Γράφει η Βάσω Πανάγου
Δύο σπουδαία έργα, 2 αγάλματα του Ρήγα Φεραίου, κοσμούν την πόλη της Λάρισας. Το παλιότερο βρίσκεται στον αύλειο χώρο του 4ου Γυμνασίου-Λυκείου. Το νεότερο βρίσκεται στην Πλατεία π. Νομαρχίας, μπροστά από το κτίριο της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Διαφορετικής τεχνοτροπίας, εξίσου σημαντικά, εξίσου ενδιαφέροντα.
Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (πραγματικό όνομα Αντώνιος Κυριαζής, Βελεστίνο 1757-Βελιγράδι 1798) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός στοχαστής, εθνομάρτυρας και πρόδρομος της ελληνικής επανάστασης του 1821. Απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των βαλκανικών λαών και του ελληνικού στοιχείου. Διδάχθηκε τα πρώτα του γράμματα από ιερέα στο Βελεστίνο και στη Ζαγορά. Κατόπιν ο πατέρας του τον έστειλε στα Αμπελάκια για περαιτέρω μόρφωση. Επιστρέφοντας, έγινε δάσκαλος στην κοινότητα Κισσού Πηλίου. Όταν 20 ετών σκότωσε στο Βελεστίνο έναν Τούρκο πρόκριτο, κατέφυγε στο Λιτόχωρο και κατατάχθηκε στο σώμα των αρματολών του Σπύρου Ζήρα. Ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, μετά από πρόσκληση του Πρέσβη της Ρωσίας. Εκεί διεύρυνε τις σπουδές του στη γαλλική, ιταλική και γερμανική γλώσσα. Ακολούθησε τον Αλ. Υψηλάντη στο Ιάσιο, έγινε γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη και 30 ετών πήγε στο Βουκουρέστι.
Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο κατέφυγε στη Βιέννη, την οποία έκανε έδρα της επαναστατικής δράσης του. Εξέδωσε βιβλία, ποιήματα, χάρτες, εικόνες, επαναστατικές προκηρύξεις. Συνελήφθη στην Τεργέστη μαζί με τον Χριστόφορο Περραιβό στις 19/12/1797. Μαζί με τους 7 συντρόφους του και με συνοδεία αυστριακών αρχών, παραδόθηκαν στις 10/5/1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον πύργο Νεμπόισα (παραποτάμιο φρούριο), όπου βασανίστηκαν. Θεωρούμενοι άκρως επικίνδυνοι, στις 24/6/1798 στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη.
Ο γλύπτης Μίμης Γεντέκος και το άγαλμα του Ρήγα στον αύλειο χώρο του 4ου Γυμνασίου-Λυκείου (1948)
Ο γλύπτης, ζωγράφος και καθηγητής Καλών Τεχνών, Μίμης Γεντέκος, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1905 και πέθανε στην Αγριά Βόλου το 1998. Η καταγωγή της μητέρας του ήταν από τη Μακρινίτσα και του πατέρα του από το Λεοντάρι Αρκαδίας. Πέρασε τα εφηβικά του χρόνια στην Αργαλαστή Μαγνησίας, στον Τύρναβο, τη Λάρισα και την Καρδίτσα, καθώς ο πατέρας του είχε μεταθέσεις λόγω του επαγγέλματος του ταχυδρομικού υπαλλήλου και αργότερα του διευθυντή των Τ.Τ.Τ. Το χρονικό διάστημα 1925 έως 1928 φοίτησε στο Τμήμα Ιχνογραφίας και Κοσμηματογραφίας στο Σχολείο Καλών Τεχνών στο Μετσόβειο Πολυτεχνείο. Στη συνέχεια από το 1929 έως το 1935 σπούδασε γλυπτική και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών. Δάσκαλοί του υπήρξαν οι: Ροϊλός, Θωμόπουλος, Μαθιόπουλος και Δημητριάδης. Το 1935 διορίσθηκε Καθηγητής Τεχνικών στην Αχιλλοπούλειο Εμπορική Σχολή Τσαγκαράδας και από το 1945 μέχρι το 1958 στο Β΄ Γυμνάσιο Λάρισας.
