Βιβλία που ξεχώρισαν

*Του Λάμπρου Αναγνωστόπουλου

Τη χρονιά που μας πέρασε, κυκλοφόρησε ένας πολύ μεγάλος αριθμός βιβλίων, από “μικρούς” ή “μεγάλους” εκδοτικούς κι όσο κι αν αρέσει σε πολλούς να ανακαλύπτουν συνεχώς καινούρια βιβλία, είναι απορίας άξιο αν τελικά υπάρχει τόσο μεγάλο βιβλιόφιλο κοινό στη χώρα. Η απάντηση δεν είναι τόσο προφανής, ειδικά από τη στιγμή που αρκετά βιβλιοπωλεία μην μπορώντας να αντέξουν τον ανταγωνισμό της σύγχρονης αγοράς, δουλεύουν σήμερα με όρους σούπερ- μάρκετ. Δηλαδή, ο τρόπος που παράγουν, προωθούν ή πουλάνε τα βιβλία και τα προϊόντα τους είναι απόλυτα εναρμονισμένος με το σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα. Παρακάτω, θα προσπαθήσω σε δυο μέρη να προτείνω μερικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2021 και ξεχώρισα. Πρόκειται για βιβλία που πέρασαν από τα χέρια μου τη χρονιά που έφυγε και τα περισσότερα- όχι όλα- δεν ανήκουν στους λεγόμενους “μεγάλους” εμπορικούς εκδοτικούς οίκους:

Στις αρχές του 2021 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις “Γράφημα” το μυθιστόρημα “Οι μαστοί των Αθηνών” του Αντώνη Χαριστού, ένα βιβλίο που μας μεταφέρει σε μια άλλη εποχή της χώρας, στα τέλη του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα στην τελευταία περίοδο διακυβέρνησης του Χαριλάου Τρικούπη. Ειδικότερα, στα 1893, η Αθήνα μετατρέπεται σε πειραματική σκηνή πολλαπλών συμφερόντων, οικονομικών και όχι μόνο. Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, οι σαρκικές απολαύσεις δονούν την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, η κωμικότητα των οποίων κορυφώνει την τραγωδία του μέλλοντος που έρχεται με ταχύτητα φωτός, με την αγωνία να μένει μέχρι το τέλος.

Αρχές του χρόνου κυκλοφόρησε και το μυθιστόρημα “Τα τεμάχια” της Χρύσας Μαστοροδήμου, από τις Εκδόσεις “Βακχικόν”. Έπειτα από δυο ποιητικές συλλογές, η συγγραφέας κάνει την εμφάνισή της στον πεζό λόγο με μυθιστόρημα. Το βιβλίο αναμοχλεύει την ιστορική πραγματικότητα της Ελλάδας των μέσων του 20ού αιώνα, ζωντανεύοντας αφηγηματικά το φυσικό περιβάλλον, τους ανθρώπους και τα συμβάντα, για να καταλήξει στην αναγκαστική επιλογή της βασικής ηρωίδας να ξενιτευτεί στη Γερμανία, την δύσκολη δεκαετία του ’60. Όλοι οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με τον φαύλο κύκλο των πολιτικών πρακτικών αλλά και των δικών τους ευθυνών, παραπαίοντας στα ίδια λάθη.

Την άνοιξη κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Γιάννη Ζαραμπούκα με τίτλο “Οι άνθρωποι στις κορνίζες”, από τις Εκδόσεις “Συρτάρι”. Πρόκειται για ένα έργο έντονα υπαρξιακό, μέσα από το οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να επικοινωνήσει τις σκέψεις του σχετικά με τα κοινωνικά καλούπια μέσα στα οποία πολλές φορές προσπαθούμε μάταια να χωρέσουμε για να γίνουμε αποδεκτοί.

