δημοσιεύουν οι πρώτοι λογοτέχνες: «Βίος» 1906, «Θεσσαλικά γράμματα» 1935, «Χρονικά Λαρίσης» του Νικολόπουλου 1963, «Πνευματική συντροφιά», «Θεσσαλικά γράμματα» της Ηρώς Δασκαλάκη 1960, «Προσανατολισμοί» του Κουνελάκη 1970, «Πανθεσσαλικά γράμματα» του Καλογιάννη 1973, «Θεσσαλική εστία» του Σταφυλά 1973, «Λαρισαϊκά γράμματα» 1973, «Σπαρμός» του Λαχανά 1976, «Πήγασος» του Κουρτζή 1980, «Δάοχος» του Καρατόλια 1983, «Γραφή» 1989 του ΠΟΔΛ, «Πνευματική Λάρισα» της ΕΛΟΣΥΛ 2000, «Θράκα» 2013, κ.ά. Η μελέτη μου έχει εντοπίσει έως σήμερα 35 περίπου περιοδικά με λογοτεχνικό, ιστορικό, λαογραφικό και πολιτιστικό περιεχόμενο και παρουσιάζει ένα εξώφυλλο από το καθένα.

Στα 1932, ίσως και νωρίτερα, η εκ Ραψάνης Λούλα Κοτσέτσου δημοσιεύει τα μυθιστορήματα: «Σαν ξανανοιώνει η αγάπη», «Αμαρτωλή αγάπη» και «όπου βαραίνει η μοίρα» και στα 1933 ο Μ. Καραγάτσης το «Συνταγματάρχη Λιάπκιν» στην πρώτη του μορφή από τον εκδοτικό οίκο του Δημητράκου, το οποίο έκανε πολλές επανεκδόσεις και υπέστη αλλαγές στον ιδεολογικό προσανατολισμό. Έτσι ο πρώτος Λαρισαίος συγγραφέας που έγραψε μυθιστόρημα είναι γυναίκα: η Λούλα Κοτσέτσου. Το 1952, ο Δαμιανός Βουλγαράκης εκδίδει την ποιητική συλλογή: «Κάτω από τον άδειο ουρανό» και πριν απ’ αυτή το βιβλίο μη διαπιστωμένης χρονολογίας «Δρόμοι δίχως τέλος». Ο Δ.Β. είναι ο πρώτος Λαρισαίος ποιητής με δημοσιευμένο ποιητικό έργο.

Το 1950, ο Απόστολος Σπήλιος (λογοτ. ψευδώνυμο του Α. Κολτσιδόπουλου) γράφει τα χρονογραφήματα «Σφυριές» και το 1955 το μυθιστόρημα «Στου δρόμου τη στροφή» κ.ά.. Όλα του τα βιβλία εκδόθηκαν πρώτα στο εξωτερικό κι έπειτα στην Ελλάδα, μετά το 1975.

Γύρω στα 1984 παρουσιάζονται οι πρώτοι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας. Η Τασούλα Τσιλιμένη και η Ελένη Χριστούλα-Πατελοδήμου είναι οι πρώτες Λαρισαίες που δημοσίευσαν παιδικό βιβλίο: «Ο ασπρούλης και η ουρά του» και «777 ποιήματα για μικρά παιδιά» αντιστοίχως, το 1984. Υπάρχουν όμως δύο βιβλία της δεύτερης συγγραφέως χωρίς χρονολογία έκδοσης, που πιθανόν να πάνε πιο πίσω χρονικά την πρωτιά. Λίγο αργότερα, το 1986, παιδικό βιβλίο γράφει κι ο Νεγρεπόντης «Οι κατσαρίδες ποτέ δεν πεθαίνουν».

Το πρώτο βιβλίο που εκδόθηκε από μελετητή είναι το «Ευαγγέλιον του αγρότη», το 1926, από το Βασίλη Ναό.

Οι πρωτιές πάντα με την επιφύλαξη ότι δε θα βρεθεί παλιότερος συγγραφέας.

Η λογοτεχνική μηχανή, όσον αφορά δημοσιευμένα βιβλία, άργησε να πάρει μπρος στη Λάρισα. Μεμονωμένες περιπτώσεις βέβαια υπάρχουν, η Λούλα Κοτσέτσου συνεχίζει να εκδίδει βιβλία όπως και ο Μ. Καραγάτσης, σε άλλες πόλεις όμως, ωστόσο μόνο μετά τη δεκαετία του 1950 σημειώνεται μια γενική αυξητική τάση. Οι συγγραφείς και τα έργα τους αυτής της περιόδου θ’ αποτελέσουν αντικείμενο ιδιαίτερου άρθρου.

Το 2020, τα είδη των συγγραφέων, ο αριθμός τους και τα επί τοις % ποσοστά είναι τα ακόλουθα:

Μελετητές 266, ποσοστό: 44%

Ποιητές 123, ποσοστό: 20%

Πεζογράφοι 111, ποσοστό: 18%

Συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας: 34, ποσοστό: 6%

Διαφωτιστές 59, ποσοστό: 10%

Αρχαίοι 14, ποσοστό: 2%.

Το τοπ τεν των συγγραφέων σε συνδυασμό με τον αριθμό των βιβλίων τους είναι το ακόλουθο:

Παπαγιάννη Μαρία: 180

Ράπτης Γεώργιος: 96

Τσιλιμένη Τασούλα: 85

Τσιρόπουλος Κώστας: 83