Γράφει ο Δρ Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης
Πολλά οφείλει ο Ελληνικός Αγώνας για την Ανεξαρτησία, όπως είναι γνωστό, στους φιλέλληνες. Ένας από αυτούς που με τη δράση και το συγγραφικό του έργο, συνέβαλαν στην αφύπνιση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης ήταν ο Γάλλος περιηγητής και συγγραφέας Φρ. Πουκ(ε)βίλ (François Pouqueville).
Ο Πουκ(ε)βίλ από την ηλικία των επτά ακόμη ετών είχε λάβει κλασική παιδεία και επέδειξε ιδιαίτερη έφεση σε αυτήν, κυρίως στην εκμάθηση των λατινικών. Αυτή η έφεση φάνηκε και στη συνέχεια, όταν, αν και βρέθηκε στο Παρίσι για να σπουδάσει ιατρική, συνέχισε να μελετά τους λατίνους συγγραφείς, με αποτέλεσμα να τελειώσει αφενός επιτυχώς τις σπουδές του στην ιατρική και να καλλιεργήσει αφετέρου το ανθρωπιστικό πνεύμα.
Γι’ αυτό και ο βιογράφος του, ο Ρομπώ (Rombault), θα γράψει ότι ο Πουκ(ε)βίλ «παρέµεινε άνθρωπος των γραµµάτων, λόγιος και αρχαιολόγος»» που δεν είχε καμία διάθεση να ασκήσει την ιατρική. Έτσι, όταν επιστρέφοντας από την Αίγυπτο (το 1799), όπου είχε βρεθεί ως μέλος της γαλλικής αντιπροσωπείας για να διαπραγματευθεί την ανταλλαγή Άγγλων και Γάλλων αιχμαλώτων (μετά την καταστροφή του γαλλικού στόλου στο Αμπουκίρ), αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους και μεταφέρθηκε αρχικά στις φυλακές της Τριπολιτσάς και στη συνέχεια του Επταπυργίου στη Θεσσαλονίκη, αντιλήφθηκε απόλυτα τη σηµασία, την ιστορικότητα και το συµβολισµό του χώρου, στον οποίο βρίσκεται.
Γι’ αυτό ορθά, όπως επισημαίνει ο Αλέξανδρος Καλέσης «η απρόσµενη και συµπτωµατική επαφή µε τον ελληνικό χώρο βρίσκονται στην αρχή της µετατόπισης του ενδιαφέροντος του Πουκεβίλ από τη λατινική στην αρχαιοελληνική γραµµατεία, µε την οποία ως τότε φαίνεται ότι είχε ασχοληθεί µε παράπλευρο τρόπο και πάντως όχι τόσο συστηµατικά όσο µε την αντίστοιχη λατινική. Από το σηµείο αυτό και µετά, αρχίζει το µεγάλο και ουσιαστικό στάδιο της «αυτο-εκπαίδευσης» του συγγραφέα πάνω στην αρχαία και νέα ελληνική γλώσσα και γραµµατεία, το οποίο θα εξελιχθεί σε µια «δια βίου εκπαίδευση» αφού, έκτοτε, η Ελλάδα, η ιστορία και ο πολιτισµός της στην αρχαία και σύγχρονή του εκδοχή θα αποτελέσουν το αποκλειστικό πεδίο της συγγραφικής του ενασχόλησης» (σ. 185).
Επομένως δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ο Γάλλος διανοητής αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του συγγραφικού του έργου στην αγωνιζόμενη Ελλάδα. Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζει το «Ταξίδι στην Ελλάδα» (Voyage dans la Grèce), το πρώτο βιβλίο από αυτόπτη μάρτυρα που περιγράφει τις εμπειρίες του από την Ελλάδα κατά τις παραμονές της Επανάστασης, και η «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως ήτοι η Αναγέννησις της Ελλάδος» (Histoire de la regeneration de la Gréce), βασικό έργο για τη μελέτη της Επανάστασης και τη λεπτομερή σκιαγράφηση της προσωπικότητας των πρωταγωνιστών της.
Από την «Ιστορία» του Πουκ(ε)βίλ, λοιπόν, ανθολόγησα κάποια συμβάντα που καταδεικνύουν την αγάπη του Γάλλου φιλέλληνα για την Ελλάδα και μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες οι υπόδουλοι Έλληνες αποφάσισαν να θέσουν τέρμα στον τουρκικό ζυγό.
Το πρώτο περιστατικό έχει να κάνει με την περιγραφή της έκρηξης της Επανάστασης, όπως την έζησε μάλλον ο αδερφός του Υγκ (και όχι ο ίδιος ο Φρανσουά), ως υποπρόξενος της Γαλλίας στην Άρτα και στην Πάτρα, και από τον οποίο ο Πουκ(ε)βίλ λάμβανε πληροφορίες περί αυτής.
Τα γεγονότα των πρώτων ημερών της έκρηξης της Επανάστασης παρουσιάζονται με τη μορφή ημερολογίου και φωτίζουν σπάνιες στιγμές της. Η Πάτρα ζει και κινείται στους επαναστατικούς ρυθμούς και η κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Βρισκόμαστε στις 23 Μαρτίου 1821 (παλ. ημερ. 6 Απριλίου 1821), λίγες μόλις μέρες πριν τον Μεγάλο Ξεσηκωμό, κατά τις 6 το απόγευμα, όταν «η κραυγή της ελευθερίας ηκούσθη· το πυρ λυμαίνεται την πόλιν. Οι Τούρκοι πριν εγκλεισθώσιν εν τω φρουρίω μετά των οικογενειών αυτών επυρπόλησαν τον οίκον ενός των ελλήνων προυχόντων καλουμένου Παπαδιαμαντοπούλου (Ιωάννη)».