Το βιβλίο με τίτλο “Το τέλος θα έρθει αύριο”, του Peter James, των Εκδόσεων “Χάρτινη Πόλη” σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Καλογρούλη, κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του ’21 και προκάλεσε αίσθηση. Η “Χάρτινη Πόλη”, ξεκίνησε ουσιαστικά την αστυνομική σειρά βιβλίων του James με το βιβλίο “Κάτω από το χώμα”, το 2016. Στο τελευταίο βιβλίο του James, ο γνωστός πλέον αστυνομικός επιθεωρητής, Ρόι Γκρέις, αναλαμβάνει μια σκοτεινή υπόθεση και ανακαλύπτει τα ίχνη μιας συμμορίας διακίνησης παιδιών με έδρα την Ανατολική Ευρώπη. Έτσι, θα βρεθεί σ’ έναν αγώνα ενάντια στον χρόνο για να σώσει τη ζωή ενός νεαρού παιδιού του δρόμου, ενώ μια απελπισμένη μητέρα δεν θα σταματήσει πουθενά αρκεί να σώσει τη ζωή της κόρης της.

Την ίδια περίπου περίοδο κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις “Τόπος” η συλλογή διηγημάτων “Μια ντουζίνα στα δυο” από τον Γρηγόρη Γαϊτανάρο. Αποτελείται από έξι μικρές ιστορίες, με την εικονόγραφηση της Στέλλας Δημητρακοπούλου να δίνει ευχάριστη νότα. Οι ήρωες των ιστοριών έρχονται αντιμέτωποι με την ίδια τους την ιστορία, χωρίς όμως να φοβούνται το τέλος της. Ακόμη, την άνοιξη κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις “Καστανιώτη” η συλλογή διηγημάτων που έγραψε η Πέλα Σουλτάτου, με τίτλο “Η θάλασσα δεν είναι μπλε”. Το βιβλίο είναι μια αναφορά σε βιώματα και μας ταξιδεύει στο πρώτο ποίημα, στο πρώτο αίμα του αγοροκόριτσου, στο πρώτο φιλί, στο πρώτο ταξίδι. Κι ύστερα, ο δάσκαλος ίνδαλμα καταβαραθρώνεται, ο παπάς απεκδύεται το ράσο και χορεύει ζεϊμπέκικο, ο κουνιστός φέρνεται πιο γενναία από τους άντρακλες, η Ρωφίλη αρνείται τον θάνατο και πολλοί ακόμη πρωταγωνιστές που συμπληρώνουν την πρώτη απόπειρα της συγγραφέας στη μικρή φόρμα, μετά τη νουβέλα της “Ανάποδες στροφές” πάλι από “Καστανιώτη”, το 2019.

Παραμένουμε στις ιστορίες μικρής φόρμας με τα βιβλία του Δημήτρη Μανιάτη από τις Εκδόσεις “Μετρονόμος” και του Ιταλού Μάριο Αντρέα Ριγκόνι από τις Εκδόσεις “Loggia”. O Μανιάτης με τη δεύτερη συλλογή διηγημάτων μετά το “Εγώ είμαι ένας άλλος”, αυτή την φορά με τον “Μπρούτζινο”, καταγράφει γεγονότα και στιγμιότυπα μιας ζωής που χάνεται, μιας ζωής που ανατέλλει. Το βιβλίο αποτελεί ουσιαστικά ιστοριογραφία μιας άλλης Αθήνας. Ο αναγνώστης πρόκειται να διαβεί τις γειτονιές της, ακόμα και μερικές κακόφημες που όμως κρύβουν διαμάντια ψυχής και ανθρωπιάς.

O Iταλός συγγραφέας Μάριο Αντρέα Ριγκόνι, δυστυχώς πέθανε το περασμένο φθινόπωρο στα 73 του, αλλά ευτυχώς οι Εκδόσεις “Loggia” σε μετάφραση της Μαρίας Φραγκούλη μας άφησαν το εξαιρετικό βιβλίο του με τίτλο “Η σκοτεινή όψη των πραγμάτων”. Τα σύντομα διηγήματά του, δοκιμάζουν και ανατρέπουν τα όρια της πραγματικότητας των ηρώων. Άλλοτε με δόσεις ειρωνίας και άλλοτε με καθαρό χιούμορ οι ιστορίες κινούνται από το ρεαλιστικό στο φανταστικό και ο Ριγκόνι θυμίζει συνεχώς ότι τίποτα μπορεί να μην είναι όπως φαίνεται.

