Με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, οργανώθηκαν περιοδικές εκθέσεις, καλλιτεχνικά συμβάντα, επιστημονικές συναντήσεις και κυκλοφόρησαν πολλές εκδόσεις με στόχο να φωτίσουν τη μοναδική αυτή στιγμή της ελληνικής ιστορίας που σηματοδότησε την εθνική ανεξαρτησία και τη νεοελληνική ταυτότητά μας. Όσον αφορά στο παιδικό βιβλίο, η εκδοτική παραγωγή υπήρξε πλούσια τόσο κειμενικά όσο και εικονογραφικά. Εμβληματικές μορφές και γεγονότα του Αγώνα φωτίστηκαν, επανεξετάστηκαν και αναδείχθηκαν μέσα από μια πλουραλιστική εκδοτική παραγωγή που κάλυψε ένα μεγάλο κενό στην παιδική λογοτεχνία και στα βιβλία γνώσεων για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Έχει δημιουργηθεί λοιπόν ένα τεράστιο απόθεμα βιβλίων, μια εκλεκτή εργαλειοθήκη μέσω της οποίας παιδιά, εκπαιδευτικοί και – γιατί όχι – και γονείς θα προσεγγίσουν την Ελληνική Ιστορία με φρέσκια ματιά και κριτική σκέψη, μακριά από τον στείρο διδακτισμό και τις στερεοτυπικές γιορτές της 25ης Μαρτίου.
Μια χρονιά μετά, με νωπές τις μνήμες της πανηγυρικής επετείου και με αφορμή τον φετινό εορτασμό σκέφτηκα να γράψω για τη δική μου αγαπημένη τριάδα βιβλίων καθώς η πλήρης καταλογογράφηση θα ξέφευγε από τα όρια της παρούσας στήλης. Τρία βιβλία διαφορετικά μεταξύ τους με κοινό παρονομαστή την ιδιαίτερη αισθητική, την φρέσκια οπτική, τον σεβασμό στην ιστορία και τους νέους αναγνώστες,
24 Eικόνες για την Επανάσταση του 1821 Μακρυγιάννης & Ζωγράφος, Ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης
Συγγραφέας: Μαρίζα Ντεκάστρο
Εκδόσεις: Καπόν
Πρώτη έκδοση: 2021
Ηλικίες: 7+
«Όσα σημειώνω τα σημειώνω γιατί δεν υποφέρνω να βλέπω το άδικο να πνίγη το δίκηο. Δια ΄κείνο έμαθα γράμματα εις τα γεράματα και κάνω αυτό το γράψιμον το απελέκητο…»,
Ο στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης ανάθεσε στον λαϊκό ζωγράφο και αγωνιστή Δημήτριο Ζωγράφο να αναπαραστήσει εικονογραφικά μάχες και άλλα γεγονότα των χρόνων της επανάστασης στα οποία πρωτοστάτησε. Στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται οι 24 εικόνες – η εικοστή πέμπτη έχει οριστικά χαθεί – που αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της το 1821 μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830, με στόχο να μην ξεχαστούν όσα συνέβησαν την κρίσιμη εκείνη ιστορική περίοδο.
Η Μαρίζα Ντεκάστρο, αξιοποιεί τη φυσική περιέργεια και παρατηρητικότητα των παιδιών καθώς και τον πλούτο των λεπτομερειών κάθε εικόνας και σκηνοθετεί είκοσι τέσσερις φανταστικούς διαλόγους με παιδιά και νέους που εστιάζουν στα πρόσωπα, την τοπογραφία και στρατηγική των μαχών, τις πολιορκίες και ναυμαχίες, τον οπλισμό, την ενδυμασία καθώς και τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά του ζωγράφου. Κάθε υποθετικός διάλογος αποτελεί ένα κλειδί αποκρυπτογράφησης του κόσμου των εικόνων του Μακρυγιάννη, έναν ευρηματικό οδηγό πλοήγησης στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, αναδεικνύοντας μικρές και μεγάλες στιγμές του Αγώνα που δεν καταγράφονται στα σχολικά βιβλία.
