Δέλτα όπως Διδώ
Μικρασιατικές μνήμες
Συγγραφέας: Μαριάννα Κουμαριανού
Εικονογράφηση: Φίλιππος Φωτιάδης
Εκδόσεις: Καλέντης
Πρώτη έκδοση: 2021
Ηλικίες: 9+
«Κάποτε, η Διδώ ξεκίνησε να μαζεύει ψωμί και να το μοιράζει σε φτωχούς. Ψωμί σκέτο ζυμωτό ή με γλυκάνισο και πασπαλισμένο με ζάχαρη και κανέλα. Και για τα παιδιά είχε καραμέλες λεμόνι. Κρυφά το έκανε αλλά και λίγο φανερά. Άλλωστε, κάθε απόγευμα βγαίνανε οι παραδουλεύτρες και καθαρίζανε έξω από τα σπίτια και βάζανε πολυθρόνες και κάθονταν οι κυρές και βγάζανε γλυκίσματα και κερνιόντουσαν αναμεταξύ τους. Γιορτή γινότανε κάθε απόβραδο έξω από τα σπίτια. Γέλια, νέα, τραγούδια, κομπανίες, κουτσομπολιά, καλαμπούρια… Έβγαινε και η Διδώ με το γλυκό ψωμί, μοίραζε κι αυτή. Με επίσημο ύφος. Πρώτα στις κυρίες και τους κυρίους τους και έπειτα στους φτωχούς».
Εκατό χρόνια πέρασαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Οι ακμάζουσες πόλεις της Μικράς Ασίας – Τσεσμέ, Έφεσος, Αϊβαλί, Αϊδίνι, Κορδελιό, Σμύρνη – έγιναν παρανάλωμα εθνικού και θρησκευτικού μίσους και μοιραίων πολιτικών επιλογών. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει το «Παρίσι του Λεβάντε», η κοσμοπολίτισσα Σμύρνη με τη Μπέλλα Βίστα, την Πούντα, τον Φραγκομαχαλά, την πολυμορφία των εθνών, τις βουερές συνοικίες, τους εμπορικούς οίκους, τα ιδρύματα, τα σχολεία, τα τυπογραφεία. Στην πόλη της ξενοιασιάς και της ευημερίας, μετοικώντας από το Aϊδίνι, θα ζήσει ένα κορίτσι που θα γίνει φυσικός και λογοτεχνικός μάρτυρας της τραγικής καταστροφής της. Και είναι η σπουδαία πεζογράφος Διδώ Σωτηρίου.
Τη δική της φανταστική αφήγηση μεταφέρει στους σύγχρονους αναγνώστες η Μαριάννα Κουμαριανού. Τους πιάνει σφιχτά από το χέρι και τους ταξιδεύει στη Μικρασιατική εύφορη γη, ξεκινώντας από την πρώτη πατρίδα της Διδώς, το Αϊδίνι. Η συγγραφέας δημιουργεί κεφάλαια – σταθμούς στην αφηγηματική διαδρομή της για να μιλήσει με γλαφυρότητα για τη Σμύρνη και να ζωντανέψει μαζί με το σκηνικό και το ανθρώπινο τοπίο της: Από το τώρα της μνήμης στο τότε – Παιδικές μνήμες με σταφίδες και μέλι – Απ΄ το Αϊδίνι στη Σμύρνη – Τα έθνη – Το χαμάμ – Η γιαγιά Ερηνάκη – Το ψωμί και το σαπούνι – Οι ψίθυροι, τα παραμύθια κι ο πατέρας -Μυρωδιές κι αρώματα – Η Προκυμαία – Στην αγορά – Από το τότε της μνήμης στο τώρα.
