Γράφει ο Δρ Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης
Κατά την περίοδο 1732-1749 μητροπολίτης Λαρίσης ήταν ο Ιάκωβος ο Γ΄, ο οποίος προηγουμένως είχε διατελέσει επίσκοπος Δημητριάδος (1723-1732). Στη διάρκεια της αρχιερατείας του ο Ιάκωβος επικύρωσε ένα συμφωνητικό γράμμα των Ιωαννιτών εμπόρων της Λάρισας, σύμφωνα με το οποίο οι γιαννιώτες έμποροι που ζούσαν και δραστηριοποιούνταν στην πόλη, έδιναν την υπόσχεση και συμφωνούσαν να τηρούν την Κυριακή αργία και τις αργίες συγκεκριμένων εορτών, όπως αυτές ορίζονται στο ίδιο έγγραφο από τον μητροπολίτη Λαρίσης.
Τη συμφωνία αυτή οι έμποροι, όπως μας πληροφορεί ο Ιάκωβος, την υπέγραψαν στις 18 Νοεμβρίου 1730, ενώ ζήτησαν από τον μητροπολίτη να συμπεριληφθεί, τρία χρόνια αργότερα (1735), στον κώδικα της Ι. Μ. Λαρίσης και Τυρνάβου (ΕΒΕ 1472): «κατά τό ̗αψλε΄ ᾐττήσαντο καί κοινῶς ἡμῖν ἐδεήθησαν, ἵνα ἐν τῷ παρόντι ἱερῷ κώδικι καταστρωθῇ». Σκοπός του αιτήματός τους ήταν η συμφωνία για τήρηση της Κυριακής αργίας να «ἔχειν ἰσχύν καί βεβαίωσιν ἐνεργουμένη καί ἀμετάτρεπτον εἰς αἰῶνα τὸν ἅπαντα».
Σύμφωνα με το κείμενο οι έμποροι αναλαμβάνουν τη δέσμευση να διαφυλάττουν την Κυριακή αργία και τις αργίες των μεγάλων εορτών όλοι, χωρίς να εξαιρείται κανένας. Φροντίζουν μάλιστα να τεκμηριώσουν την απόφασή τους με αναφορά στην Παλαιά Διάθηκη: «ὅπου εἶναι ἀπό τάς δέκα ἐντολάς τοῦ Θεοῦ ἡ τρίτη, ὡς εἰς τό Δευτερονόμιον φαίνεται νά λέγῃ ὁ ἅγιος Θεός φύλαττε τήν ἡμέραν τοῦ σαββάτου ὥστε ἁγιάζειν αὐτήν, σάββατον δέ ἐδικόν μας εἶναι ἡ κυριακή». Στη συνέχεια αναφέρουν τους δύο όρους της συμφωνίας. Ο πρώτος όρος έχει να κάνει με την απόφασή τους να μην ανοίγουν τα εργαστήριά τους ούτε να προχωρούν σε πωλήσεις κατά τη διάρκεια των εκκλησιαστικών αργιών, ενώ με τον δεύτερο όρο δεσμεύονται ότι δεν θα αγοράζουν και οι ίδιοι κανενός είδους εμπόρευμα.
Επίσης αποφασίζουν και ορίζουν ως ποινή για όποιον «χαλάσει τήν παροῦσαν συμφωνίαν ἢ τό ἐργαστήριον ἀνοίξῃ ἤ πουλήσῃ ἤ ἀγοράσῃ κρυφῶς ἤ δώσῃ τινός ἀλλοφύλου πρᾶγμα διά νά πουλῇ εἰς αὐτάς τάς διωρισμένας ἡμέρας», να προσφέρει στον άγιο Αχίλλιο, δηλαδή στην μητρόπολη Λαρίσης 50 ασλάνια (γρόσια, οθωμανικά νομίσματα). Το σημαντικότερο όμως είναι πως ο παραβάτης της συμφωνίας θα θεωρείται όχι απλά παραβάτης μίας ανθρώπινης συμφωνίας, αλλά παραβάτης της εντολής του Θεού. Και εφόσον παραβεί την εντολή του Θεού, τότε «εἶναι καί κατηραμένος ἀπό Θεοῦ».
