Χρήση τεχνολογιών στην τεκμηρίωση των εργασιών αποκατάστασης του Ά Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας*

Του Δημήτριου Καραγκούνη (Αρχιτέκτων Μηχανικός)

Με την ευκαιρία του αξιόλογου Σεμιναρίου/Εργαστηρίου με τίτλο: «Νέες τεχνολογίες στις ανθρωπιστικές επιστήμες – εξειδικευμένη εκπαίδευση στις τεχνικές ανάδειξης και ψηφιοποίησης πολιτιστικής κληρονομιάς με μη καταστροφικές μεθόδους», το οποίο πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 27 και Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2021 στην πόλη της Λάρισας,

θα ήθελα να κάνω γνωστό στο ευρύτατο κοινό σας την χρήση των τεχνολογιών στην τεκμηρίωση των εργασιών αποκατάστασης του Ά Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας.

Πριν λίγο διάστημα το έργο της Αποκατάστασης του Αρχαίου θεάτρου Λάρισας συμμετείχε στο 4th International Conference on Protection of Historical Constructions (PROHITECH 2020) που διοργανώθηκε στις 25-27 Οκτωβρίου στην Αθήνα.

Πιο συγκεκριμένα ο κ. Δημήτριος Καραγκούνης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, επικεφαλής της επίβλεψης του έργου, Προϊστάμενος του τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών με μεταπτυχιακές σπουδές σε θέματα ειδικών κατασκευών καθώς και σε θέματα ανίχνευσης των κατασκευών με την μέθοδο των υπερήχων (Level II) και η κα. Σοφία Τσανακτσίδου, Πολιτικός Μηχανικός, Τεχνικός και Συντονιστής Ασφαλείας του Έργου με μεταπτυχιακές σπουδές στην Αρχιτεκτονική και Δομοστατική Αποκατάσταση Ιστορικών Μνημείων και Συνόλων καθώς και στην Ανάλυση και τον Σχεδιασμό Κατασκευών Ενεργειακών Υποδομών συμμετείχε με 2 ανακοινώσεις μια εκ των οποίων είχε θέμα την Ψηφιακή Τεκμηρίωση και το 3D Modeling στην αποκατάσταση του Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας.

Όσον αφορά καταρχάς το εξαίρετο Σεμινάριο/Εργαστήριο που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Επιστημών, το Δίκτυο «Περραιβία» και το πρόγραμμα e RA του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων και την ΕΚΠΟΛ- Περιφέρειας Θεσσαλίας και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού άφησε της καλύτερες εντυπώσεις και όλοι οι συντελεστές του αξίζουν συγχαρητήρια.

Χρήση τεχνολογιών στο Α’ Αρχαίο Θέατρο Λάρισας

Από το 2000 ήδη, στο μνημείο εφαρμόζονται φωτογραμμετρικές μέθοδοι σε συνδυασμό με τοπογραφικές μεθόδους- αποτυπώσεις οι οποίες εξελίσσονται στην διάρκεια του χρόνου.

Στόχος:

Ψηφιακή τεκμηρίωση και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος.
Αποτύπωση χρονικής στιγμής κατάστασης του μνημείου και της παθολογίας.
Τεκμηρίωση αναγκών συντήρησης, οργάνωση φακέλου έργων και πρόβλεψη αναγκών.
Αρχιτεκτονική τεκμηρίωση των υλοποιημένων έργων.
3Δ αναπαράσταση του Αρχαίου θεάτρου με πλήρη μετρητικά στοιχεία σε πραγματικές διαστάσεις και ενταγμένα στο κρατικό δίκτυο ΕΓΣΑ87.

Στην διάρκεια των χρόνων εκπονήθηκαν φωτογραμμετρικές μελέτες παραγωγής ορθοφωτοχαρτών, ανηγμένων όψεων και τοπογραφικές και αρχιτεκτονικές μελέτες αποτυπώσεων, τομών ,καθώς και σχεδίασης αρχιτεκτονικών μελών.

