«Η ζημιά που έχει προκαλέσει η ανωτατοποίηση των ΤΕΙ είναι πολύμορφη. Ζημιά σε όλο το οικοδόμημα της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Ζημιά στην αγορά εργασίας. Ζημιά στα πανεπιστήμια. Επειδή η κατάργηση των ΤΕΙ έγινε με την σιωπηρή συνενοχή όλων (πολιτικών, καθηγητών και συνδικαλιστών) δεν περιμένω να γίνει καμία αυτοκριτική από κανέναν…»
Γράφει ο Γιώργος Σούλτης
Το 2018 η τότε κυβέρνηση κατάργησε τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) μετά από μια διαδρομή 45 χρόνων από την πρώτη ίδρυση τους με την μορφή των ΚΑΤΕ το 1973. Η κατάργηση έγινε με τη μέθοδο της ανωτατοποίησης, δηλαδή σε μία νύχτα και με ένα προεδρικό διάταγμα καταργήθηκαν τα ΤΕΙ και διπλασιάστηκαν τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα. Η μετάβαση αυτή έγινε χωρίς επί της ουσίας να «ανοίξει μύτη». Το πολιτικό σύστημα και όλα τα κόμματα απλά ψέλλισαν κάποιες ενστάσεις αλλά επί της ουσίας συμφωνούσαν αφού μετά την ολοκλήρωση της όλης διαδικασίας κανένα κόμμα δεν άρθρωσε ούτε μια λέξη, η δε Νέα Δημοκρατία ξέχασε τελείως το θέμα όταν έγινε κυβέρνηση. Το ίδιο συνέβη και με όλους τους φορείς της εκπαίδευσης: οι καθηγητές του ΤΕΙ έτσι και αλλιώς πάλευαν χρόνια να γίνουν πανεπιστημιακοί. Το ίδιο και οι φοιτητές των ΤΕΙ οι οποίοι δεν μίλησαν καν, αφού έτσι και αλλιώς μέσα σε μια νύχτα «ανέβαιναν σε σπουδές ανώτατου κύρους!!!». Οι φορείς των άλλων βαθμίδων της εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ, ΔΟΕ) διαποτισμένοι από το όνειρο των νεοελλήνων για πανεπιστημιακές σπουδές σιωπηρά συμφώνησαν, το ίδιο και οι σύλλογοι γονέων. Εντύπωση προκαλεί η εκκωφαντική σιωπή των πανεπιστημιακών δασκάλων αν και με πολλούς με τους οποίους μιλάω διατυπώνουν την διαφωνία τους, όταν όμως έπρεπε να πουν κάτι δεν ακούστηκε καμία μεμονωμένη η συλλογική φωνή. Για τους φοιτητές των πανεπιστημίων δεν απορώ και πολύ αφού όποιος συνδικαλισμός απέμεινε στο φοιτητικό κίνημα προέρχεται καθαρά από τις κομματικές παρατάξεις. Η ακαδημαϊκή κοινότητα έχει διαχρονικές ευθύνες για το χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης διότι ποτέ δεν προσπάθησε να παρέμβει στις κυβερνήσεις σοβαρά, ώστε να παγιωθεί το ελληνικό σύστημα της «Ανώτατης Εκπαίδευσης» (ΑΕΙ και ΤΕΙ) σε συνάρτηση με τα Ευρωπαϊκά συστήματα και με την συνθήκη της Μπολόνια.
Αν ρωτήσει κάποιος γιατί έπρεπε να γίνει αυτή η κατάργηση-ανωτατοποίηση, ποιοι ήταν οι λόγοι και σε ποιες μελέτες στηρίχθηκε, δεν θα πάρει καμία απάντηση. Η εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου έλεγε γενικόλογα πράγματα όπως ότι τα ΤΕΙ σαν ιδρύματα έχουν κάνει τον κύκλο τους , ότι στην σημερινή εποχή δεν υπάρχει πια ανάγκη να υπάρχουν αφού οι σπουδές τους και τα προγράμματα σπουδών είναι του ίδιου επιπέδου με τα πανεπιστήμια. Το ίδιο και στα επιχειρήματα των καθηγητών ΤΕΙ (όπως διατυπώνονταν μέσω της Ομοσπονδίας εκπαιδευτικών) όπου το κύριο επιχείρημα ήταν ότι η διεθνής πρακτική δείχνει την τάση προς ανωτατοποιήση των αντιστοίχων Ιδρυμάτων (και το κύριο παράδειγμα ήταν τα αγγλικά Πολυτεκνικς). Κανένας δε μίλησε για την αγορά εργασίας και αν υπάρχει ανάγκη για αποφοίτους μιας τεχνολογικής βαθμίδας. Κανένας δεν αξιολόγησε την πορεία των χιλιάδων πτυχιούχων των ΤΕΙ στην οικονομία της Ελλάδας. Κανένας δε μίλησε για το αν αντέχει η Ελλάδα να εισάγει περίπου 70.000 μαθητές κάθε χρόνο στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Ποιες λοιπόν είναι οι πραγματικές αιτίες της κατάργησης των ΤΕΙ; θα προσπαθήσω να πω τη γνώμη μου όπως τα έζησα τα 40 χρόνια που υπηρέτησα τα ΤΕΙ σαν καθηγητής, σαν μέλος της διοίκησης και μέσα από τον συνδικαλισμό των καθηγητών. Πολλοί μιλάνε για μια εμμονή μου με τα ΤΕΙ, εγώ το θεωρώ υποχρέωση. Υποχρέωση προς τους χιλιάδες φοιτητές μου τους οποίους χρόνια προσπαθούσα να τους πίσω να πιστέψουν στις σχολές τους και στην αξία των πτυχίων τους. Υποχρέωση προς την τεχνική εκπαίδευση όλων των βαθμίδων και τους χιλιάδες εκπαιδευτικούς που παλεύουν μόνοι τους χωρίς βοήθεια από πουθενά. Τέλος υποχρέωση προς τα χιλιάδες παιδιά μας τα οποία τα σπρώχνουμε χωρίς καλά καλά να το θέλουν στα πανεπιστήμια, για να βρεθούν στα 30 τους στο εξωτερικό η στην ανεργία.