Από το Γυμνάσιο τού παραχωρήθηκε ένας χώρος στη Δ. πλευρά του Σχολικού Γυμναστηρίου, όπου (εκτός της κατοικίας του εκεί) δημιούργησε εργαστήριο γλυπτικής και ζωγραφικής, καθώς και φωτογραφείο. Ανάμεσα σ’ αυτούς που παρακολουθούσαν τις δραστηριότητές του, τις γνώσεις του περί γλυπτικής, ζωγραφικής και φωτογραφίας και τα έργα τέχνης στο εργαστήριό του, είναι οι ζωγράφοι και γλύπτες/τριες Γ. Καλακαλλάς, Μάρα Καρέτσου, Χρήστος Μακρόπουλος, Νανά Τάχα, Δ. Μποντικούλης, ο σκηνογράφος Γ. Ζιάκας, ο Χρ. Τζεζαϊρλίδης κ.ά. Ο Μίμης Γεντέκος στη δεκαετία του ’50 εξέδωσε και μία σειρά επιστολικών δελταρίων με όψεις της πόλης της Λάρισας, με την επωνυμία ΦΩΤΟ-ΓΕΝ. Tο 1958 μετατέθηκε στην Αθήνα όπου δίδαξε σε διάφορα σχολικά συγκροτήματα, ανάμεσα σ’ αυτά και στο Μαράσλειο. Το 1985 εγκαταστάθηκε στην Αγριά, όπου πέθανε σε ηλικία 93 ετών.
Το πρώτο ζωγραφικό του έργο χρονολογείται το 1912. Το 1926, σε ηλικία μόλις 21 ετών φιλοτέχνησε το Ηρώο του Τυρνάβου, στην είσοδο της πόλης στην περιοχή της «Τούμπας» και το 1928 το Ηρώο στους Μολάους της Πελοποννήσου. Στην Αγριά Μαγνησίας έργο δικό του είναι το Μνημείο Πεσόντων (1939), στα Τρίκαλα ο ανδριάντας του Νικολάου Στουρνάρα (1954) και στη Σαμαρίνα «Η γυναίκα της Πίνδου» (1955, για το οποίο τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Γεωργίου Α΄). Επίσης το Ηρώο της Σάμου (το πρώτο του μεγάλο έργο), το Ηρώο της Δράμας (1932), το Ηρώο Πεσόντων στο Ψάρι Μεσσηνίας, το Ηρώο στο Δήμο Φαρκαδώνας και στο ορεινό Γαρδίκι Τρικάλων, οι ανδριάντες των Θ. Κολοκοτρώνη και Νικηταρά στο Λεοντάρι Αρκαδίας κ.ά. Τελευταίο γλυπτό του έργο που σφράγισε την καλλιτεχνική του πορεία είναι ο «Θεσσαλός Αγρότης» από ορείχαλκο (1997) στο Κιλελέρ Λάρισας. Έργα του υπάρχουν σε ιδιωτικές συλλογές, Δημοτικές Πινακοθήκες και σε δημόσιους χώρους (πάνω από 100 υπαίθρια γλυπτά). Συμμετείχε σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.
