Του Κωνσταντίνου Κοντοκώστα
Πώς ζητάει ένας κρατούμενος ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στις φυλακές; Με ποιο τρόπο μπορεί να διεκδικήσει ο έγκλειστος τα δικαιώματα του; Πως αιτείται την αλλαγή θαλάμου για λόγους ασφαλείας;
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα πολλά ερωτήματα που ένας κρατούμενος θα κληθεί να απαντήσει μαθαίνοντας παράλληλα την ελληνική γλώσσα στα εκπαιδευτικά κέντρα των φυλακών. Εργαλείο σε αυτή τη διδακτική προσπάθεια αναμένεται να αποτελέσει το βιβλίο “ΖΗΤώ” που παρουσιάζεται σήμερα στις 7 το απόγευμα στο Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο.
Συγγραφικό πόνημα του διευθυντή εκπαιδευτικών μονάδων του σωφρονιστικού καταστήματος Λάρισας, Γιώργου Τράντα και των φιλόλογων εκπαιδευτικών Βάσως Κουτζεκλίδου και Αθηνάς Μάντζιου, το ΖΗΤώ αποτελεί τον πρώτο οδηγό διδασκαλίας ελληνικών στη βάση των αναγκών των έγκλειστων εκπαιδευόμενων και έρχεται ως επιστέγασμα της προσπάθειας εκμάθησης των ελληνικών σε κρατούμενους στο δεύτερο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας(ΣΔΕ) στις φυλακές Λάρισας, που ξεκίνησε το 2016.
Η Ελληνομάθεια “γέννησε” το ΖΗΤώ
Έξι χρόνια πριν, ξεκινά να υλοποιείται σε συνεργασία με το σύλλογο “Διέξοδος” το πρόγραμμα Ελληνομάθεια που στόχο είχε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε μαθητές του ΣΔΕ. Εκείνη την περίοδο, η παροχή βασικών γνώσεων ελληνικής γλώσσας στους αλλοδαπούς κρατούμενους ξεκίνησε να υλοποιείται μέσω πρωτοβουλιών του Υπουργείου Δικαιοσύνης και του Υπουργείου Παιδείας σε συνεργασία με διάφορους φορείς, στο πλαίσιο της γενικότερης αναβάθμισης του ρόλου της εκπαίδευσης στις φυλακές.
Στη Λάρισα λοιπόν, η “Διέξοδος” έστελνε κάθε χρόνο εθελοντές εκπαιδευτικούς φιλολόγους οι οποίο αφιλοκερδώς παρείχαν τις υπηρεσίες τους στο σχολείο. Συνολικά από το 2016 μέχρι σήμερα, την πόρτα του ΣΔΕ πέρασαν δέκα φιλόλογοι. Δύο εξ αυτών, η κα Μάντζιου και η κα Κουτζεκλίδου, μαζί με τον κ. Τράντα, που γνωρίζει τη φυλακή όσο ελάχιστοι καθώς εργάζεται από το 2006 μέχρι σήμερα και με διάφορους ρόλους στο ΣΔΕ, θα αξιοποιήσουν τις εμπειρίες τους για να συγγράψουν το ΖΗΤώ.
Ένα βιβλίο που όπως λέει στο larissanet, ο κ. Τράντας ονομάστηκε ΖΗΤώ γιατί αφορά όσα ζητούν οι κρατούμενοι.
Ανάγκες επικοινωνίας
“Οι ανάγκες των έγκλειστων είναι ανάγκες επικοινωνίας” μάς λέει ο κ. Τράντας τον οποίο συναντήσαμε λίγες μέρες πριν την παρουσίαση του βιβλίου. Ο διευθυντής του ΣΔΕ, αλλά και γνωστός δημοσιογράφος της Λάρισας, μας εξηγεί πώς οι κρατούμενοι ρίχνουν σε διάφορα κουτιά μέσα στη φυλακή χαρτάκια με τις ανάγκες τους και πως η αδυναμία ορισμένες φορές να επικοινωνήσουν αυτή την ανάγκη αποτελεί τροχοπέδη για τα δικαιώματα τους.
“Οι επικοινωνιακές ανάγκες είναι ζωτικής σημασίας μέσα στη φυλακή μετά το φαγητό. Πρέπει να επικοινωνήσουν με τις υπηρεσίες της φυλακής για διάφορες ανάγκες. Από το να πάρουν παπούτσια γιατί δεν έχουν, μέχρι να προωθήσουν μια υπόθεσή τους στο δικαστήριο ή να ζητήσουν αλλαγή θαλάμου γιατί δεν αισθάνονται ασφαλείς. Οι περισσότεροι από τους κρατουμένους που δεν ξέρουν ελληνικά, δεν μπορούν να επικοινωνήσουν. Μιλάνε με μεταφραστές στο δικαστήριο ή στον διευθυντή της φυλακής και πληρώνουν καμιά φορά ή παρακαλάνε κάποιον να τους κάνει μια αίτηση. Καταλαβαίνουν αυτή τους την αδυναμία” μας λέει ο διευθυντής του ΣΔΕ ο οποίος πάνω σε αυτό το πρόβλημα έρχεται μαζί με την ομάδα του και ρωτάει: “ποιες είναι οι ανάγκες σου”;
“Οικοδομήσαμε έναν οδηγό πάνω στις ανάγκες των ίδιων των κρατουμένων. Καταγράψαμε επί έναν και πλέον χρόνο όλες τις αιτήσεις για να επιλέξουμε τις πιο αντιπροσωπευτικές. Εξηγούμε παράλληλα στον δάσκαλο πως είναι δομημένη η φυλακή, τι ανάγκες εξυπηρετεί και πάνω σ’ αυτές τις ανάγκες δίνουμε ένα επιπλέον κίνητρο στον έγκλειστο να μάθει την γλώσσα και να καταλάβει ότι την χρειάζεται. Του λες ότι μαθαίνοντας να επικοινωνείς, καλύπτεις τις δικές σου ανάγκες, να διεκδικείς τα δικαιώματά σου” μας εξηγεί ο κ. Τράντας και προσθέτει πως: “κρίναμε ότι πατώντας πάνω στις δικές τους ανάγκες βοηθάμε περισσότερο ή επιταχύνουμε το αποτέλεσμα της εκμάθησης των ελληνικών”.
