Γράφει ο Δρ Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης
Λίγα χρόνια προτού ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση γεννήθηκε πιθανότατα στη Μυτιλήνη, μια από τις εμβληματικές φυσιογνωμίες κληρικών που πρωταγωνίστησαν στα δρώμενα της Απελευθέρωσης του Γένους, ο Ιγνάτιος μητροπολίτης αρχικά Άρτης και αργότερα Ουγγροβλαχίας. Το κοσμικό του όνομα ήταν Ιωάννης και καταγόταν από μια φτωχή οικογένεια του νησιού. Ο θείος του, ιερομόναχος Γεράσιμος, έπαιξε κάποιο σημαντικό ρόλο στα πρώτα γράμματα που έμαθε ο Ιγνάτιος στην πατρίδα του. Περί το 1785 συναντούμε τον νεαρό Ιωάννη να φοιτά στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Μετά τον ερχομό του στην Πόλη πρέπει να υπηρέτησε κοντά σε ισχυρές εκκλησιαστικές προσωπικότητες και να ολοκλήρωσε τελικά κοντά τους τις σπουδές του, λαμβάνοντας μόρφωση που ξεπερνά τον μέσο όρο εκείνης των ιεραρχών της εποχής του, όπως διαφαίνεται από τη γραφίδα του. Το 1794, σε ηλικία μόλις 29 ετών, εκλέγεται μητροπολίτης Άρτης και Ναυπάκτου. Στην ιστορική αυτή μητρόπολη παρέμεινε μέχρι το 1805, όταν αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει και να καταφύγει στην Κέρκυρα, μετά από πληροφορίες που έλαβε πως ο Αλή πασάς επιθυμούσε την εξόντωσή του.
Στην Κέρκυρα συνεργάστηκε στενά με τον πληρεξούσιο της Ρωσίας στα Επτάνησα κόμη Γ. Μοτσενίγο, τον οποίο ακολούθησε στην Ιταλία, μετά την παράδοση των Επτανήσων από τη Ρωσία στη Γαλλία. Τον Απρίλιο του 1808 με αναφορά του στον υπουργό Εσωτερικών της Ρωσίας κόμη Ρομαντζώφ ζητά να γίνει δεκτός στην Πετρούπολη και να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον Τσάρο. Ο Τσάρος Αλέξανδρος αποδέχθηκε το αίτημα του Ιγνατίου και μάλιστα έμεινε ικανοποιημένος κατά τη μεταξύ τους συνάντηση στην Αγία Πετρούπολη. Δύο χρόνια αργότερα (Ιανουάριος 1810), με αφορμή την πρόσκαιρη προσάρτηση των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών από τη Ρωσία και την καθαίρεση του μη ρωσόφιλου μητοπολίτη Βουκουρεστίου Δοσίθεου ο Ιγνάτιος εκλέχθηκε από ρωσική Σύνοδο νέος μητροπολίτης με τον τίτλο του Ουγγροβλαχίας. Πρώτο του μέλημα, όταν εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι, ήταν η ανασυγκρότηση του ελληνικού Λυκείου, ενώ το ενδιαφέρον του για την καλλιέργεια της ελληνικής παιδείας υπήρξε μεγάλο. Ίδρυσε την ελληνοδακική «Φιλολογική Εταιρεία», προώθησε τη διδασκαλία της πειραματικής φυσικής και της χημείας, καθιέρωσε την απλή νεοελληνική ως γλώσσα της εκπαίδευσης και δημιούργησε ανεξάρτητη δημόσια βιβλιοθήκη την οποία φρόντισε να εμπλουτίσει αγοράζοντας την προσωπική βιβλιοθήκη του μελετητή της ελληνικής πανίδας και χλωρίδας γάλλου Sonnini.
Δυστυχώς όμως δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του στο Βουκουρέστι. Το 1812 αναγκάζεται να φύγει με κατεύθυνση τη Βιέννη, λίγο πριν την αναχώρηση του ρωσικού στρατού του Δούναβη από τη ρουμανική πρωτεύουσα. Στη Βιέννη εντάχθηκε στην ακολουθία του τσάρου και του υπουργού Εξωτερικών του Ιωάννη Καποδίστρια, γεγονός που του επέτρεψε να αναπτύξει πολύπλευρη δράση στο περιθώριο του Συνεδρίου της Βιέννης και πρωταγωνιστικό ρόλο στη «Φιλόμουσο Εταιρεία» της Βιέννης. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του Συνεδρίου ο Ιγνάτιος εγκαθίσταται στην Πίζα, μια πόλη που φιλοξενούσε φιλελεύθερες προσωπικότητες της Ευρώπης. Από την Πίζα συνεχίζει να δραστηριοποιείται για την ενίσχυση του εκπαιδευτικού έργου της «Φιλομούσου Εταιρείας» όπως με εράνους για τη συγκέντρωση χρημάτων ή την υποδοχή φοιτητών από την Ελλάδα και τη Βλαχία. Στην Πίζα θα μηυθεί στη Φιλική Εταιρεία από τον ίδιο τον Τσακάλωφ. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες ο Ιγνάτιος διαφώνησε τόσο για τον χρόνο και τον τόπο επιλογής, όσο και από τη διοργάνωσή της από τους Φιλικούς και τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Δεν σταμάτησε όμως παρ’ όλα αυτά να υποστηρίζει το κίνημα με αποστολή πολεμοφοδίων, περίθαλψη των περιφερόμεων αγωνιστών και συνεχή διπλωματική δράση.