Το καλοκαίρι οι κυκλοφορίες αυξήθηκαν και οι επιλογές για τους αναγνώστες ήταν πολλές. Από τις “Εκδόσεις των Συναδέλφων” κυκλοφόρησαν τον Ιούνιο τα διηγήματα του Μιχάλη Κατράκη με τίτλο “Υλικό καθαρισμού”. Όπως τονίζει ο Λεωνίδας Οικονομάκης που προλογίζει το βιβλίο, οι ιστορίες του Κατράκη είναι γροθιά στο στομάχι. Δεν είναι ευχάριστες, είναι όμως αληθινές και χτισμένες πάνω σε θέματα που ή δεν φτάνουν στα δελτία ειδήσεων ή φτάνουν και παρουσιάζονται κάπως αλλιώς από αυτό που είναι.

Οι Εκδόσεις “Θράκα” έχουν δώσει τα διαπιστευτήριά τους στην ποίηση, τα τελευταία χρόνια. Πέντε βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2021 και ξεχώρισα είναι οι ποιητικές συλλογές των Δημήτρη Αθανασέλου, Λάμπρου Παπαδήμα, Χρήστου Γραβάνη, Χρήστου Κολτσίδα και Χρήστου Διαμαντή. Ο Αθανασέλος με το βιβλίο του “Το πρόσωπο εντός μου” πραγματοποιεί μια εσωτερική προσωπογραφία, μια ενδελεχή χαρτογράφηση των εσωτερικών ορίων και της υπέρβασης αυτών. Οι Παπαδήμας και Γραβάνης με την “Μηχανική Θλίψη” και την “Παρίσαινα” αντίστοιχα πρωτοεμφανίζονται ουσιαστικά στον έντυπο εκδοτικό χώρο με μια βιωματική γραφή στην οποία κυριαρχεί το πολιτικό στοιχείο. Ξεχωριστή μνεία στους δυο τελευταίους ποιητές, καθώς ο μεν Κολτσίδας με την συλλογή “Νεροφόροι” δείχνει να καθιερώνεται στον χώρο, μετά και το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα το ’16 με την ποιητική συλλογή “Ορεινά”, για τον δε πολυπράγμωνα Διαμαντή, έμελλε η συλλογή από τη “Θράκα” με τίτλο “Κρυφές σπουδές” να είναι και η τελευταία του, μετά τον απροσδόκητο χαμό του τον Δεκέμβριο του 2021, μόλις στα 34 του.

Επίσης, το καλοκαίρι, κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις “Πανοπτικόν” του Κώστα Δεσποινιάδη τα άπαντα ποιήματα και πεζά του Θεόδωρου Μπασιάκου, με τίτλο “Γκαγκάν Μυτεράν”. Ο Θεόδωρος Μπασιάκος πέθανε το καλοκαίρι του 2020, σε ηλικία μόλις 57 ετών αλλά άφησε πίσω του πλούσιο έργο, ποιητικό και όχι μόνο. Ο εκδότης μαζί με την σύντροφο του Μπασιάκου, την Μαριάνθη Μαρκοπούλου, ολοκλήρωσαν μια καθόλου εύκολη δουλειά, συγκεντρώνοντας τα άπαντά του, σε ένα βιβλίο 350 σελίδων. Η έκδοση περιλαμβάνει δυο μεγάλες ενότητες με ποιήματα και πεζά (αν και στη γραφή του Μπασιάκου δεν είναι απολύτως ευδιάκριτα τα όρια μεταξύ τους).

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.