Στον αύλειο χώρο του 4ου Γυμνασίου-Λυκείου Λάρισας, στη συμβολή των οδών Ηπείρου και Ανθίμου Γαζή, στέκει ο μαρμάρινος ανδριάντας του Ρήγα Φεραίου, έργο του Μίμη Γεντέκου (1948). Πρόκειται για πρόπλασμα χωρίς βάση, ύψους 2,85 μ. χωρίς τα βάθρα και πλάτους 1,1 μ., που δεν έγινε ποτέ γλυπτό έργο. Όπως αναφέρει η επιγραφή στην πλάκα δίπλα του, ήταν αφιέρωμα των Θεσσαλών Δασκάλων: «ΕΙΣ ΤΟΝ ΡΗΓΑΝ ΕΚ ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ ΨΑΛΤΗΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΜΑΡΤΥΡΑ ΤΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝ ΔΗΜΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΝ ΑΦΙΕΡΩΝΟΥΣΙ ΟΙ ΘΕΣΣΑΛΟΙ ΔΗΜΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΙ 1948». Την εγχάρακτη επιγραφή πλαισιώνουν στο δεξί μέρος ανάγλυφη επτάχορδη λύρα και κλάδος ελιάς. Το έργο βρισκόταν έξω από το εργαστήριο του γλύπτη, όπου και διατηρήθηκε, αφότου αυτός μετατέθηκε στην Αθήνα το 1958. Σήμερα βρίσκεται σε άλλο σημείο του σχολικού συγκροτήματος. Ο Ρήγας Φεραίος αποδίδεται ως ρήτορας, που καθοδηγεί περισσότερο παρά ως οραματιστής επαναστάτης. Στο προτεταμένο δεξί του χέρι ήταν ανασηκωμένος ο δείκτης, σε μια χειρονομία νουθεσίας και παραίνεσης. Στο αριστερό του χέρι κρατά ένα χαρτί τυλιγμένο μόνο στη μία άκρη του, με κείμενό του.
Ο γλύπτης Σπύρος Γογγάκης και το άγαλμα του Ρήγα στην Πλατεία π. Νομαρχίας (1974)
Ο γλύπτης Σπύρος Γογγάκης γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1923 και πέθανε στην Αθήνα το 2001. Στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας σπούδασε γλυπτική με δάσκαλο τον Μιχάλη Τόμπρο, από την οποία αποφοίτησε το 1955 και κατόπιν τελειοποίησε τις σπουδές του στη Φλωρεντία και στη Ρώμη. Συμμετείχε με έργα του σε πανελλήνιες εκθέσεις (1957, 1959, 1975) και στη Διεθνή Έκθεση Λισαβόνας (1979). Ασχολήθηκε με τη φιλοτέχνηση μνημειακών έργων. Η γλυπτική του χαρακτηρίζεται από μνημειακότητα, ακαδημαϊκή αντίληψη, ιδεαλιστικά στοιχεία αλλά και από παραδοσιακές μορφές έκφρασης. Σημαντικά έργα του είναι: ο ανδριάντας του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (ύψ. 2,50 μ.) στην Πλατεία Μητροπόλεως στην Αθήνα, ο ανδριάντας του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη (Β΄ Βραβείο σε Πανελλήνιο Διαγωνισμό), ο ανδριάντας του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (1978, Μυστράς), ο ανδριάντας του Επίσκοπου Βρεσθένης, Θεοδώρητου (1974, ύψ. 2,50 μ., Βαμβακό Λακωνίας), τα Ηρώα Χαβαρίου Ηλείας, Καστοριάς (1971, ύψ. 3 μ.) και Πολυκάστρου (1972, ύψ. 2,20 μ.). Ο γλύπτης φιλοτέχνησε 46 χάλκινες ανάγλυφες προσωπογραφίες όλων των αρχηγών του Γενικού Επιτελείου Στρατού από το 1896 (Αίθουσα Τιμών Υπουργείου Εθνικής Άμυνας) και σειρές μεταλλίων από την ελληνική ιστορία (1977–78). Επίσης φιλοτέχνησε το αναμνηστικό μετάλλιο για τα 150 χρόνια από την ίδρυση της Σχολής Ευελπίδων (1979).