Επιστολές και υπομνήματα, κατά τους πρώτους χρόνους της Επανάστασης, είναι ο βασικός τρόπος συνεισφοράς του Έλληνα ιεράρχη. Βασική θέση του η αρχή της νομιμότητας με σκοπό να υποβαθμίσει αφενός τον εταιρικό και συνομωσιακό χαρακτήρα της Επανάστασης και να αναδείξει αφετέρου τις πράξεις βίας των Οθωμανών ανά την Οθωμανική αυτοκρατορία, τονίζοντας παράλληλα τη φυσική θέση του νέου ελληνικού κράτους στην Ευρώπη. Από την Πίζα ο Ιγνάτιος συνέχισε ως το τέλος της ζωής του, το 1828, να υπηρετεί τους στόχους και σκοπούς της Επανάστασης. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της δραστηριότητάς του, κατά την περίοδο αυτή, ήταν η στροφή του προς την αγγλική πλευρά και η υποστήριξη της θέσης πως μια ανεξάρτητη Ελλάδα στο πλευρό της Αγγλίας μαζί με την ακρωτηριασμένη Οθωμανική αυτοκρατορία θα λειτουργούσε ως ανάχωμα στη ρωσική κάθοδο στη Μεσόγειο. Από την άλλη όμως εξακολουθούσε να βλέπει στο πρόσωπο του Καποδίστρια τον μόνον κατάλληλο για να αναλάβει τις τύχες του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Συμβουλεύει τους πολιτικούς και στρατιωτικούς αρχηγούς να δείξουν εμπιστοσύνη στον Καποδίστρια και να τον στηρίξουν στο δύσκολο έργο της ανασυγκρότησης. Δεν έζησε όμως την άφιξη του Καποδίστρια στο Ναύπλιο και τα όσα επακολούθησαν μέχρι τη δολοφονία του Κυβερνήτη στις 31 Σεπτεμβρίου 1831.
Ήδη λίγο νωρίτερα, τον Αύγουστο του 1828, ο Ιγνάτιος μετά από ολιγοήμερη ασθένεια θα αφήσει την τελευταία του πνοή στην Πίζα. Ο ενταφιασμός του έγινε στον ελληνορθόδοξο ναό της Αγίας Τριάδος στο Λιβόρνο, ενώ αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στην πατρίδα του και τοποθετήθηκαν σε μαρμάρινη σαρκοφάγο στο ναό του Αγίου Θεράποντα Μυτιλήνης.
Στο βιβλίο, μάλιστα, «των αποβιωτηρίων πράξεων» του ναού υπάρχει η σχετική σημείωση: «1828 Αυγούστου 31. Προς Κύριον εξεδήμησεν ο Πανιερώτατος Ιγνάτιος, πάλαι μεν Άρτης μητροπολίτης, είτα Ουγγροβλαχίας, και εις τας δύο Σεπτεμβρίου ημέρα Κυριακή ετάφη έμπροσθεν της βασιλικής θυρός της εκκλησίας παρ’ ημών Ιωακείμ Βαλαμόντε και Ευγενίου Καΐρη των εφημερίων» (Νικόλαος Τωμαδάκης, ‘‘Ναοί και Θεσμοί της Ελληνικής Κοινότητος του Λιβόρνου’’, Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντιών Σπουδών , 16 (1940), σσ. 10-101).
Ως μητροπολίτης Ουγγροβλαχίας ο Ιγνάτιος, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού διαφωτισμού των ελληνοπαίδων, ενδιαφέρθηκε, όπως ήδη αναφέραμε, για την αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης. Αυτό φαίνεται και από τους σύντομους λόγους που απηύθυνε προς τους μαθητές του ελληνικού Λυκείου με αφορμή διάφορες περιστάσεις, όπως εορτές ή εξετάσεις κλπ., αλλά και προς το ποίμνιό του. Επιλέξαμε δυο λόγους που αποδεικνύουν επαρκώς την αγωνία του Έλληνα ιεράρχη και διαφωτιστή για την πνευματική προκοπή των νεαρών βλαστών και την καλλιέργεια εθνικής συνείδησης, δύο πανίσχυρα όπλα στην προσπάθεια απελευθέρωσης του Γένους από τα δεσμά της μακρόχρονης δουλείας. Ο πρώτος εκφωνήθηκε στις 7 Ιουλίου 1810 και επιγράφεται: «Λόγος εκφωνηθείς εν τω Λυκείω εις τας πρώτας κοινάς των μαθητών εξετάσεις. 1810 Ιουλίου 7» και ο δεύτερος, ένα χρόνο αργότερα, στις 15 Ιουλίου 1811, και επιγράφεται: «Λόγος εκφωνηθείς παρά της Πανιερότητος του κατά τας τελευταίας εξετάσεις των μαθητών. 1811 Ιουλίου 15». Τέλος επιλέξαμε και έναν τρίτο λόγο, τον ενθρονιστήριο στο Βουκουρέστι, που επιγράφεται «Λόγος αυτοσχέδιος εκφωνηθείς παρά του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Ουγγροβλαχίας Κυρίου Ιγνατίου εν τη Μητροπόλει κατά την ημέραν της εις βουκουρέστιον αφίξεώς του. 1810 Μαΐου 5» μέσα από τον οποίο αναδεικνύεται η πολυσχιδής προσωπικότητα του Ιεράρχη.
(συνεχίζεται)
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
