Ο Περσέας, η Μέδουσα κι η Ανδρομέδα (βίντεο)

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

ΕΝΑΣ ΧΡΗΣΜΟΣ: Ο βασιλιάς του Άργους, Ακρίσιος, ήθελε πολύ να αποκτήσει έναν διάδοχο για τον θρόνο του. Αλλά το πρώτο του παιδί, ήταν ένα κορίτσι, η Δανάη. Μετά την γέννηση της Δανάης, κι αφού πέρασαν αρκετά χρόνια, προσπάθησε και πάλι να αποκτήσει γιο αλλά δεν τα κατάφερε. Τότε απευθύνθηκε στο Μαντείο των Δελφών, για να μάθει αν θα αποκτούσε κάποτε αγόρι. Η Πυθία του ανακοίνωσε πως δε θα αποκτούσε ποτέ γιο, αλλά σύντομα θα έβλεπε διάδοχο στο θρόνο του καθώς η κόρη του θα γεννούσε τον εγγονό του. Όμως, ο εγγονός αυτός κάποτε θα σκότωνε τον Ακρίσιο. Γυρνώντας στο Άργος στεναχωρημένος, έκλεισε την Δανάη σε ένα υπόγειο δωμάτιο, ώστε να αποφύγει την επαλήθευση του χρησμού. Η Δανάη επικοινωνούσε μόνο με την παραμάνα της, ενώ από ένα μικρό, υπερυψωμένο παράθυρο μπορούσε να δει το φως του ήλιου.

ΟΤΑΝ Ο ΔΙΑΣ … ΕΠΑΛΗΘΕΥΕΙ ΧΡΗΣΜΟΥΣ: Ο πατέρας των θεών, Δίας, γοητευμένος από την ομορφιά της Δανάης, την επισκέφθηκε, μέσω του παράθυρου, με την μορφή της χρυσής βροχής. Μετά από αυτό η Δανάη έμεινε έγγυος. Από την περίεργη αυτή ένωση γεννήθηκε ο Περσέας. Ο Ακρίσιος μαθαίνοντας την γέννηση του εγγονού του, επειδή δεν τού ‘κανε καρδιά να σκοτώσει το βρέφος, αποφάσισε να το κλείσει σε ένα κουτί (λάρνακα), μαζί με τη Δανάη. Έπειτα έδωσε εντολή να αφήσουν την λάρνακα στην θάλασσα και να αποφασίσουν οι θεοί για την τύχη της.

ΣΤΗ ΣΕΡΙΦΟ: Μερικές μέρες αργότερα, η λάρνακα παρασυρόμενη από τα κύματα, έφτασε στις ακτές ενός νησιού των Κυκλάδων. Ήταν η Σέριφος, όπου και τη βρήκε ένας ψαράς, ο Δίκτυς. Κατά άλλη μαρτυρία, η λάρνακα μπλέχτηκε στα δίχτυα του. Ο Δίκτυς, που ήταν αδελφός του βασιλιά του νησιού, Πολυδεύκη ή Πολυδέκτη, φιλοξένησε στο σπίτι του την ταλαιπωρημένη μάνα και το γιο της και τα έκανε μέλη της οικογένειάς του. Ο Περσέας μεγάλωσε στη Σέριφο και έγινε ένας δυνατός άνδρας.

Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Ο Πολυδεύκης, από καιρό ήθελε για γυναίκα του την Δανάη. Στην αρχή είχε την αντίρρηση της ίδιας και του αδελφού του. Τώρα όμως υπήρχε ένα σοβαρότερο εμπόδιο, ο γιος της, ο Περσέας. Έτσι, θέλοντας να ξεφορτωθεί τον Περσέα τού υποσχέθηκε ότι θα τον βοηθήσει να επιστρέψει στην πατρίδα του, το Άργος, με την την προϋπόθεση να κάνει ένα ξεχωριστό κατόρθωμα [άθλο]. Του ζήτησε να κόψει και να φέρει το κεφάλι της Μέδουσας. Κάποιοι άλλοι αρχαίοι συγγραφείς δίνουν μια άλλη αιτιολόγηση για την αποστολή του Περσέα. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, ο Πολυδεύκης ανακήρυξε το γάμο του με την Ιπποδάμεια και ζήτησε από κάθε κάτοικο του νησιού, για γαμήλιο δώρο, ένα άλογο. Ο Περσέας, ψαράς όπως και ο Δίκτυς, δεν είχε άλογα. Μπροστά στο υπεροπτικό ύφος του βασιλιά, τού είπε πως δεν θα του έφερνε άλογο, αλλά το κεφάλι της Μέδουσας. Ο Πολυδεύκης δέχτηκε αυτήν τη δέσμευση και αποφάσισε να κρατήσει στο παλάτι την Δανάη μέχρι ο Περσέας να εκπληρώσει την υπόσχεσή του.

ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΔΟΥΣΑ: Ο Περσέας έφυγε από την Σέριφο με ένα καράβι με σκοπό να βρει την Γοργόνα Μέδουσα. Στη διαδρομή του, συνάντησε την θεά Αθηνά, η οποία του είπε πως για να καταφέρει να αποκεφαλίσει την τρομερή αυτή Μέδουσα, έπρεπε να προμηθευτεί την περικεφαλαία του Άδη, ώστε αόρατος να πλησιάσει τον στόχο του, ένα μαγικό σάκο για να βάλει το τρομερό κεφάλι, φτερωτά σανδάλια, επειδή η Μέδουσα έμενε σε βράχο, στη μέση της θάλασσας, μια αστραφτερή ασπίδα, απ’ όπου θα έβλεπε το κεφάλι της Μέδουσας [γιατί όποιος έβλεπε την Μέδουσα κατάματα πέτρωνε], και τέλος ένα κοφτερό σπαθί ή δρεπάνι, με το οποίο θα έκοβε τον σκληρό λαιμό της Γοργούς.

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: Η Αθηνά του έδωσε την αστραφτερή της ασπίδα και ο Ερμής τα φτερωτά σανδάλια. [Κατά άλλη πηγή την περικεφαλαία του Κυνός ή του Άδη, τα φτερωτά σανδάλια και τον μαγικό σάκο του τα έδωσαν οι Νύμφες, στις οποίες έφτασε καθοδηγούμενος από τη θεά.] Η Αθηνά, έπειτα, οδήγησε τον Περσέα στην χώρα των Υπερβορείων [κατά τον Πίνδαρο], όπου, μετά από θυσία που έκανε, παρέλαβε το κοφτερό σπαθί και την περικεφαλαία του Κυνός. Το μόνο που έμενε πλέον ήταν να μάθει τον τόπο διαμονής της Γοργόνας. Γι’ άλλη μια φορά η Αθηνά τον βοήθησε, υποδεικνύοντάς του τον δρόμο για τις Γραίες. Οι Γραίες, ως συγγενείς των Γοργόνων, ήταν οι μόνες που ήξεραν τον τόπο διαμονής τους. Αυτές ήταν όντα με αποκρουστική όψη. Τρεις γριές που είχαν ένα κοινό πολύ περίεργο στοιχείο: επειδή είχαν μόνο ένα μάτι και ένα δόντι, τα αντάλλαζαν μεταξύ τους! Έμεναν κοντά στο βασίλειο του Πλούτωνα, στα δυτικά του κόσμου, απέναντι από τη χώρα των Εσπερίδων, ίσως πέρα κι από το ακραίο γήινο ποτάμι, τον Ωκεανό. Ο Περσέας τις πλησίασε αόρατος καθώς ήταν και, εκμεταλλευόμενος την στιγμή της ανταλλαγής, άρπαξε το μάτι τους. Οι Γραίες, με δυσκολία και υπό την απειλή ότι θα χάσουν το μάτι τους, μαρτύρησαν τελικά στον ήρωα τον τόπο διαμονής της Μέδουσας.

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΕΔΟΥΣΑ: Όταν ο ήρωας πλησίασε την Μέδουσα, αόρατος και κοιτώντας το καθρέφτισμα της ασπίδας του, με την βοήθεια και πάλι της Αθηνάς, έκοψε το κεφάλι της και το έβαλε στο σακίδιο. Από το νεκρό σώμα της Μέδουσας γεννήθηκε ο γίγαντας Χρυσάωρ [με το χρυσό σπαθί], και, από το αίμα που έπεσε στον Ωκεανό, γεννήθηκε ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο. Για να αποφύγει την καταδίωξη των αδελφών της Μέδουσας, πέταξε γοργά με τα φτερωτά σανδάλια του ή κατ΄ άλλους, καβάλα τον Πήγασο και έφυγε μακριά από ‘κείνον τον τόπο.