Το κείμενο αυτό παραδόθηκε, στη συνέχεια, στον μητροπολίτη Λαρίσης Ιάκωβο, ο οποίος με τη σειρά του προσδιόρισε τις εορτές εκείνες τις οποίες έπρεπε να φυλάττουν ως αργία όχι μόνον οι γιαννιώτες έμποροι που διέμειναν στη Λάρισα, αλλά και οι υπόλοιποι κάτοικοι της πόλης. Για την ιστορία αναφέρουμε τις εορτές‒αργίες, όπως αυτές καθορίζονται από τον Ιάκωβο. Για τον Σεπτέμβριο ορίζονται ως αργίες: «Ἡ γέννησις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου» (8 Σεπτεμβρίου), «Ἡ ὕψωσις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (14 Σεπτεμβρίου) και «Τοῦ Θεολόγου καί Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου» (πρόκειται για την εορτή της Μεταστάσεως του Ευαγγελιστού, 26 Σεπτεμβρίου). Τον Οκτώβριο ο Ιάκωβος προσδιορίζει ως αργία την εορτή του αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου). Για τον Νοέμβριο ως αργίες ορίζονται οι εξής εορτές: «Τῶν Ἀρχαγγέλων» (7 Νοεμβρίου), «Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου (13 Νοεμβρίου), «Τά εἰσόδια τῆς Θεοτόκου» (21 Νοεμβρίου) και «Τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης» (25 Νοεμβρίου).
Για τον μήνα Δεκέμβριο ο Ιάκωβος προσδιορίζει ως αργία «Τοῦ ἁγίου Νικολάου» (6 Δεκεμβρίου) και «Τοῦ ἁγίου Σπυρίδωνος» (12 Δεκεμβρίου), ενώ για την εορτή των Χριστουγέννων ορίζει «ἀργίαν τριήμερον». Πολύ περισσότερες είναι οι αργίες κατά τον μήνα Ιανουάριο (συνολικά επτά): «Ἡ περιτομή τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ μεγάλου Βασιλείου» (1 Ιανουαρίου), «Ἡ βάπτισις τοῦ Χριστοῦ» (6 Ιανουαρίου), «Ἡ σύναξις τοῦ ἐνδόξου Προδρόμου» (7 Ιανουαρίου), «Τοῦ μεγάλου Ἀντωνίου» (17 Ιανουαρίου), «Τοῦ μεγάλου Εὐθυμίου» (20 Ιανουαρίου), «Τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου» (25 Ιανουαρίου) και «Τῶν τριῶν ἱεραρχῶν» (30 Ιανουαρίου).
Τον Φεβρουάριο ως αργία πρέπει να τηρείται «Ἡ ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου» (2 Φεβρουαρίου), ενώ για τον Μάρτιο «Ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου» (25 Μαρτίου). Τον Απρίλιο και τον Μάϊο ως αργίες, εκτός από τις αυτονόητες για την εορτή του Πάσχα, προσδιορίζονται «Τοῦ ἁγίου Γεωργίου» (23 Απριλίου) και «Τῶν ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης» (21 Μαΐου). Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες οι αργίες στις οποίες αναφέρεται ο Ιάκωβος είναι συνολικά πέντε: «Ἡ γέννησις τοῦ ἐνδόξου Προδρόμου» (24 Ιουνίου), «Τῶν ἁγίων Ἀποστόλων» (30 Ιουνίου), «Ἡ μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος» (6 Αυγούστου), «Ἡ μετάστασις τῆς Θεοτόκου» (15 Αυγούστου) και τέλος «Ἡ ἀποτομή (τῆς κεφαλῆς) τοῦ Προδρόμου» (29 Αυγούστου). Δεν προβλέπεται, όπως φαίνεται και από την παράθεση των προσδιοριζόμενων αργίων, καμία αργία κατά την περίοδο του Ιουλίου, όπου εορτάζουν πολλοί και γνωστοί άγιοι (π.χ. αγία Μαρίνα και αγία Παρασκευή), όπως επίσης εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως στις αργίες δεν καταγράφονται η εορτή του πολιούχου αγίου Αχιλλίου (15 Μαΐου), αλλά και των πρωτοκορυφαίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου).
Η επικύρωση της συμφωνίας ολοκληρώνεται με την υπογραφή του Ιακώβου: «Ὁ Λαρίσσης βεβαιοῖ» και των υπολοίπων μαρτύρων και τοπικών εκκλησιαστικών αξιωματούχων, του ιερέα και οικονόμου Ιωάννη, του λογοθέτη Ιωάννη, του ιερομνήμονα Δημητρίου και του δικαιοφύλακα Γεωργίου.
Ο εν λόγω κώδικας αποτελεί ένα μοναδικό τεκμήριο για την ιστορία της Λάρισας, κατά τους 17ο-19ο αι., και εξεδόθη από τον Δημ. Καλούσιο (2009), αφού είχε ήδη προηγηθεί η δημοσίευσή του σε συνέχειες στο «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» (τόμοι 48-52), ενώ το συγκεκριμένο έγγραφο είχε εκδόσει πολύ νωρίτερα, το 1924, ο Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κ. Δυοβουνιώτης, ‘‘Ανέκδοτοι εγκύκλιοι και έγγραφα της Μητροπόλεως Λαρίσσης’’, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 11 (1924), 71-73.
Δημήτριος Καλούσιος, Ο Κώδικας της Μητροπόλεως Λαρίσης, ΕΒΕ 1472: 1647-1868, Λάρισα 2009, σσ. 148-150.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
