Η Ινώ [ή Λευκοθέα]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο, συγγραφέα

Η Ινώ ήταν μία από τις κόρες του βασιλιά των Θηβών Κάδμου και της Αρμονίας. Μετονομασμένη ως Λευκοθέα έγινε αργότερα θεότητα της θάλασσας.

Ο ΜΥΘΟΣ: Αδελφές της Ινούς ήταν η Σεμέλη, που έμελλε να γίνει μητέρα του Διονύσου, η Αγαύη, που αργότερα επικεφαλής Μαινάδων κατασπάραξε το γιο της Πενθέα, και η Αυτονόη. Για την Ινώ-Λευκοθέα έγραψαν πολλοί αρχαίοι συγγραφείς και ποιητές, με συνέπεια ο μύθος της να εμφανίζει πολλές παραλλαγές. Σε άλλες από αυτές η Ινώ παρουσιάζεται ως κακιά μητριά που ήθελε μάλιστα να σκοτώσει το Φρίξο και την Έλλη, παιδιά του άντρα της Αθάμαντα, σε άλλες παρουσιάζεται ως καταδιωκόμενη, ενώ άλλοτε εμφανίζεται ως συμπαθητική τροφός του μικρού Διονύσου, την οποία εκδικήθηκε η θεά Ήρα κάνοντάς την μανιακή.

Σύμφωνα με τα κοινά βασικά στοιχεία του μύθου, η Ινώ ήταν σύζυγος του Αθάμαντα, βασιλιά των Θηβών, μητριά του Φρίξου και της Έλλης, που ήταν τέκνα του Αθάμαντα και της Νεφέλης. Για να απαλλαγεί από τα ανεπιθύμητα γι’ αυτή παιδιά, η Ινώ έπεισε τις γυναίκες της χώρας να φρύξουν, δηλαδή να καβουρδίσουν τους σπόρους του σιταριού λίγο πριν τη σπορά τους¹. Οι καβουρδισμένοι σπόροι φυσικά δεν φύτρωναν και η χώρα πείνασε. Για να απαλλαγεί η Θήβα από τον λιμό, έπρεπε σύμφωνα με τον ψεύτικο χρησμό του Μαντείου των Δελφών, για τον οποίο “φρόντισε” και πάλι η Ινώ, να θυσιαστεί στο Δία ο Φρίξος. Στην πραγματικότητα, η Ινώ είχε δωροδοκήσει τους άνδρες που είχαν σταλεί στο μαντείο, για να πουν αυτό το ψέμα. Ο Αθάμας όμως αργότερα, πληροφορούμενος την απάτη της Ινούς, την καταδίωξε για να τη σκοτώσει. Τότε η Ινώ έπεσε μαζί με τον γιο της Μελικέρτη στη θάλασσα.

Η ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ ΜΕ ΤΟ ΔΙΟΝΥΣΟ: Σε άλλη παραλλαγή, ο Δίας παρέδωσε στον Αθάμαντα και στην Ινώ τον Διόνυσο ως βρέφος για να το αναθρέψουν. Η Ήρα, που μισούσε τον Διόνυσο επειδή ήταν εξώγαμο τέκνο του συζύγου της Δία, τους έστειλε τρέλα. Χάνοντας τα λογικά του ο Αθάμας σκότωσε τον πρωτότοκο γιο του, τον Λέαρχο, ενώ η Ινώ μαζί με τον άλλο γιο τους, τον Μελικέρτη, έπεσε στη θάλασσα. Όμως ο Δίας, τιμώντας την τροφό του γιου του, τους θεοποίησε και από τότε η Ινώ ονομάστηκε Λευκοθέα και ο Μελικέρτης Παλαίμων. Ο Παυσανίας, μάλιστα, προσθέτει ότι η Ινώ και ο Μελικέρτης έπεσαν στη θάλασσα από τη λεγόμενη Μολουρίδα Πέτρα των Μεγάρων.

ΜΙΑ ΑΛΛΗ, ΝΕΟΤΕΡΗ, ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ : Στην τρίτη παραλλαγή του μύθου, η Ινώ και ο Αθάμας είχαν μαζί τα δύο προαναφερθέντα παιδιά. Νομίζοντας κάποτε ο Αθάμας ότι η Ινώ, μετά από σύντομη σοβαρή ασθένεια, είχε πια πεθάνει, παντρεύτηκε τη Θεμιστώ, με την οποία απέκτησε πολλά ακόμα παιδιά (αυτός ήταν ο τρίτος γάμος για τον Αθάμαντα). Η Ινώ όμως, που μόνο νεκρή δεν ήταν, μεταμφιέστηκε σε δούλα και μπήκε στην υπηρεσία της Θεμιστούς. Η Θεμιστώ είχε αποφασίσει να σκοτώσει τα παιδιά της Ινούς, και μάλιστα κάποιο βράδυ διέταξε την “υπηρέτριά” της να ντύσει τα παιδιά της με μαύρα ή σκούρα φορέματα και τα δικά της με λευκά. Στη συνέχεια η Θεμιστώ σκότωσε τα μαυροντυμένα παιδιά. Όμως, η Ινώ, έχοντας αντιληφθεί το καταχθόνιο σχέδιό της, έντυσε τα παιδιά με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο. Η Θεμιστώ, που δεν είχε καταλάβει το τέχνασμα της Ινούς, σκότωσε τελικά τα δικά της παιδιά, εκτός από έναν γιο, τον Σχοινέα! Σύμφωνα με τον Νόννο, η Ινώ-Λευκοθέα σώθηκε από την οργή της Θεμιστώς και του “συζύγου” της χάρις στην παρέμβαση του θεού της θάλασσας Ποσειδώνα, που μεταμόρφωσε την Ινώ σε Νηρηίδα με το όνομα Λευκοθέα.

Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΟΘΕΑΣ: Η λατρεία της Λευκοθέας ήταν αρκετά διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα. Το κυριότερο κέντρο ήταν, φυσικά, ο τόπος καταγωγής της, η Βοιωτία. Στη Θήβα τη τιμούσαν με ετήσιους θρήνους και θυσίες, ενώ τη θεωρούσαν ηρωίδα και θεά. Στα Μέγαρα υπήρχε μια παράδοση, που την αναφέρει ο Παυσανίας, η οποία έλεγε ότι δηλαδή το πτώμα της Ινούς ξεβράστηκε στις ακτές της Μεγαρίδας και ότι το έθαψαν οι δύο κόρες του Κλήσωνα, η Κλησώ και η Ταυρόπολις. Στην ίδια πόλη υπήρχε και ιερό της Λευκοθέας. Οι Μεγαρείς έλεγαν ότι αυτοί πρώτοι ονόμασαν την Ινώ Λευκοθέα και προς τιμή της τελούσαν κάθε χρόνο θυσία. Στην Κόρινθο, συγκεκριμένα στο ιερό του Ποσειδώνα, υπήρχαν λατρευτικά ξόανα της Λευκοθέας και του Μελικέρτη. Σε κορινθιακά νομίσματα της Ρωμαϊκής Εποχής παριστάνεται η Λευκοθέα με τον μικρό Μελικέρτη στην αγκαλιά της. Στην Αθήνα, η επιγραφή «Λευκοθέα Σώτειρα Ελλιμενία» ήταν χαραγμένη σε καθίσματα του λεγομένου θεάτρου του Διονύσου. Στη Λακωνία, υπήρχε η παράδοση ότι η Λευκοθέα ανέθρεψε σε ένα σπήλαιο τον Διόνυσο. Στον θρόνο του Αμυκλαίου Απόλλωνα, η Λευκοθέα απεικονιζόταν μαζί με τη Σεμέλη και τον Διόνυσο. Στην Επίδαυρο Λιμηρά υπήρχε μια πηγή, το «ύδωρ της Ινούς», μέσα στο οποίο κατά την εορτή της θεάς έβαζαν κρίθινα ζυμωτά. Αν αυτά βυθίζονταν, ήταν καλός οιωνός, αν όχι, τότε το θεωρούσαν «κακό σημάδι». Στην Κρήτη τελούνταν προς τιμή της η εορτή με το όνομα Ινάχια. Λατρεία της ακόμη υπήρξε στη Ρόδο, την Τένεδο, τη Δήλο, την Κολχίδα, την Ετρουρία [στην Ιταλία], ακόμη και στη μακρινή Αίγυπτο. Σε κάθε περίπτωση, η Λευκοθέα ήταν θαλάσσια θεότητα και τη λάτρευαν μαζί με τον Ποσειδώνα, τη Θάλασσα και τη Γαλήνη. Ακόμη, τα θαλάσσια πουλιά, ιδίως οι αλκυονες, θεωρούνταν ιερά πτηνά των Νηρηίδων, και κυρίως της Λευκοθέας, αλλά και του Μελικέρτη². Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ακόμη πως η Λευκοθέα είχε και μαντικές ικανότητες. Εξαιτίας μιας άλλης παραλλαγής του μύθου της³, στη Ρώμη απαγορευόταν να εισέρχονται δούλες στον ναό της Λευκοθέας, ενώ στο ιερό της στη Χαιρώνεια, απαγορευόταν η είσοδος στις δούλες, στους δούλους και στους Αιτωλούς!

1. 1. Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α΄9,1.
2. 2. Για να τιμήσει τον Παλαίμονα, ο βασιλιάς της Κορίνθου Σίσυφος, καθιέρωσε τους αγώνες Ίσθμια και έκτισε προς τιμήν του ναό. Σε κορινθιακά νομίσματα ο Παλαίμονας εμφανίζεται με τη μορφή ενός παιδιού που βρίσκεται πάνω σε δελφίνι.
3. 3. Σύμφωνα με μία από τις πολλές σχετικές παραδόσεις, η Αντιφέρα ήταν θεραπαινίδα της Ινούς, καταγόμενη από την Αιτωλία. Το όνομα «Αντιφέρα» σημαίνει αντίπαλος ή αντίζηλος και προέρχεται από το ότι η Ινώ ζήλευε αυτή παθολογικά. Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της ζήλειας ήταν, σύμφωνα με τούτη την εκδοχή, που έγινε και βασική στη Ρωμαϊκή Μυθολογία, η παραφροσύνη της Ινούς και ο εκούσιος πνιγμός της, μαζί με τον γιο της, στη θάλασσα, οπότε και μεταθανάτια αναστήθηκε ως θεότητα, ονομαζόμενη πλέον «Λευκοθέα». Γι΄αυτό και η απαγόρευση εισόδου στο ναό της αφορούσε γενικά δούλους και … Αιτωλούς!

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.