Δημιουργήθηκε συνεπώς μία «παρακαταθήκη» η οποία παρουσιάζει με τρισδιάστατη τοπογραφική πληροφορία την πορεία αποκατάστασης του μνημείου και την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα παραγωγής ορθοφωτοχαρτών

Ορθοφωτοχάρτης 2002

Ορθοφωτοχάρτης 2006

Παραγωγή Ψηφιακού Μοντέλου Επιφανείας (DSM) σε διαφορετικές χρονολογίες

Με την χρήση των φωτογραμμετρικών μεθόδων υπάρχει ακριβής αποτύπωση της υψομετρίας του Αρχαίου Θεάτρου καθώς και του περιβάλλοντα χώρου σε κάθε φάση της αναστήλωσης. Η υψομετρία και τα συγκριτικά αποτελέσματα ανάμεσα στις διαφορετικές φάσεις μπορούν να απεικονιστούν ζωντανά με πραγματικές συν/νες.

Τεχνικές 3δ εκτύπωσης και δημιουργία μακέτας και 3δ ανάγλυφου σε πραγματική κλίμακα

Με την χρήση του πραγματικού μοντέλου επιφάνειας που έχει παραχθεί από φωτογραμμετρικές μεθόδους προχωρήσαμε το 2005 σε 3δ εκτυπώσεις υπό κλίμακα και παραγωγή πρότυπου καλουπιού για την τελική παραγωγή μοντέλου – μακέτας του Αρχαίου Θεάτρου.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα ανοιγμένων μετρητικών όψεων

Ανηγμένη όψη Επιθεάτρου (2005)

Ανατολικός Αναλημματικός τοίχος (2005) με ορθομετρικά υψόμετρα

Σάρωση με laser – τρισδιάστατο λογισμικό CAD/CAM

Αφορά τη ψηφιακή αποκατάσταση του Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας, στην περιοχή των κερκίδων, με δημιουργία των τρισδιάστατων μοντέλων εδωλίων στις θέσεις που απουσιάζουν. Έχει πραγματοποιηθεί γεωμετρική τεκμηρίωση με εργασίες τρισδιάστατης (3D) σάρωσης, και παραγωγή τρισδιάστατων ψηφιακών μοντέλων με σύγχρονες τεχνικές υψηλής γεωμετρικής ακρίβειας, κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα στη Διακήρυξη και στις τεχνικές προδιαγραφές, οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα αυτής.

Τα παραγόμενα σχέδια και μοντέλα θα χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση των νέων μελών σε παντογράφο υψηλής ακρίβειας.
Τα παραδοτέα αποτελούνται από τα ψηφιακά τρισδιάστατα αρχεία των 240 εδωλίων και το τελικό τρισδιάστατο νέφος σημείων υψηλής ακρίβειας.

Χρήση προγραμμάτων φωτογραμμετρίας για την τεκμηρίωση των εργασιών

Αεροφωτογράφιση με την χρήση drones

Αεροφωτογράφιση 2012

Αεροφωτογράφιση 2017

Αεροφωτογραφίες κάθετες, πανοραμικές και πλάγιες από διάφορα υψόμετρα λήψης σε προεπιλεγμένες και μη θέσεις καθώς και κάθετες φωτογραφίες του συνόλου της περιοχής από σταθερό υψόμετρο.

Προτεινόμενο ύψος πτήσης από 100-200μ ώστε οι αποστάσεις λήψης των φωτογραφιών σε συνάρτηση με τη χρησιμοποιούμενη φωτογραφική μηχανή θα πρέπει να παρέχουν φωτογραφίες ικανοποιητικής κλίμακας.

Οι αεροφωτογραφίες συλλέγονται σε επιλεγμένες και προκαθορισμένες γραμμές πτήσης και οι παραγόμενες ψηφιακές φωτογραφίες θα είναι γεωαναφερμένες και προσανατολισμένες στον χώρο.

Το μέλλον

Το μέλλον αποτελούν τα 3διάστατα μοντέλα με πραγματική υφή του αρχαίου θεάτρου και όλων των αρχιτεκτονικών μελών με σύγχρονες τεχνικές φωτογραμμετρίας-τοπογραφίας (τεχνικές ενόρασης υπολογιστών) οι οποίες εφαρμόστηκαν σε κάποια μέλη το 2017.

Με τον τρόπο αυτό, το Αρχαίο θέατρο θα απεικονίζεται με τα ρεαλιστικά χαρακτηριστικά του (χρώμα και υφή) ως ένα στερεό με τα επιμέρους κομμάτια του το οποίο θα λειτουργεί μετρητικά ως ένα 3Δ παζλ που θα συμπληρώνεται με τμήματα σωζόμενα αλλά και συμπληρώματα.