Γράφει ο Δρ Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης
Ο Παναγής Μπασδέκης αναλαμβάνοντας την αρχηγία του επαναστατικού σώματος στο Βελεστίνο, μετά τον σοβαρό τραυματισμό του Κοντονίκου, απέτυχε κι αυτός με τη σειρά του να επιβάλει την τάξη και την πειθαρχία στους επαναστάτες. Στο μεταξύ ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης κινήθηκε με ταχύτητα από τη Λάρισα εναντίον των επαναστατών, μόλις πληροφορήθηκε τι συνέβη στο Βελεστίνο. Έτσι, τουρκικός στρατός υπέρτερος των επαναστατών ξεκίνησε από τη θεσσαλική πρωτεύουσα με την εντολή να καταπνίξει το επαναστατικό κίνημα και να τιμωρήσει παραδειγματικά τους επαναστάτες.
Στο άκουσμα της είδησης πως ισχυρός τουρκικός στρατός πλησιάζει στο Βελεστίνο, οι επαναστάτες πανικοβλήθηκαν και εγκατέλειψαν την πολιορκία του Βελεστίνου. Οι πολιορκημένοι στους τέσσερις πύργους Τούρκοι αντιλαμβανόμενοι τον πανικό δεν έχασαν την ευκαιρία. Βλέποντας τους επαναστάτες να φεύγουν άτακτα, επιτέθηκαν ενατίον τους και σκότωσαν περίπου 60 από αυτούς. Με τον ίδιο τρόπο αντέδρασαν και όσοι ακόμη επαναστάτες πολιορκούσαν το Κάστρο του Βόλου.
Πανικόβλητοι κι αυτοί εγκατέλειψαν την πολιορκία και άρχισαν να διασκορπίζονται στα χωριά του Πηλίου και στο Τρίκερι, από όπου αναζητούσαν μέσο σωτηρίας για τα γειτονικά νησιά των Σποράδων.
Προτού αναφερθούμε στην επέλαση του Δράμαλη, ας δούμε τι συνέβη στην άλλη μεγάλη κωμόπολη της περιοχής, τον Αλμυρό, αλλά και στην Αγιά. Ο Σαΐτ αγάς, διοικητής του Αλμυρού, είχε πληροφορηθεί πολύ νωρίτερα το σχέδιο για την έναρξη της Επανάστασης στην περιοχή της δικαιοδοσίας του. Για να προλάβει κάθε ενδεχόμενη επαναστατική κίνηση συνέλαβε και φυλάκισε γυναικόπαιδα Αλμυρωτιώτων. Μάλιστα απείλησε τους κατοίκους ότι αν τυχόν συμμετάσχουν σε επαναστατικές κινήσεις, θα τα κάψει ζωντανά. Η ωμή απειλή του Σαΐτ αγά ανάγκασε τους κατοίκους να υποχωρήσουν και να απέχουν από κάθε επαναστατική ενέργεια. Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν προσέφεραν καμιά βοήθεια στους επαναστάτες, όταν αυτοί πολιορκούσαν το Βελεστίνο.
Ούτε όμως στην Αγιά εξελίχθηκαν τα πράγματα, όπως τα είχαν σχεδιάσει οι επαναστάτες. Σε ενίσχυση του κινήματος στην Αγιά προσέτρεξε με ένα σώμα 100 ανδρών ο καπετάνιος του Πηλίου Δημήτρης Χατζηρρήγας (από τη Μακρινίτσα), αφού κάτι τέτοιο είχε συμφωνήσει προηγουμένως με τον Κυριάκο Μπασδέκη. Σκοπός των δύο καπεταναίων ήταν να ξεσηκώσουν την επαρχία Αγιάς και να απασχολήσουν τα τουρκικά στρατεύματα εκεί, ώστε να πετύχει η επανάσταση στο Πήλιο. Ο Χατζηρρήγας κινήθηκε προς τα χωριά της επαρχίας Αγιάς, αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως σχεδίαζαν. Σε κάποια μόνο χωριά οι κάτοικοι υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό το επαναστατικό σώμα του Χατζηρρήγα, ενώ στα περισσότερα παρέμειναν διστακτικοί επηρεασμένοι από τοπικούς παράγοντες και αρματολούς που εξακολουθούσαν να βρίσκονται, ακόμη και μετά την εκδήλωση της Επανάστασης, στο πλεύρο των Τούρκων.