Η συγγραφέας χρησιμοποιεί ως παιδαγωγικό εργαλείο προσέγγισης του έργου του Μακρυγιάννη τον υποθετικό διάλογο που προκαλεί η εντελεχής παρατήρηση των εικόνων, μετακινώντας έντεχνα κάθε φορά το σημείο εστίασης. Συμμετέχοντας ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία όλα τα μέρη των «συνομιλούντων» καταφέρνουν να δημιουργήσουν ένα γόνιμο περιβάλλον μάθησης για να απαντηθούν εύλογα και «στοχευμένα» ερωτήματα και να φωτιστούν πτυχές της νεότερης ιστορίας με κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά δεδομένα. Με φρέσκια ματιά, αβίαστη ροή, μακριά από στερεοτυπίες, εθνικιστικές εξάρσεις και κορώνες διδακτισμού. Ο ευρηματικός τρόπος προσέγγισης και ερμηνείας των ιστορικών πηγών που προτείνει η συγγραφέας, διευρύνει τις γνώσεις των παιδιών, καλλιεργεί την κριτική αναστοχαστική τους σκέψη και παράλληλα εξάπτει τη λαχτάρα τους για βαθύτερη έρευνα και περισσότερες ανακαλύψεις. Γιατί η Ιστορία δεν είναι ποτέ μονοδιάστατη και η αλήθεια χτίζεται με πολλές αφηγήσεις.
Το βιβλίο, την επιστημονική επιμέλεια του οποίου έχει κάνει η Φωτεινή Ασημακοπούλου, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποτελεί, τη ναυαρχίδα όλων των εκδόσεων που έγιναν με αφορμή τον επετειακό εορτασμό της Ελληνικής Επανάστασης για παιδιά και νεαρούς αναγνώστες. Μια ποιοτική έκδοση που, όπως και τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, δεν πρέπει να λείπει από καμιά βιβλιοθήκη, αν θέλουμε να δώσουμε το δικό μας νόημα στον μεγάλο αγώνα αλλά και στα λόγια του. Γιατί ποιος « δεν υποφέρνει να βλέπει το άδικο να πνίγη το δίκηο».
21+1 για το 1821
Συγγραφείς γράφουν
Καλλιτέχνες εικονογραφούν
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις: Παπαδόπουλος
Πρώτη έκδοση: 2021
Επιμέλεια τόμου: Μαρίζα Ντεκάστρο – Ελένη Σβορώνου
Ηλικίες: 7+
Το 1821 «μίλησε» σε δημιουργούς, συγγραφείς και εικονογράφους και εκείνοι αποτύπωσαν την έμπνευσή τους με λέξεις και εικόνες. Οι συγγραφείς έγραψαν φανταστικές ιστορίες με φόντο την Επανάσταση του 1821 και οι καλλιτέχνες τις εικονογράφησαν. Η χρονική απόσταση των διακοσίων χρόνων που πέρασαν από το 1821 είναι ένα συμβολικό χαρμόσυνο όριο που το βιβλίο προσδοκά να ξεπεράσει προβάλλοντας τις ιδέες και οι αξίες του Αγώνα για την Ανεξαρτησία ως αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Η Ιστορία ζωντανεύει μέσα από τη λογοτεχνική αφήγηση των συγγραφέων και οπτικοποιείται από ισάριθμους εικονογράφους. Το αποτέλεσμα της ιδιαίτερης αυτής προσπάθειας είναι ένα βιβλίο που λειτουργεί ως «πινακοθήκη» καθώς γυρίζοντας τις σελίδες τους περιηγούμαστε σε μια μοναδική συλλογή μικρών έργων τέχνης.
Οι συγγραφείς που συμμετέχουν στη συλλογική έκδοση είναι οι: Άγγελος Αγγέλου και Έμη Σίνη, Κυριάκος Αθανασιάδης, Μιράντα Βατικιώτη, Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Ελένη Κατσαμά, Άννα Κοντολέων, Θοδωρής Κούκιας, Πολυχρόνης Κουτσάκης, Λίλη Λαμπρέλλη, Λίνα Λυχναρά, Φίλιππος Μανδηλαράς, Μαρίζα Ντεκάστρο, Μαρία Παπαγιάννη, Θοδωρής Παπαϊωάννου, Κωνσταντίνος Πατσαρός, Εύη Πίνη, Ελένη Σβορώνου, Πάνος Τσερόλας, Πάνος Χριστοδούλου.
