Η γλύπτρια Βασιλική Γρουσοπούλου – Μαρκούση και τα γλυπτό έργο της «Λάρισα και Πηνειός»

Γράφει η Βάσω Πανάγου

Η γλύπτρια, ζωγράφος και κεραμίστρια Βασιλική Γρουσοπούλου – Μαρκούση γεννήθηκε το 1938 στο χωριό Νέσσων Λάρισας και πέθανε το 2014 στην Πεύκη Αττικής, όπου ζούσε και εργαζόταν από το 1969. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1957-1965) με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. ως 1η επιτυχούσα κατά τις εισαγωγικές εξετάσεις στη γλυπτική και 7^η στη ζωγραφική.

Έκανε σχέδιο στο εργαστήρι του Γιάννη Μόραλη και γλυπτική στο εργαστήρι του Γιάννη Παππά. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της τιμήθηκε με πέντε βραβεία και δύο επαίνους. Τα έτη 1963-64 έλαβε Μεταπτυχιακή Υποτροφία εσωτερικού του Ι.Κ.Υ. (1η κατά σειρά επιτυχίας), ενώ το χρονικό διάστημα 1958-59 τελείωσε και τη Δραματική Σχολή Καλλιθέας. Συμμετείχε σε 122 ελληνικές εκθέσεις γλυπτικής, σχεδίου και κεραμικής και σε 7 εκθέσεις εξωτερικού (Νέα Υόρκη, Μόσχα, Βαλλωρίς, Παρίσι, Βουκουρέστι, Λευκωσία, Λονδίνο) και πραγματοποίησε και 4 ατομικές εκθέσεις. Στα 50 και πλέον χρόνια δημιουργίας της απέσπασε πολλές διακρίσεις και βραβεία.

Έργα της γλυπτά, κεραμικά, σχέδια, προτομές, μνημειακά, υπάρχουν σε μουσεία, δημόσιους χώρους, ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ασχολήθηκε επίσης με τη σκηνοθεσία και τη σκηνογραφία. Το 1961 συνεργάστηκε με τον Αμερικανό σεναριογράφο και παραγωγό ταινιών Carl Foreman για την ταινία «Τα κανόνια του Ναβαρόνε», το 1965-66 με το Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν και το 1967 με το Χριστιανικό Θέατρο. Από το 2009 τον χώρο μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο Πεύκης κοσμεί το έργο της «Θηλασμός» (1981), που είχε επιλεγεί από το Υπουργείο Πολιτισμού, επί Μελίνας Μερκούρη στην έκθεση για την Αθήνα-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Σε πολλά περιοδικά, εφημερίδες και βιβλία τέχνης έχει γίνει αναφορά στο έργο της.

Στην πόλη της Λάρισας υπαίθριο γλυπτό έργο της Βασιλικής Γρουσοπούλου-Μαρκούση (εκτός αυτών στο Α΄ Δημοτικό Νεκροταφείο) είναι το σιντριβάνι με θέμα «Λάρισα και Πηνειός» (1991-1995), στον αύλειο χώρο του Υδραγωγείου Λάρισας – ΔΕΥΑΛ, κοντά στην είσοδο. Πρόκειται για ένα θέμα που καθορίζει την ταυτότητα και τη φυσιογνωμία της πόλης.

Πρόκειται για επιβλητικό έργο μεγάλων διαστάσεων (2,50 μ. ύψος επί 2,40 μ. μήκος επί 1,30 μ. πλάτος), άρτιο τεχνικά, φιλοτεχνημένο σε λευκό μάρμαρο που αποτελείται από το γλυπτό σύμπλεγμα των δύο μορφών-προσωποποιήσεων της Λάρισας και του Πηνειού, σε βάθρο με εγχάρακτα τα δύο ονόματα, αναπαριστώντας την ιερή σχέση ανάμεσα στην πόλη της Λάρισας και το ποτάμι της, τον Πηνειό, που για αιώνες κυλώντας τής δίνει το βασικό στοιχείο της ζωής, το νερό.

Κατά τη μυθολογία, ο Πηνειός ήταν ποτάμιος θεός, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος (αδελφός των Ωκεανίδων), ο οποίος από την Κρέουσα απέκτησε τον Υψέα –βασιλιά των Λαπιθών, και την Στίλβη –μητέρα του Λαπίθου και του Κενταύρου. Σύμφωνα με άλλο μύθο, με την Γαία απέκτησε τη νύμφη Δάφνη.

Η μορφή του Πηνειού ποταμού αποδίδεται από τη γλύπτρια νεανική και ανακεκλιμένη, συμβολίζοντας τη δυναμική ροή του νερού, ενώ η πόλη Λάρισα απεικονίζεται όρθια, αγέρωχη και στιβαρή, να επικρατεί. Το έργο χαρακτηρίζεται από απουσία λεπτομερειών (η ενδυμασία διαγράφεται με τις αναγκαίες γραμμές, από τους οφθαλμούς λείπουν οι κόρες), αλλά από ηρωικό και λυρικό στοιχείο και από μια αριστοτεχνική χρήση των όγκων και της γεωμετρίας. Η σύνδεση, που παραπέμπει στην αιώνια συνύπαρξη Λάρισας και Πηνειού, επιτυγχάνεται με την ένωση των χεριών των δύο μορφών, έχοντας ως φόντο το ένδυμα της Λάρισας.

Ενδιαφέρον είναι και το αρχιτεκτονικό μέρος-κατασκευή του σιντριβανιού, πάνω στην οποία εδράζεται το σύμπλεγμα των μορφών, με κινούμενο νερό και φωτισμό.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

– VASSILIKI GROUSOPOULOU-MARKOUSSI, sculptor. EURAN GLOBAL CULTURE NETWORK. Διαθέσιμο από το http://www.euran.com/vassilikigrousopouloumarkoussi.htm

– Λυδάκης Στέλιος, Οι Έλληνες Γλύπτες – Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών (Εκδοτικός οίκος «Μέλισσα», Αθήνα 1981).

– «Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών: 16^ος-20^ος αιώνας», 1^ος Τόμος (Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 1997).

– Σχινά Αθηνά, «Μια προσέγγιση στο έργο της Βασιλικής Γρουσοπούλου». Κατάλογος έργων Έκθεσης στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα (1988).

– Συνεντεύξεις στις εφημερίδες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ και ΠΡΩΙΝΗ 19/10/1996.

– «Πέθανε η Λαρισαία γλύπτρια Βασιλική Μαρκούση. Είχε διεθνείς διακρίσεις και βραβεία». Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας 2/11/2014.

– «“Έφυγεˮ η Λαρισαία γλύπτρια Βασιλική Γρουσοπούλου-Μαρκούση. Μία από τις μεγαλύτερες ελληνίδες γλύπτριες». Εφημερίδα «LARISSANET» Λάρισας, 2/11/2014.

– ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, τόμος 2, «Οι Θεοί». Γενική Εποπτεία Ι. Θ. Κακριδής. (Εκδοτική Αθηνών 1986).

– Πηνειός. Διαθέσιμο από το https://el.wikipedia.org/wiki/Πηνειός_(μυθολογία).

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΓΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ-ΜΑΡΚΟΥΣΗ – Αρχείο Δανάης Μαρκούση, φωτογράφος Κατερίνα Ντοβίνου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ – Παναγιώτης Δομούζης

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.