Τα ΤΕΙ δεν προήλθαν από κάποια διανοητική μελέτη μυαλών του Υπουργείου Παιδείας αλλά ήταν δημιούργημα της αναγκαιότητας μιας εποχής. Το μικρό Πολυτεχνείο ιδρύθηκε από το ΕΜΠ γιατί την εποχή της μεγάλης ανοικοδόμησης υπήρχε η ανάγκη για ανθρώπους οι οποίοι καλούνταν να εφαρμόσουν στην πράξη τις μελέτες των πολιτικών μηχανικών. Το ίδιο από ανάγκη, την εποχή της αυγής των ηλεκτρονικών συστημάτων, ο ιδιωτικός τομέας ίδρυσε τις ανώτερες σχολές ηλεκτρονικών. Λόγω αυτής της αναγκαιότητας επιβλήθηκε κατά κάποιο τρόπο στην Ελλάδα από τη διεθνή τράπεζα η ίδρυση των ΚΑΤΕ (Κέντρα Ανώτερης Τεχνικής Εκπαίδευσης). Το 1984 στην θέση των ΚΑΤΕΕ (είχε προστεθεί εν τω μεταξύ το Ε = Επαγγελματική) ιδρύθηκαν τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) τα οποία πραγματικά πήραν την θέση που τους άρμοζε και αντιστοιχούσε στα Ευρωπαϊκά πρότυπα.
Το θέμα που αποτέλεσε την πρώτη και κύρια αιτία της κατάργησης των ΤΕΙ είναι αυτό που δεν τόλμησε η πολιτεία να πράξει, από την ίδρυση του μικρού πολυτεχνείου ακόμα μέχρι και την ημέρα της κατάργησης των ιδρυμάτων. Πρόκειται για την θεσμοθέτηση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχιούχων. Λένε κάποιοι ότι καμία ουσιαστική σημασία δεν έχουν τα επαγγελματικά δικαιώματα στην αγορά εργασίας και κακώς δίνουμε τόση σημασία σε αυτό το θέμα. Η αλήθεια όμως είναι ότι αυτό δημιούργησε μια αρνητική εικόνα για τα ιδρύματα αυτά τα οποία ποτέ δεν κατέκτησαν την θέση που τους άξιζε την συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας.
Την τεράστια ευθύνη στο θέμα αυτό έχει το Τεχνικό Επιμελητήριο (ΤΕΕ) τα μέλη του οποίου ακόμα από την εποχή του μικρού πολυτεχνείου φοβήθηκαν μην χάσουν έστω ένα μικρό μέρος της οικονομικής πίτας. Τόσο μικρόνοες και αλαζόνες υπήρξε τότε η ελιτ των μηχανικών του ΤΕΕ, η οποίοι αντί να δεχτούν τους απόφοιτους του ΚΑΤΕ-ΤΕΙ στου κόλπους του ΤΕΕ με τα δικαιώματα που τους αναλογούσαν, ξεκίνησαν έναν διαρκή πόλεμο. Τα επιμελητήρια που ιδρύθηκαν αργότερα (Οικονομικό και ΓΕΩΤΕΕ) υιοθέτησαν την «κακή» πρακτική του ΤΕΕ και ο πόλεμος γενικεύθηκε. Πως έληξε ο πόλεμος ; Με την ανωτατοποίηση του ΤΕΙ! Αντί λοιπόν τα επιμελητήρια να έχουν στους κόλπους τους όλες τις βαθμίδες των τεχνικών με τα αντίστοιχα δικαιώματα, τώρα έχουν να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό των μελών τους αφού τα πανεπιστήμια διπλασίασαν τους πτυχιούχους σε μια νύχτα.