Πολυδένδρι, Σκήτη, Μελιβοία, Καρίτσα και Σκλήθρο ήταν τα χωριά που πήραν τα όπλα στο πλευρό του Χατζηρρήγα, ελπίζοντας στην απελευθέρωση του τόπου τους. Ισχυρή όμως τουρκική δύναμη σε σύμπραξη με τους αρματολούς της περιοχής Ντεληγιάννη από τη Σελίτσανη (Ανατολή) και Κωσταρά από τη Νιβόλιανη (Μεγαλόβρυσο) κινήθηκε εναντίον των επαναστατών και σε μάχη που δόθηκε στο Κερμελί (Πρινιά) έτρεψε τους επαναστάτες σε φυγή και υποχώρηση προς το Σκλήθρο και στη συνέχεια προς τη Μακρινίτσα. Οι Αγιώτες από την άλλη υπακούοντας στον Σεΐχή του τεκέ του Τουρκοχωρίου (σημ. Νερόμυλοι) παρέδωσαν τα όπλα και γλίτωσαν κατ’ αυτόν τον τρόπο τη σφαγή.. Έτσι το επαναστατικό κίνημα στον Αλμυρό και στην Αγιά έλαβε τέλος χωρίς να φέρει την πολυπόθητη στους κατοίκους ελευθερία.
Αλλά ας επανέλθουμε στην επέλαση του Δράμαλη στη ΝΑ Θεσσαλία. Μέσα Μαΐου οι τουρκικές δυνάμεις, χωρίς να συναντήσουν καμιά αντίσταση, εισήλθαν στον Βόλο, αφού προηγουμένως κατέστρεψαν τη χριστιανική συνοικία στο Βελεστίνο και δύο ακόμη χωριά. Στο Βελεστίνο μεταξύ άλλων κατέστρεψαν τον ναό του Αγίου Αθανασίου, στη θέση του οποίου σήμερα οι ντόπιοι έχουν κτίσει τον ναό της Παναγίας. Από τον Βόλο ο Δράμαλης με τη στρατιά του κινήθηκε στη συνέχεια προς τη Μακρινίτσα, όπου κατέστρεψε τις οικίες μελών της Φιλικής Εταιρείας.
Στις Μηλιές, απ’ όπου είχε ξεκινήσει η Επανάσταση, οι επαναστάτες αποφάσισαν να οργανωθούν για να αντιμετωπίσουν τον Δράμαλη, ο οποίος είχε αποφασίσει να τις κάψει. Όρισαν στρατιωτικό διοικητή τον καπετάνιο Θωμά Αναγιάννη και προετοιμάζονταν για την τελική αναμέτρηση με τους Τούρκους. Όπως όμως συνέβη και στην Αγιά, το εγχείρημα βρήκε αντίθετους τους προκρίτους, οι οποίοι δεν πίστευαν πλέον στην επιτυχή έκβαση του αγώνα και παρα λίγο να ξεσπάσει εμφύλιος μεταξύ τους. Μάλιστα ένας πρόκριτος, ονόματι Σταυράκης Μορφούλης, διαφώνησε έντονα και σήκωσε όπλο εναντίον του Άνθιμου Γαζή. Μετά από αυτά ο Άνθιμος Γαζής έφυγε από τις Μηλιές με προορισμό τη Σκιάθο. Αλλά και εκεί δέχθηκε νέα επίθεση από τους πρόσφυγες που είχαν κατακλύσει το νησί και τον θεωρούσαν υπαίτιο για τη δυστυχία τους. Έτσι αναγκάστηκε να φύγει και από τη Σκιάθο για τη γειτονική Σκόπελο αρχικά, και στη συνέχεια να περάσει στην Πελοπόννησο.