Διαβάζουμε και μαζί περπατούμε στους δρόμους της ζηλευτής πόλης, ακούμε τους ήχους των κάρων, τις φωνές των πλανόδιων μικροπωλητών, τις μουσικές και τους καρσιλαμάδες, τα γέλια των γυναικών στο χαμάμ, στις χαρές του γάμου, στις μαγειρικές συνάξεις. Θαμπωνόμαστε από τα ηλιοβασιλέματα στην Προκυμαία, παρακολουθούμε τους Έλληνες αστούς να συναγωνίζονται σε κομψότητα και αρχοντιά, χανόμαστε μέσα στο μελίσσι των εθνοτήτων που κατοικούν στην πόλη. Γνωρίζουμε τις επιτόπιες συνήθειες των Τούρκων και των Ελλήνων, το ιδιαίτερο «ήθος» των εθνοτήτων, το αξιακό σύστημα που περιβάλλει τις γυναίκες, μυρίζουμε στον αέρα το σαπούνι και το φρεσκοζυμωμένο ψωμί και όλο και πιο συχνά αισθανόμαστε τα απειλητικά σύννεφα του εθνικισμού που πλησιάζουν.
Η γλώσσα που χρησιμοποιεί η συγγραφέας, βαθιά δουλεμένη, ξομπλιαστή σαν μικρασιάτικος τσεβρές, κυλά αβίαστα και μας παρασύρει με τον ρυθμό της στη Σμύρνη της οικονομικής, κοινωνικής και εκπαιδευτικής ανάτασης. Η φωνή της Μαριάννας Κουμαριανού συναντά τη φωνή της Διδώς Σωτηρίου και με απόλυτο σεβασμό στην εμβληματική μορφή της καταγράφει όλα όσα έζησε πριν εκδιωχθεί από τη γη της Μικρασίας.
Διάβασα πολλές φορές το βιβλίο. Μια λαμπρή εποχή, ένα πολύχρωμο αεικίνητο πλήθος, μια ζωοδότρα πατρίδα ζωντάνεψε στα μάτια μου και μ΄ έλουσε στο φως της. Προσεγμένη και φροντισμένη έκδοση, καμωμένη με αγάπη και γνώση τόσο της ιστορικής περιόδου στην οποία αναφέρεται όσο και στο έργο της σπουδαίας Διδώς Σωτηρίου. Κάθε κεφάλαιο διακρίνεται με ένα απόσπασμα τραγουδιού προσθέτοντας ακόμη μεγαλύτερη μουσικότητα στο κείμενο. Δεν μπορώ να μην αναφέρω το παράρτημα με τις περιγραφές της Σμύρνης, το ευρετήριο τοπωνυμίων και τον εξαντλητικό κατάλογο των πηγών στις οποίες εντρύφησε η συγγραφέας για να αποκαταστήσει μια ολόκληρη εποχή και να αναπλάσει έναν κόσμο που χάθηκε τόσο βίαια και σαρωτικά, ανοίγοντας μια τεράστια πληγή στην ιστορική μας μνήμη. Το αποτύπωμα που αφήνει η ανάγνωση του βιβλίου είναι το αισιόδοξο μήνυμα της επιβίωσης και της ανθεκτικότητας γιατί όπως ομολογεί και η Διδώ Σωτηρίου «σα τη βουλή του ανθρώπου να ζήσει δεν γνώρισα άλλη»
Οι εικόνες του Φίλιππου Φωτιάδη με τα δυναμικά σχεδιαστικά περιγράμματα χαρακτηρίζονται από τη λιτότητα που συνοδεύει όλα τα βιβλία της εξαίρετης σειράς. Τοπόσημα της πόλης, πορτραίτα της Διδώς, συμβολικά στοιχεία της αφήγησης, χαρακτηριστικοί εθνοτικοί τύποι, μικροσκηνές στην πόλη ως την πυρπόλησή της συνοδεύουν το κείμενο, επιλεγμένα με ακρίβεια και προσοχή και μας ξεναγούν διακριτικά στον τόπο και το χρόνο.
Αν και το βιβλίο από τον εκδοτικό οίκο προτείνεται για παιδιά πάνω από 9 χρονών, εγώ θα διεύρυνα το αναγνωστικό κοινό του προτείνοντας μια διηλικιακή προσέγγιση. Το επιτρέπει η πλούσια βιβλιογραφία του. Διαβάζεται σαν νερό που κυλά για να δροσίσει τη γη πριν ματώσουν για πάντα τα χώματά της. Λίγο πριν την επέτειο της μεγάλης καταστροφής, μια βαθιά ανάσα για να μην ξεχαστεί η ομορφιά της συνύπαρξης και της πολυχρωμίας.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