Τα ΤΕΙ σε όλη τη διάρκεια των 45 χρόνων δεν κατάφεραν ποτέ να ξεπεράσουν την αρνητική φήμη ότι είναι οι σχολές που δέχονται τους «αποτυχημένους» στις εξετάσεις για τα πανεπιστήμια. Το γεγονός αυτό έλκει την προέλευση του από την εποχή των ΚΑΤΕ. Την πρώτη χρονιά που λειτούργησαν τα ΚΑΤΕ θεωρήθηκε σωστό η εισαγωγή των φοιτητών να γίνει μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων. Αυτό δεν άλλαξε ποτέ και κανένας δε θεώρησε ότι πρέπει να αλλάξει. Έτσι η φήμη που συνόδευε τα ΤΕΙ ήταν ότι εκεί εισάγονται οι «κακοί μαθητές» οι οποίοι δεν κατάφερναν να περάσουν σε κάποιο πανεπιστημιακό τμήμα. Αυτή είναι μια ακόμα κρυφή αιτία της κατάργησης-ανωτατοποιησης.
Η αρνητική φήμη των ΤΕΙ σε συνδυασμό με την αναβάθμιση των προσόντων των καθηγητών τα οποία ήταν συγκρίσιμα με εκείνα των καθηγητών πανεπιστημίου δημιούργησε κυρίως την δεκαετία του ‘90 μια τάση μεταξύ των καθηγητών των ΤΕΙ για την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ. Σε αυτό έπαιξαν ρόλο και οι διεργασίες οι οποίες εξελίσσονταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση με ανωτατοποιήσεις διάφορων αντίστοιχών ιδρυμάτων, όπως και η συζήτηση για την συνθήκη της Μπολόνια. Εδώ έχει τεράστια ευθύνη η πολιτεία αλλά και η ακαδημαϊκή κοινότητα οι οποίοι προτίμησαν να οχυρωθούν πίσω από την κατεστημένη τάξη στα πανεπιστήμια παρά να συζητήσουν και να πάρουν θέση σε ένα τόσο σοβαρό θέμα. Τα ΤΕΙ έφθασαν στο ανώτατο θεσμικό τους επίπεδο το 1997 με την μεταρρύθμιση του Αρσένη: με τον νόμο εκείνο «τα ΤΕΙ ανήκαν στην ανώτατη εκπαίδευση η οποία αποτελείται από δυο παράλληλους κλάδους, την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και την τεχνολογική». Με τον νόμο αυτό τα ΤΕΙ πραγματικά απέκτησαν υπόσταση τεχνολογικών πανεπιστημίων εφαρμογής με θεσμοθετημένη την εφαρμοσμένη έρευνα και σαφή διαφορετικό ρόλο από τα πανεπιστήμια. Πολύ σημαντικό επίσης ήταν το γεγονός ότι ο νόμος αυτός έθετε τα ΤΕΙ στην κεφαλή της του συνόλου της νέας τεχνικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης την οποία ίδρυε ο ίδιος νόμος. Η τάση όμως για πλήρη πανεπιστημιοποίηση των ΤΕΙ από τη μεγάλη μερίδα των καθηγητών ήταν αργά να σταματήσει. Πιστεύω ότι εκ των υστέρων πολλοί συνάδελφοι είδαν το λάθος τους να αποποιηθούν τα ΤΕΙ του νόμου Αρσένη.
Η τελευταία ίσως αιτία της κατάργησης των ΤΕΙ ήταν ότι τα πανεπιστήμια ποτέ δεν αποδέχτηκαν τον ρόλο των ΤΕΙ στο Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Πάντα έβλεπαν τα ΤΕΙ σαν «αντίπαλο» με την έννοια ότι απορροφούσαν ένα σημαντικό κομμάτι του προϋπολογισμού από τα πανεπιστήμια.
Η ζημιά που έχει προκαλέσει η ανωτατοποίηση των ΤΕΙ είναι πολύμορφη. Ζημιά σε όλο το οικοδόμημα της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Ζημιά στην αγορά εργασίας. Ζημιά στα πανεπιστήμια. Επειδή η κατάργηση των ΤΕΙ έγινε με την σιωπηρή συνενοχή όλων (πολιτικών, καθηγητών και συνδικαλιστών) δεν περιμένω να γίνει καμία αυτοκριτική από κανέναν. Οι επιπτώσεις όμως στην χώρα μας αρχίζουν και φαίνονται και αναγκαστικά θα αρχίσουν να γίνονται συζητήσεις για το τι μέλει γενέσθαι… Ας αρχίσουν οι συζητήσεις με σοβαρότητα, νηφαλιότητα και το κυριότερο όχι με γνώμονα τα συμφέροντα της κάθε ομάδας…
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