Μετά από όσα συνέβησαν στις Μηλιές οι επαναστάτες αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν, υποτασσόμενοι στον Δράμαλη και αφού υποχρεώθηκαν να καταβάλουν υπέρογκα χρηματικά ποσά και τα έξοδα της εκστρατείας του στο Πήλιο. Έτσι άδοξα τελείωσε η επανάσταση στη ΝΑ Θεσσαλία, η οποία όμως, παρά την αποτυχία της, βοήθησε σημαντικά στην εδραίωση της Επανάστασης στη Νότια Ελλάδα. Η εμπλοκή, δηλαδή, των δυνάμεων του Δράμαλη στην καταστολή της επανάστασης στη Μαγνησία και στο Βελεστίνο καθυστέρησε την κάθοδό τους στην Πελοπόννησο για δυο περίπου μήνες, ένα ικανό διάστημα για την εδραίωση της Επανάστασης στην Πελοπόννησο, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια.
Για τα γεγονότα στην Αγιά και την καταστροφή της Μακρινίτσας έχουν διασωθεί δυο ενθυμήσεις, όπως τις εντόπισε και τις μετέγραψε ο εκδότης του Θεσσαλικού Ημερολογίου Κώστας Σπανός. Τις παραθέτουμε αυτούσιες. Η πρώτη: «Ἐτοῦτον τόν κερόν ι Ροµέι τά έβαλαν µε τίν Τουρκιάν κε σίκοσαν µπαϊράκι η Μακρινίτζα κι άλα χουργια κ ίρθε ασκέρ τούρκικο πολί κ έβαλε φουτιά σ εκλισιές κέ σπίτχια, κρέµασι κόζµο κι ρίµακσι ου τόπος. στούν Κλινοβο σφάχτικαν γνέκις κι πιδγιά κι στίν Ανµούτζα κρέµασι ο Μαχµούτ πασιάς ἴκοσι νοµατέους» και η δεύτερη: «από τους 1821 άρχησι του σηφέρι και πολύµησαν υ Τούρκυ στου Τζυκυρι και ης Αθανάτου, Τορκοχώρι και έκατζαν υµερις 10 και τους εφυλαγάµι όλους. Μηνί Μαϋου 14 έγυνε πολυµος και πάυσαν στι Μακρινίτζα υ Τουρκυ. µε το Μαχµούτ πασια και την χάλασαν και την έκαψαν και έκαψαν και τας εκλυσίες και πίραν και σκέβη και πουτηρηα άγια και τα πουλούσαν στι Λάρισα.»
Τον Ιούνιο ο τουρκικός στρατός αναχώρησε από τα μέρη του Πηλίου, ενώ κάποιες μικρές εστίες επαναστατών είχαν απομείνει στο Μαλάκι, στα Λεχώνια και την Αργαλαστή. Τον Μάιο του 1823 οι Τούρκοι επιτίθενται εκ νέου και διαλύουν τους επαναστάτες στην περιοχή Αργαλαστής και Τρικερίου. Εκεί έπεσε νεκρός και ο Κυριάκος Μπασδέκης. Η μέρα της απελευθέρωσης για τους υπόδουλους Θεσσαλούς αργούσε ακόμη να έρθει.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ιωάννα Διαμαντούρου, ‘‘Εξάπλωση της Επαναστάσεως κατά τον Απρίλιο και τον Μάιο. Επέκταση και ένταση των πολεμικών συγκρούσεων’’, στο: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΒ΄, σσ. 110-112.
Δημ. Καραμπερόπουλος, ‘‘Βουλή Θετταλομαγνησίας’’ Βελεστίνο, 11 Μαΐου 1821, Η Ανέγερση του Μνημείου το 2000 και το γκρέμισμά του το 2008!, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009.
Κώστας Σπανός, Η συμβολή της Θεσσαλίας στην Επανάσταση του 1821, στον ιστότοπο: http://www.thessaliko.gr/pages/000-2012-03-25_panepistimio_volos.pdf.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