Οι εικονογράφοι της έκδοσης είναι: Δημήτρης Αναστασίου, Ευαγγελία Γουτιάνου, Βασίλης Γρίβας, Γιώργος Δημητρίου, Αλεξία Ευσταθοπούλου, Μάρω Κατσίκα, Κέλλυ Ματαθία-Κόβο, Χρήστος Κούρτογλου, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Στέλιος Λιβανός, Little polkadot., Άνα Μάτεγιτς, Πέτρος Μπουλούμπασης, Αλέξια Οθωναίου, Θανάσης Πέτρου, Axιλλέας Ραζής, Βασίλης Σελιμάς, Ντανιέλα Σταματιάδη, Zafouko Yamamoto, Φίλιππος Φωτιάδης, Κατερίνα Χαδουλού, Χρύσω Χαραλάμπους.
Από τον μικρό χιονοκλέφτη και τον σκυλάκο του, τον Αγγελή και την παράσταση «τρύπιες κάλτσες μπαλωμένα τσαρούχια», τον κύριο Περζά που αναζητά σύντροφο στο πρόσωπο της Μπουμπουλίνας, ως τον ποδοσφαιρικό αγώνα της Αμερικανικής Σαμόα, την αφροαμερικάνα Αλις με την αλληλογραφία Τζέφερσον – Κοραή ή τη συνταγή για 1821 επαναστατικά κουλουράκια, οι 21 + 1 ιστορίες κλείνουν το μάτι στους μικρούς αναγνώστες και αναγνώστριες και τους μιλούν για πρόσωπα και γεγονότα που είτε πατούν γερά στα ιστορικά τεκμήρια της εποχής είτε είναι εντελώς φανταστικές με απρόβλεπτα περιστατικά και συνάφειες από τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Φρεσκάδα, έμπνευση, ποιοτική επιμέλεια και εκτέλεση μαζί με ένα ακόμη χαρακτηριστικό του τόμου που για μένα είναι ξεχωριστό. Η απόφαση των συγγραφέων να εκχωρήσουν τις αμοιβές τους ως δωρεά στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Γιατί οι αγώνες για δικαιοσύνη και έναν καλύτερο κόσμο δεν εξαντλούνται σε πανηγυρισμούς και συνεχίζονται ες αεί.
21 ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ 1821
Συγγραφείς: Βασίλης Κουτσιαρής, Γιάννης Διακομανώλης
Εικονογράφος Δημήτρης Ευστρατιάδης
Εκδότης: Μίνωας
Πρώτη έκδοση 2021
Ηλικία 8 +
Η σημαντικότερη στιγμή της νεότερης ιστορίας του ελληνικού έθνους ζωντανεύει μέσα από τη ζωή και τη δράση 21 οπλαρχηγών της Επανάστασης. Ανάμεσα στους 21 ήρωες δε συγκαταλέγονται μόνο οι γνωστοί πρωταγωνιστές του Αγώνα, αλλά και αγωνιστές που, παρά τη σημαντική συμβολή τους σε αυτόν, δεν είχαν την ανάλογη αναγνώριση. Μικρές ιστορίες φωτίζουν άγνωστες πτυχές της ζωής τους και δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να αποκτήσουν μια πρώτη ολοκληρωμένη εικόνα για την Επανάσταση του 1821 από το ξεκίνημά της στις παραδουνάβιες ηγεμονίες μέχρι τη δημιουργία του ελληνικού κράτους.
