Γ’ Μέρος
Και ενώ η ενθύμηση του 1711 αναφερόταν σε ένα γεγονός που ξεπερνούσε τα τοπικά όρια (ρωσοτουρκικός πόλεμος), η επόμενη ενθύμηση ‒του έτους 1712‒ καταγράφει τον θάνατο κάποιου Μάνταλου, πιθανότατα κλεφταρματολού των Χασίων, πατέρα ίσως του γνωστού κλεφταρματολού των Χασίων Νάσιου Μάνταλου, σύμφωνα με τον Κώστα Σπανό. Η ενθύμηση έχει ως εξής: «† 1712 Μα(ρ)τίου 29 ἐσκότοσαν τον Μάταλον» (Λάμπρος, σ. 208, αρ. 347).
Το 1715 σταθμεύει στη Λάρισα κατευθυνόμενος προς την Πελοπόννησο ο μέγας βεζίρης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας Αλή Κιουμουρτζής με το στράτευμά του το οποίο ξεπερνούσε τους 70000 άνδρες. Σκοπός της καθόδου του Κιουμουρτζή στην Πελοπόννησο ήταν η ανάκτησή της από τους Βενετούς. Ο βεζίρης με εύκολες νίκες κυριάρχησε στην Πελοπόννησο, αναδεικνύοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τις στρατιωτικές αρετές και την πολιτική του οξύνοια. Στις 12 Ιουλίου 1715 το τουρκικό στράτευμα πέρασε από το εγκατελελειμμένο Άργος και κατευθύνθηκε προς το Ναύπλιο, την πρωτεύουσα της βενετοκρατούμενης Πελοποννήσου. Μία βδομάδα περίπου αργότερα οι Οθωμανοί του Κιουμουρτζή εισήλθαν στο Ναύπλιο. Μέσα σε λίγες ώρες ακολούθησε γενικευμένη σφαγή των Ελλήνων και Βενετών, ενώ πάρα πολλοί ήταν και αυτοί που αιχμαλωτίσθηκαν. Το προσωρινό πέρασμα του Κιουμουρτζή από τη Λάρισα με την τόσο μεγάλη δύναμη στρατεύματος, όπως και η άλωση του Ναυπλίου που επακολούθησε, δεν ήταν δυνατό να αφήσουν αδιάφορο τον κάτοχο της «Ἱερᾶς Κατηχήσεως», ο οποίος φρόντισε να καταγράψει τα γεγονότα: «† 1715. Μαείου 18 ἡμέρα Παρασκεβή ἦλθεν ὁ Ἀλή ‒ πασήας βεζήρης εἰς τήν Λάρισαν καί ἐπῆγαν εἰς Ἀνάπλη» (Λάμπρος, σ. 212, αρ. 357).
Οι νίκες στην Πελοπόννησο πανηγυρίστηκαν από τους Οθωμανούς οι οποίοι άρχισαν να σκέφτονται ότι ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή για την ανάκτηση των χαμένων επαρχιών και στην Ουγγαρία, στο πλαίσιο της αναβίωσης των ορίων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπως αυτά έφθασαν στην εποχή του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1520-1566). Μετά την εύκολη και θεαματική νίκη του στην Πελοπόννησο ο μέγας βεζίρης Αλή Κιουμουρτζής, το καλοκαίρι του 1716, ξεκίνησε τον αυστρο-τουρκικό πόλεμο (1716-1717). Με περισσότερους από 100000 άνδρες, αυτή τη φορά, πέρασε από το Βελιγράδι και κινήθηκε εναντίον των 80000 ανδρών του πρίγκιπα της Σαβοΐας Ευγενίου, αρχηγού των αυστριακών δυνάμεων, οι οποίοι είχαν οχυρωθεί στο Petrovaradin. Το πέρασμα του Κιουμουρτζή από το Βελιγράδι καταγράφηκε και στην παρακάτω ενθύμηση: «† 1716 ἐπῆγεν ὁ Ἀλή πασήας βεζήρης εἰς τό Βελη[γράδι]» (Λάμπρος, σ. 213, αρ. 364). Στη μάχη που επακολούθησε ο Κιουμουρτζής σκοτώθηκε και οι αυστριακοί εκμεταλλευόμενοι τον πανικό που προκλήθηκε στο τουρκικό στράτευμα, απώθησαν τον αντίπαλο ως τις παρυφές του Βελιγραδίου.
Αφήνοντας κατά μέρος τον αυστρο-τουρκικό πόλεμο, η επόμενη ενθύμηση καταγράφει τη θανατηφόρα πανούκλα που ενέσκηψε στη Θεσσαλία κατά το 1719: «† 1719 ἄρχισεν τό θανατικό τό μεγάλο» (Λάμπρος, σ. 215, αρ. 373), χωρίς όμως να δίνονται περισσότερες πληροφορίες για την περιοχή στην οποία συγκεκριμένα ενέσκηψε.
Συνεχίζοντας να ξεφυλλίζουμε τις ενδιαφέρουσες ενθυμήσεις στην «Ἱεράν Κατήχησιν» του Νικολάου Βουλγάρεως, διαβάζουμε: «† 1720 Φεβρουαρίου 3 ἀνεπαύθηκεν ὁ παπα Φοτηνός» (Λάμπρος, σ. 216, αρ. 376). Πρόκειται για κάποιον άγνωστο ιερέα για τον οποίο δεν γνωρίζουμε κάτι περισσότερο, αλλά η αναφορά στην κοίμησή του μας επιτρέπει να εικάσουμε πως επρόκειτο για κάποιο πρόσωπο, το οποίο είχε αναγνωρισιμότητα στην εποχή του ως υπηρέτης του Υψίστου.