Από άλλες πηγές μαθαίνουμε ότι κάποιοι μεθυσμένοι Τούρκοι στρατιώτες ήδη στις 21 Μαρτίου είχαν ανοίξει πυρ εναντίον του αρχοντικού του Παπαδιαμαντόπουλου και ότι σκότωσαν τον θείο του Αναστάσιο. Αυτά τα δύο γεγονότα ανάγκασαν τον προεστό της Πάτρας να μετατραπεί σε έναν από τους πιο φλογερούς αγωνιστές του 21 με ενεργό δράση στα στρατιωτικά και πολιτικά δρώμενα της Επανάστασης.
Ο εμπρησμός της οικίας Παπαδιαμαντοπούλου ήταν η αφορμή για να ξεσπάσει ένα πύρινο κύμα που άρχισε να κατακαίει την πόλη, και ταυτόχρονα η Επανάσταση: «ο πάταγος των καταρρεουσών οικιών, οι επαναλαμβανόμενοι του φρουρίου κανονιοβολισμοί, ο συριγμός βομβών τινων, αι κραυγαί των γυναικοπαίδων όντων υπέρ τους χιλίους πεντακοσίους, και καταφευγόντων μετά της περιουσίας αυτών (στο γαλλικό προξενείο) μ’ εκφοβίζουσι σφόδρα. Ο ουρανός όμοιος προς πύρινον θόλον φωτίζει ημάς διά λάμποντος φωτός. Η ταρασσομένη θάλασσα φαίνεται κυλίουσα κύματα αίματος.» Αυτές ήταν οι πρώτες στιγμές της Επανάστασης μέσα στην Πάτρα. Εικόνες «Αποκάλυψης».
Την επόμενη μέρα η κατάσταση εξακολουθεί να είναι κρίσιμη. Ο Γάλλος υποπρόξενος φροντίζει τα γυναικόπαιδα, που έχουν καταφύγει στο προξενείο για να γλυτώσουν από μία πιθανή σφαγή. Η αγωνία του είναι έκδηλη για την τύχη όχι μόνον αυτών των ανυπεράσπιστων ανθρώπων, αλλά και τη δική του: «Αδύνατον να εκφρασθώ ό, τι υπέφερον παρηγορών τους μεν, ενθαρρύνων τους δε, και παρέχων εις πάντας ελπίδας των οποίων πολύ απείχον να μετάσχω. Αποφασίζω να κατεδαφίσω ελληνικάς τινας οικίας παρακειμένας εις το γαλλικόν προξενείον, ίνα απομονωθώ. Πυροβολισμοί πανταχόθεν ακούονται … Μανθάνω κατά την βραχείαν αναστολήν της μάχης,ότι πάντες οι πρόξενοι, πλην του της Ισπανίας, κατέφυγον εις τα εκεί ορμούντα πλοία.»
Μπροστά στο αδιέξοδο που δημιουργείται, ο πρόξενος στρέφεται σε ένα γαλλικό εμπορικό πλοίο που βρίσκεται στο Μεσολόγγι, ζητώντας βοήθεια. Ο καπετάνιος του εμπορικού αρνείται να εισέλθει στο λιμάνι της Πάτρας και να βοηθήσει. Η πυρκαϊά εξακολουθεί να μαίνεται και ο ίδιος αγωνιά: «αι γραμμαί αύται, ας ατάκτως χαράττω, θ’ απολεσθώσιν άρα γε μετ’ εμού;» Η λύση ευτυχώς δόθηκε κατά το μεσημέρι της ίδιας μέρας, όταν ο πρόξενος της Αγγλίας έστειλε ένα ένοπλο σώμα για να τον απεγκλωβίσει και να τον οδηγήσει με ασφάλεια σε ένα αγκυροβολημένο αγγλικό πλοίο. Δεν τον ενδιαφέρει όμως μόνον η δική του σωτηρία. Επιθυμία του είναι να σώσει τους γενίτσαρους που υπηρετούσαν στο προξενείο από τη μανία, αυτή τη φορά των επαναστατών.
Τελικά «οι γενίτσαροι επιβιβάζονται επί του πλοίου», ενώ ο ίδιος επιστρέφει στο προξενείο. Κατά την επιστροφή του αντικρίζει τους επαναστάτες να πυρπολούν αυτοί τώρα με τη σειρά τους τη μουσουλμανική συνοικία και βλέπει τον δρόμο να είναι γεμάτος πτώματα. Από το προξενείο γράφει προς τους αρχηγούς των επαναστατών να μεριμνήσουν για την προστασία των περιουσιών των ξένων υπηκόων.
Κάποια στιγμή εμφανίζεται ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός επικεφαλής «δέκα χιλιάδων χωρικών» που έφεραν «θηρευτικά τουφέκια, εγχειρίδια προσηρτημένα επί μακρών ράβδων, σφενδόνας και δρέπανα», οι οποίοι αφού χόρτασαν την πείνα τους «δι’ άρτου και κρομμύων» γονυκλινείς προσεύχονται και αναπέμπουν τον Τρισάγιο Ύμνο, τον οποία ακούγοντας οι Τούρκοι απορούν. Ένας χριστιανός εξωμότης τους λύνει την απορία: «η αγγελική αύτη προσευχή είναι η μεγάλη προσευχή των ελληνικών στρατευμάτων, τα οποία ενίκησαν άλλοτε τους υιούς του Ισλάμ εν τε Ανατολή και Ρούμελη.» Η ώρα της απελευθέρωση της Πάτρας πλησίαζε…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αλέξανδρος Ν. Καλέσης, Αναγνώσεις Ετερότητας στις Ταξιδιωτικές Αφηγήσεις του Fr. Pouqueville, αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, [Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Επιστημών του Ανθρώπου, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης], Βόλος 2006.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