Οι συγγραφείς Βασίλης Κουτσιαρής και Γιάννης Διακομανώλης φτιάχνουν μια πινακοθήκη προσωπογραφιών με έξυπνα δομημένο ιστορικό υλικό που δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες για τις βιογραφίες και τις δράσεις των αγωνιστών του 1821. Με λόγο συμπαγή και λιτό, με σαφήνεια και καθαρότητα, οι δυο συγγραφείς δημιουργούν ένα πρωτότυπο βιβλίο που χαρτογραφεί τις ηρωικές μορφές της Ελληνικής Επανάστασης και βοηθά τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες να τις γνωρίσουν χωρίς να χαθούν σε αμέτρητα ιστορικά γεγονότα και χρονολογίες. Για κάθε ιστορική προσωπικότητα συγκροτούνται οι ενότητες «Λίγα λόγια», «Αξίζει να αναφερθεί», «Μια ιστορία», «Ταυτότητα», «Ήξερες ότι» που οριοθετούνται με ακρίβεια για να αναδείξουν τους ήρωες, τη συμβολή τους στη Ελληνική Επανάσταση αλλά και τις λιγότερο γνωστές πτυχές της προσωπικής βιογραφίας τους. Διαβάζοντας το βιβλίο οι αναγνώστες θα μάθουν γιατί ο Αθανάσιος Διάκος έγινε από μοναχός μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αγωνιστής, πως η Μαντώ Μαυρογένους ήταν η μοναδική γυναίκα που τιμήθηκε με το βαθμό του αντιστράτηγου, πως ο Παπαφλέσσας είχε το παρωνύμιο «μπουρλοτιέρης των ψυχών» και πως ο σπουδαίος Νικηταράς, σχεδόν τυφλός, καταπονημένος από τη φυλάκισή του, ζούσε ζητιανεύοντας αλλά και πολλές ακόμη κρυφές ιστορίες από τις ζωές των ηρώων.
Τα ιστορικά πρόσωπα που αναφέρονται στο βιβλίο είναι: Οδυσσέας Ανδρούτσος, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Αθανάσιος Διάκος, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ανδρέας Μιαούλης, Κωνσταντίνος Κανάρης, Μάρκος Μπότσαρης, Παλαιών Πατρών Γερμανός, Κίτσος Τζαβέλας, Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Πανουργιάς, Εμμανουήλ Παπάς, Δημήτριος Πλαπούτας, Ιωάννης Μακρυγιάννης, Δημήτριος Παπανικολής, Γεωργάκης Ολύμπιος, Μαντώ Μαυρογένους, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Αλέξανδρος και Δημήτριος Υψηλάντης
Οι 21 Ήρωες του 1821 με τα ευσύνοπτα κείμενα και τη φρέσκια εικονογράφηση χαρίζουν στο νεαρό αναγνωστικό κοινό ένα πανόραμα των αγωνιστών του 1821, της ζωής και των ηρωικών κατορθωμάτων τους για την ελεύθερη πατρίδα που απολαμβάνουμε σήμερα, αποτελώντας ένα βιβλίο εφαλτήριο για μακρινότερες διαδρομές στη νεότερη ελληνική ιστορία. Γιατί πίσω από τα σπουδαία γεγονότα και τις μεγάλες κατακτήσεις βρίσκονται πάντα οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους.
Επειδή κάθε επιλογή έχει τη σφραγίδα προσωπικών προτιμήσεων και προσδοκιών και υποκειμενικό χαρακτήρα, θα πρότεινα γονείς ή εκπαιδευτικοί να ξεκινήσουν την αναζήτηση σχετικών τίτλων στα πολλά μικρά και μεγαλύτερα βιβλιοπωλεία που υπάρχουν σε κάθε πόλη. Να ενημερωθούν για τα βιβλία, να ξεφυλλίσουν τις σελίδες τους, να συγκρίνουν το υλικό και να αποφασίσουν με ποιο ή ποια βιβλία θα χτίσουν την παιδική, νεανική και σχολική βιβλιοθήκη τους για τη μεγάλη αυτή στιγμή της Ελληνικής Ιστορίας. Και σε αυτή την αναζήτηση, ας κρατούν σφιχτά το χέρι των παιδιών τους για να διαλέξουν μαζί. Είναι ένα βασικό βήμα για τη δημιουργία σταθερών και απαιτητικών αναγνωστών.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