Η φιλοσοφία πίσω από το ΖΗΤώ, δηλαδή η διδασκαλία των ελληνικών με βάση τις ανάγκες των μαθητών-κρατουμένων, δεν μπορεί να είναι τυχαία καθώς πηγάζει από την ίδια τη φιλοσοφία του ΣΔΕ που μετράει αισίως 18 χρόνια λειτουργίας στις φυλακές Λάρισας.
Το πρώτο ΣΔΕ στη χώρα
Θα έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια μετά την μεταπολίτευση ώστε να αρχίσει να μπαίνει η έννοια της εκπαίδευσης στις ελληνικές φυλακές. Σύμφωνα με τον “Οδηγό για τους εκπαιδευτές των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας σε Καταστήματα Κράτησης”, το 1985 είναι η χρονιά που ξεκίνησε η εισαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης κρατουμένων στις φυλακές. Την εισαγωγή αυτών των προγραμμάτων ανέλαβε η τότε Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης (Γ.Γ.Λ.Ε) σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Το Σύνταγμα και ο Σωφρονιστικός Κώδικας (ν. 2776/1999) κατοχυρώνουν το δικαίωμα της εκπαίδευσης των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές, ωστόσο έως το 2003, όπως αναφέρει το βιβλίο, οι προσπάθειες εκπαίδευσης κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές ήταν σποραδικές και γίνονταν από τη Γ.Γ.Λ.Ε., Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης (Ν.Ε.Λ.Ε.) καθώς και Μ.Κ.Ο., στο πλαίσιο επιχειρησιακών Προγραμμάτων καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και κοινοτικών πρωτοβουλιών.
Παρόλα αυτά, το 2004 ξεκινούν σταδιακά τη λειτουργία τους στις φυλακές της χώρας τα ΣΔΕ, δίνοντας την ευκαιρία σε όσους κρατούμενους δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, να συνεχίσουν τις σπουδές τους και να αποκτήσουν τίτλο ισότιμο με το απολυτήριο γυμνασίου. Το πρώτο ΣΔΕ στην Ελλάδα θα γίνει στις φυλακές Λάρισας όπου εκεί, ο κ. Τράντας θα προσφέρει από το 2006 μέχρι σήμερα, τις υπηρεσίες του αρχικά στο ρόλο του εκπαιδευτικού και σήμερα από τη θέση του διευθυντή.
“Το ΣΔΕ είναι ένα σύγχρονο στην οπτική του σχολείο γιατί δεν έχει βιβλία και εξετάσεις και επίσης ο μαθητής αξιολογείται ατομικά και όχι σε σύγκριση με κάποιον άλλον συμμαθητή του που μπορεί να είναι καλύτερος ή χειρότερος” μας εξηγεί σχετικά με τη λειτουργία του ΣΔΕ ο κ. Τράντας και προσθέτει αναφορικά με τη φιλοσοφία που το συνδέει με το ΖΗΤώ: “Έχει την ίδια λογική με το ΖΗΤώ. Με βάση τις ανάγκες των κρατουμένων διαμορφώνεται και το πρόγραμμα στο ΣΔΕ”.
Σήμερα στο ΣΔΕ συμμετέχουν όπως μας λέει ο κ. Τράντας, 100 από τους περίπου 700 κρατούμενους στις φυλακές Λάρισας, ένας αριθμός ενθαρρυντικός καθώς σύμφωνα με τον διευθυντή του ΣΔΕ, τα οφέλη της εκπαίδευσης είναι πολλαπλά για τους μαθητές κρατούμενους.
Ένα εργαλείο που δεν περιορίζεται στη φυλακή
Όπως μας λέει ο κ. Τράντας το βιβλίο γράφτηκε πρωτίστως έχοντας στο μυαλό τις ανάγκες των κρατουμένων όμως είναι ένα βιβλίο “εργαλείο” για οποιονδήποτε θέλει να μάθει όχι μόνο την γλώσσα αλλά και την επικοινωνία με τους φορείς.
“Η μεθοδολογία είναι χρήσιμη για οποιοδήποτε δάσκαλο διδάσκει σε ενήλικα. Φτιάχτηκε κυρίως για τις ανάγκες των έγκλειστων αλλά δεν περιορίζεται εκεί. Είναι ένα εργαλείο που σε συνεργασία με τον εκπαιδευόμενο μπορεί να σε πάει όπου θέλεις” τονίζει ο κ. Τράντας και προσθέτει πως ήδη υπάρχει ενδιαφέρον για τη μετάφρασή του ΖΗΤώ στα Αγγλικά και τα Γαλλικά.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