Η ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ: Στον δρόμο της επιστροφής, πέρασε από την Αιθιοπία. Εκεί, σ΄ έναν βράχο είδε, αλυσοδεμένη, μια γυναικεία φιγούρα. Πλησίασε κοντά και, θαμπωμένος από την ομορφιά της, ρώτησε να μάθει τι της συνέβη. Εκείνη του είπε πως ονομαζόταν Ανδρομέδα και ήταν κόρη του βασιλιά Κηφέα και της Κασσιόπης [ή Κασσιόπειας]. Η μητέρα της Ανδρομέδας είχε προκαλέσει την οργή του Ποσειδώνα, επειδή περηφανεύτηκε πως είναι πιο όμορφη από τις Νηρηίδες. Ο Ποσειδώνας έστειλε, ως τιμωρία, έναν Δράκοντα και για εξιλέωση απαίτησε την θυσία της Ανδρομέδας! Ο Περσέας, ερωτευμένος πια με την κόρη του Κηφέα, αποφάσισε να σκοτώσει το Δράκοντα και να πάρει μαζί του την Ανδρομέδα. Πράγματι, ο ήρωας σκότωσε το θαλάσσιο τέρας και, με την συγκατάθεση των γονέων της, πήρε την Ανδρομέδα μαζί του στη Σέριφο. Όμως, η Ανδρομέδα ήταν αρραβωνιασμένη με κάποιον Φινέα. Έτσι μετά τη σωτηρία της Ανδρομέδας από τον Περσέα, διεκδίκησε ξανά την Ανδρομέδα και, μαζί με φίλους ή συμμάχους του, άρχισε να καταδιώκει τον Περσέα και την Ανδρομέδα. Ο ήρωας τελικά τιμώρησε υποδειγματικά τον Φινέα, ο οποίος λίγο νωρίτερα δεν έφερνε αντιρρήσεις όταν οι συμπατριώτες του έδεναν την Ανδρομέδα στον βράχο! Ο Περσέας έβγαλε το κεφάλι της Γοργούς ή Μέδουσας και το έδειξε στους διώκτες του. Αυτοί, όταν αντίκρισαν το κεφάλι της Μέδουσας, μαρμάρωσαν! Ύστερα από τα γεγονότα αυτά το ζευγάρι κατευθύνθηκε στη Σέριφο.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ: Κατά την απουσία του Περσέα, ο Πολυδέκτης προσπάθησε με τη βία να κάνει την Δανάη γυναίκα του. Η γενναία στάση της, όμως, τον εξόργισε και την πήγε με τη βία στον ναό της Αθηνάς για να την θυσιάσει! Την στιγμή εκείνη έφτασε ο Περσέας με την Ανδρομέδα στην αγκαλιά του. Ο Πολυδέκτης, που δεν πίστευε ότι έκανε τον άθλο, προκάλεσε τον ήρωα να του δείξει το κεφάλι. Ο ήρωας αφού προειδοποίησε τους δικούς του να μην κοιτάξουν, έβγαλε από τον σάκο το κεφάλι της Μέδουσας. Όσοι το κοίταξαν, ανάμεσά τους και ο Πολυδέκτης, πέτρωσαν μονομιάς. Έτσι επιβεβαιώθηκε η δύναμη του κεφαλιού, ακόμη και νεκρού, γεμίζοντας τη Σέριφο από πέτρες που έμοιαζαν με ανθρώπους [σήμερα το νησί είναι πλήρες από πέτρες και βράχια!]. Μετά από αυτό, ο Περσέας αφιέρωσε το κεφάλι στην αρρωγό του, Αθηνά, η οποία το πήρε και το κάρφωσε μπροστά στην ασπίδα της. Ο Δίκτυς ανέλαβε την ηγεσία του νησιού και ο Περσέας, με τις δυο γυναίκες, ετοιμάστηκε για την επιστροφή στο Άργος.

ΑΡΓΟΣ – ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ ΧΡΗΣΜΟΥ: Ο Περσέας ήθελε να συμφιλιωθεί με τον παππού του Ακρίσιο, όμως ο τελευταίος, γνωρίζοντας το χρησμό, ήθελε να αποφύγει την συνάντηση και γι’ αυτό κατέφυγε στη Λάρισα. Τελικά ο εγγονός έπεισε τον παππού του να γυρίσει πίσω. Όμως, σ’ έναν αγώνα δισκοβολίας, ο Περσέας ρίχνοντας δυνατά τον δίσκο, χτύπησε τον παππού του, που βρισκόταν πολύ μακριά από το στίβο. Μια άλλη εκδοχή τοποθετεί το γεγονός στην ίδια τη Λάρισα.

ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΤΙΡΥΝΘΑΣ – ΔΙΑΔΟΧΟΙ: Μην μπορώντας να δεχτεί τον θρόνο του Άργους κάτω από αυτές τις συνθήκες, τον αντάλλαξε με τον εξάδελφό του Μεγαπένθη, γιο του Προίτου, βασιλιά της Τίρυνθας. Έτσι ο Περσέας έγινε βασιλιάς της Τίρυνθας. Σ΄αυτόν αποδίδεται η ανέγερση των Κυκλώπειων Τειχών, στις Μυκήνες. Ο Περσέας απόκτησε, με την Ανδρομέδα, εφτά παιδιά: τον Πέρση [γενάρχη των Περσών], τον Αλκαίο, τον Σθένελο, τον Έλειο, τον Γοργοφόνη και τον Ηλεκτρύωνα. Αξίζει να αναφερθεί ότι από τον Περσέα ξεκινά η σπουδαία γενιά του Ηρακλή.

ΚΑΤΑΣΤΕΡΙΣΜΟΣ: Όταν ο Περσέας πέθανε, οι θεοί δεν τον έστειλαν στον Άδη, αλλά στα άστρα. Μαζί του καταστέρισαν την Ανδρομέδα και τους γονείς της, Κηφέα και Κασσιόπη. Έτσι δημιουργήθηκαν οι αστερισμοί: Περσέας, Ανδρομέδα, Κασσιόπη και Κηφεύς, απαθανατίζοντας την ιστορία τους στον ουράνιο θόλο!