Του Βάιου Κουτριντζέ, συγγραφέα
5ος αι. μ.Χ. έως το 1423
Δεύτερη περίοδος
Τα δύσκολα χρόνια που διάφοροι εισβολείς οργώνουν τη Θεσσαλία και τελικά οι Οθωμανοί του Μουράτ Β΄ κατακτούν τη Λάρισα, πνευματικό έργο παράγεται μόνο στην Κων/πολη και στις Φραγκοκρατούμενες νησιώτικες περιοχές. Στα τέλη του 8ου αι. γεννήθηκε κάπου στη Θεσσαλία ο Λέων ο φιλόσοφος ή Λέων ο μαθηματικός, ο οποίος κατέληξε να διδάσκει ιδιωτικά στην Κων/πολη. Ο Αββασίδης χαλίφης Αλ-Μαμούν, που έμαθε για την ύπαρξή του, τον ζήτησε από τον αυτοκράτορα Θεόφιλο έναντι μιας αιώνιας ειρήνης και υπέρογκης ποσότητας χρυσού, μα εκείνος δεν του τον παραχώρησε. Έτσι ο μεν Λέων άρχισε να διδάσκει σε μια εκκλησία ως έμμισθος πλέον υπάλληλος και ο Αλ Μαμούν κήρυξε τον πόλεμο στους Βυζαντινούς, αλλά πέθανε και μ’ αυτόν τον τρόπο έληξε αυτή η κόντρα, που είχε ως αιτία τα ελληνικά Γράμματα.
*
1423-1898
Τρίτη περίοδος
Στην περίοδο αυτή που στο τέλος της συντελείται η οριστική αποχώρηση των Τούρκων από τη Θεσσαλία, μετά τον «Ατυχή πόλεμο», συναντάμε πολλούς διδασκάλους, λογίους και διαφωτιστές, αλλά και συγγραφείς, από τα τέλη του 17ου αι., όπως οι παρακάτω:
- Αλεξανδρίδης Δημήτριος
- Αλέξανδρος ο Τυρναβίτης
- Δημοσθένης Ανδρεάδης
- Αγήνωρ Αστεριάδης
- Δημήτριος Γοβδελάς
- Μιλτιάδης Δάλλας
- Στέφανος Δούγκας
- Αλέξανδρος Ελλάδιος
- Γεώργιος Ζούκης
- Κωνσταντίνος Κούμας
- Ιωάννης Οικονόμος-Λογιώτατος
- Κων/νος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων
- Σοφοκλής Οικονόμος
- Στέφανος Οικονόμος
- Ιωάννης Πέζαρος-Δημητριάδης
- Χριστόφορος Περραιβός
- Σωτήρης Σκίππης
- Αχιλλέας Τζάρτζανος
- Επαμεινώνδας Φαρμακίδης
- Θεόκλητος Φαρμακίδης
- Δημήτριος Χατζηγιάννης
- Θεόδωρος Χατζημιχάλης και άλλοι.
Πολλοί απ’ αυτούς σπούδασαν σε πανεπιστήμια της Ευρώπης μετέφρασαν πολλά συγγράμματα ευρωπαίων επιστημόνων, των θετικών κυρίως επιστημών, αριθμητική, άλγεβρα, γεωμετρία, τριγωνομετρία, φυσική, χημεία, αστρονομία, λεξικά και λιγότερα λογοτεχνικά, όπως το: «Τύχαι Τηλεμάχου» του Φενελόν που μετέφρασε ο Δημήτρης Γοβδελάς, και την «Αληθινή ιστορία» του Λουκιανού που απέδωσε στα ελληνικά εκείνης της εποχής ο Ιωάννης Οικονόμος-Λογιώτατος, κ.ά.. Με τις γνώσεις που απέκτησαν μετέφεραν στους υπόδουλους Λαρισαίους τα ιδανικά του ευρωπαϊκού διαφωτισμού και συνετέλεσαν στην εθνική αφύπνιση που οδήγησε στην επανάσταση του 1821. Τολμώ να πω ότι κατά την περίοδο αυτή η Λάρισα και η περιοχή της ομοιάζει με την Αθήνα των αρχαίων χρόνων όσον αφορά την πνευματική κίνηση, τηρουμένων των αναλογιών.
Να επισημάνω ότι στο χώρο των εκπαιδευτικών βιβλίων σημαντική, αν όχι πρωτεύουσα θέση, κατέχουν τρεις Λαρισαίοι συγγραφείς: Γεώργιος Ζούκης, Αχιλλέας Τζάρτζανος και Δημοσθένης Ανδρεάδης, με τα σχολικά βιβλία των οποίων μεγάλωσαν πολλές γενιές ελληνόπουλων. Επίσης ότι λίγο πριν την Επανάσταση ο Ζήσης Κάβρας με τους Άνθιμο Γαζή και Γρηγόριο Κωνσταντά συζητούσαν για τη δημιουργία ανώτατης σχολής, δηλαδή πανεπιστημίου, στα Αμπελάκια, αλλά τα σχέδιά τους δεν υλοποιήθηκαν λόγω της έναρξης της επανάστασης. Το γεγονός αυτό προσδιορίζει το υψηλό πνευματικό επίπεδο των μαθητών και δασκάλων εκείνης της περιόδου και της οικονομικής άνθησης των κατοίκων. Τέλος θέλω να περιγράψω την περίπτωση της Χαρίκλειας Καμβουκίδου, μιας Τυρναβίτισσας λογοτέχνιδας που έζησε στο μεταίχμιο του 19ου και 20ου αι.. Η Χαρίκλεια Καμβουκίδου έγραψε λίγα, αλλά αξιόλογα αισθηματικά διηγήματα, γεμάτα λυρισμό και ωραίες περιγραφές. Δεν πρόλαβε όμως να τα εκδώσει, διότι στην Αθήνα που ζούσε, ένας παράφρων, κατά φαντασίαν εραστής της, τη δολοφόνησε. Τα διηγήματα αυτά εξέδωσε ο Δήμος Τυρνάβου, σε επιμέλεια Μιχάλη Λαφαζάνη, το 2018, κι έφερε στην επιφάνεια τα άγνωστα έργα της συγγραφέως.
Ο Λαρισαίος συγγραφέας που εξέδωσε το πρώτο βιβλίο σ’ αυτή την κατηγορία, των Διαφωτιστών, είναι ο Παχώμιος με το βιβλίο του «Μαργαρίται», το 1675, που είναι μια συλλογή εκκλησιαστικών λόγων.
συνεχίζεται
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