Η ενθύμηση του έτους 1721 αναφέρεται στον αποκεφαλισμό δύο παιδιών με εντολή του αρχιστράτηγου των οθωμανικών στρατιωτικών δυνάμεων Οσμάν πασά, ο οποίος βρέθηκε εκείνη την χρονιά στη Λάρισα: «† 1721 Δεκεβρήου 9 ἦλθεν [ὁ] πεγλήμπεης ὁ Οὐσμάν εἰς τήν Λάρησσα καί ἔκοψεν τά δύο πεδία» (Λάμπρος, σ. 216, αρ. 377). Ποια ήταν αυτά τα παιδιά τα οποία γνώρισαν φριχτό θάνατο δι’ αποκεφαλισμού και για ποιον λόγο δεν το γνωρίζουμε. Μία υπόθεση που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι ότι η ποινή του θανάτου επεβλήθηκε ίσως γιατί τα δύο παιδιά δεν δέχθηκαν να υποκύψουν σε πιθανές πιέσεις των Οθωμανών, όπως για παράδειγμα να αλλαξοπιστήσουν, γεγονός πολύ συνηθισμένο για εκείνη την εποχή.
Tην καταγραφή ενός εντελώς διαφορετικού γεγονότος εντοπίζουμε διαβάζοντας την ενθύμηση του έτους 1725. Η συγκεκριμένη ενθύμηση έχει ως εξής: «† 1725 Μαρτήου 24 ἔκαμεν τόν νειπτῆρα εἰς τό Τούρναβον ὁ μητροπολίτης Λαρήσης κῆρ Γαβριήλ» (Λάμπρος, σ. 216, αρ. 377). Η ενθύμηση αναφέρεται στην τελετή του Ιερού Νιπτήρος η οποία έγινε στην πόλη του Τυρνάβου από τον μητροπολίτη Λαρίσης Γαβριήλ Α΄ (1722-11.7.1733), τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1725. Στο πρόσωπο του ίδιου μητροπολίτη αναφέρεται και η ενθύμηση του έτους 1733, στην οποία γίνεται αναφορά στην κοίμησή του. Σημειώνει ο γραφέας: «† 1733 Ἐπί ἔτους 1733 ἐν μηνί Ἰουλίου 11. ἐκημήθη ἐν Κυρήου, ὁ μακαρήτης Γαβριήλ ἀρχιεπίσκοπος Λαρίσης» (Λάμπρος, σ. 221, αρ. 401).
Μία ακόμη ενθύμηση, αρκετά λιτή, σχετίζεται με την καταστροφική πλημμύρα που προκάλεσε στην πόλη η υπερχείλιση του Πηνείου (Σαλαμπρίας) το 1729.: «1729 ‒ Ἐπεί ἔτους 1729 ἐν μηνί Φεβρουαρίου ‒28 †ἐκατέβασεν εἰ Σαλάμπρα· καί ἔπνιξε τήν Λάρισα» (Λάμπρος, σ. 218, αρ. 388), ενώ η επόμενη του έτους 1730 κάνει λόγο για την άνοδο στον θρόνο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας του σουλτάνου Μαχμούτ Α΄ (1730-1754) το Σεπτέμβριο του 1730 μετά την εξέγερση του Πατρόνα Χαλίλ και την παραίτηση του Αχμέτ Γ΄ (1703-1730): «1730 ‒ Ἐπεί ἔτους ‒ 1730 ἐν μηνί Σεπτεβρήου ‒ 15. † ἐβασίλεψε ὁ σουλτάν Μαχμούτης· εἰς καιροῦ τῆς πατρόνας» (Λάμπρος, σ. 220, αρ. 394).
Η προτελευταία ενθύμηση που θα μας απασχολήσει, αναφέρεται σε ένα ιδιαίτερα ασυνήθιστο φονικό το οποίο συνέβη το 1731 στην αγορά της Λάρισας. Ένας ιερέας, ο παπά Μάνουγλος (Μανώλης;) δολοφόνησε έναν άλλο ιερέα τον παπά Γιαμήντογλου. Ο γραφέας όμως δεν αναφέρει τον λόγο της δολοφονίας του δεύτερου ιερέα. Η ενθύμηση έχει ως εξής: «1731 Εἰανουαρείου ‒ 22 εἰμέρα Σαβάτου ἐσκότωσεν ὁ παπᾶς Μάνουγλους τόν οἰκονόμον· τόν παπα Γιαμήντογλου εἰς τήν μέσι ἀπό τό παζάρι» (Λάμπρος, σ. 220, αρ. 396).
Η τελευταία ενθύμηση κάνει λόγο για τον σεισμό που έπληξε τη Λάρισα τον Αύγουστο του 1735: «1735 ‒ ἐπεί ἔτει 1735 ἐν μηνί Αὐγούστου ‒ 21 † ἔγηνεν σηζμός μέγας καί ἐβάσταξεν ὡς μίαν ὅραν» (Λάμπρος, σ. 223, αρ. 405). Επρόκειτο για έναν φοβερό σεισμό, «μέγας» χαρακτηρίζεται από τον γραφέα, με μεγάλη χρονική διάρκεια.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κ. Σπανός, Θεσσαλικές Ενθυμήσεις 1404-1881, (τόμος Α΄: 1404-1799), Λάρισα 2011.
Ιωάννης Χασιώτης, Η κάμψη της Οθωμανικής δυνάμεως, στο: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΑ΄, σσ. 8-51.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