Στην πλατεία π. Νομαρχίας στη Λάρισα, μπροστά από το κτίριο της Περιφέρειας Θεσσαλίας, δεσπόζει ο ανδριάντας του Ρήγα Φεραίου, που φιλοτέχνησε ο γλύπτης, ύψους 2,50 μ. Το έργο από ορείχαλκο εδράζεται σε ψηλό μαρμάρινο βάθρο δύο βαθμίδων, στην μπροστινή όψη του οποίου είναι χαραγμένη η φράση του στοχαστή: «Κάλλιο ναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Η μορφή του Ρήγα αποδίδεται αγέρωχη. Το αριστερό πόδι είναι προτεταμένο, προσδίδοντας στο γλυπτό κίνηση. Το δεξί χέρι είναι ανασηκωμένο σε κίνηση παρότρυνσης, ενώ στο αριστερό κρατά ένα τυλιγμένο χαρτί, προφανώς με κείμενό του. Το βλέμμα του Ρήγα είναι έντονο και αυστηρό, καθώς ατενίζει μπροστά και μακριά, φανερώνοντας τον οραματισμό του. Η υπογραφή του γλύπτη βρίσκεται στη δεξιά πλευρά της βάσης του ανδριάντα, με τη χρονολογία (1974) που φιλοτεχνήθηκε το έργο.
……………………………………………….
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Ρήγας Φεραίος. Διαθέσιμο από το https://el.wikipedia.org/wiki/Ρήγας_Φεραίος
– Περραιβός Χριστόφορος, Σύντομος βιογραφία του Ρήγα Φεραίου (Εκδ. Μπάυρον, Αθήνα 1971).
– Ιστορία Εικονογραφημένη: Ρήγας Φεραίος (Αφιέρωμα), Εκδ. Πάπυρος, τ. 466 (Αθήνα, Απρίλιος 2007).
– Ζιαζιάς Γιώργος, Τοπωνυμική Εγκυκλοπαίδεια Οδών και Πλατειών Λάρισας (Λάρισα 1995).
……………………………………………….
– Οδός Ελλήνων: Γεντέκος Μίμης. Διαθέσιμο από το https://odosell.blogspot.gr/search/label/Μίμης Γεντέκος
– «Δημήτρης (Μίμης) Γεντέκος». Διαθέσιμο από το http://anolehonia.blogspot.com/2012/12/blog-post_24.html
– Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών, Ζωγράφοι – Γλύπτες – Χαράκτες, 16ος-20ός αι. Επιστημονική επιμέλεια Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, Τόμος 1ος (Εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1997-2000).
– Μπεχλιβάνος Χρήστος, Μίμης Γεντέκος (Εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες 2005).
– Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η οδός Ηπείρου. ΛΑΡΙΣΑ, Μια εικόνα, χίλιες λέξεις. Εφημ. «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» Λάρισας 25/9/2016.
– Κυριάκος Θωμάς, «Νοσταλγώντας την παλιά Λάρισα – Ένα άγαλμα αναζητά το βάθρο του». «Larissa Press» 29/9/2020.
– 4ο Γενικό Λύκειο Λάρισας. Η ιστορία του σχολείου μας. «1934-2014, 80 χρόνια ιστορίας». Διαθέσιμο από το http://4lyk-laris.lar.sch.gr/autosch/joomla15/index.php/school/210-2015-01-16-09-34-33
……………………………………………….
– Σπύρος Γογγάκης. Διαθέσιμο από το https://el.wikipedia.org/wiki/Σπύρος_Γογγάκης
– Λυδάκης Στέλιος, Οι Έλληνες Γλύπτες – Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών (Εκδοτικός οίκος «Μέλισσα», Αθήνα 1981).
– Λυδάκης Στέλιος, Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών (Εκδοτικός οίκος «Μέλισσα», Αθήνα 2011).
……………………………………………….
– ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ από το βιβλίο του Μπεχλιβάνου Χρήστου, «Μίμης Γεντέκος» (Εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες 2005).
– ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ Θωμάς Κυριάκος, Παναγιώτης Δομούζης.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
