Τσιμπήματα/ Δαγκώματα (φίδι, σκορπιός, μέδουσα/ τσούχτρα, αχινός (*)

Του Ιωάννη Νικολάου (*)

Δάγκωμα φιδιού

Το δάγκωμα του φιδιού απαιτεί προσοχή και άμεση ιατρική φροντίδα. Τα περισσότερα φίδια είναι αβλαβή και πολλά από αυτά που δαγκώνουν δεν είναι δηλητηριώδη. Τα φίδια δαγκώνουν εάν φοβηθούν ή αιφνιδιαστούν. Ωστόσο συνήθως έχουν την τάση να απομακρύνονται και να αποφεύγουν τους ανθρώπους. Το δάγκωμα είναι η ύστατη προσπάθεια άμυνας τους εναντίον μιας απειλής που διαισθάνονται. Υπάρχουν περιπτώσεις οι οποίες εάν δεν αντιμετωπισθούν άμεσα, μπορούν να είναι θανατηφόρες. Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο, λόγω του μικρού τους μεγέθους. 

Όπως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις που χρήζουν παροχής πρώτων βοηθειών έτσι και στην περίπτωση του φιδιού η πρόληψη είναι η καλύτερη αντιμετώπιση. Πολλά από τα περιστατικά δαγκώματος φιδιών μπορούν να αποφευχθούν με τη σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση σχετικά με τα φίδια και τον τρόπο αποφυγής τους. 

Δεν είναι όλα τα δαγκώματα φιδιών δηλητηριώδη. Ωστόσο, η εισαγωγή δηλητηρίου στο θύμα πρέπει να θεωρείται πάντα ως μια πιθανότητα. Υπάρχουν μη δηλητηριώδη φίδια που δαγκώνουν αλλά δεν εισάγουν δηλητήριο στο θύμα τους. Στις περιπτώσεις αυτές, συνήθως αφήνουν σημάδια που σχηματίζουν ημικύκλιο στο σημείο δαγκώματος, που θυμίζουν λίγο το σχήμα του χαμόγελου. 

Αντίθετα τα δόντια των φιδιών με δηλητήριο αφήνουν ένα ή δύο χαρακτηριστικά σημεία με λίγη απόσταση μεταξύ τους στο σημείο του δαγκώματος. Το δηλητήριο αυτό συνήθως παρεμβαίνει στα νεύρα με αποτέλεσμα να σταματά η αναπνοή του ανθρώπου, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει καταστροφή κυττάρων και διαταραχές στην πήξη του αίματος. Η άμεση μεταφορά του θύματος σε νοσοκομείο έχει μεγάλη σημασία για την ορθή πρόγνωση, καθώς η χορήγηση της ορθής θεραπείας μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να ελαχιστοποιήσει τις συνέπειες.

Συμπτώματα/ σημάδια (τα πιο συνήθη)

1. Σημάδι των δοντιών στο δέρμα (στο σημείο του δαγκώματος)
2. Αιμορραγία από το σημείο του δαγκώματος
3. Πόνος
4. Πρήξιμο στη περιοχή του δαγκώματος
5. Αίσθηση καψίματος στο σημείο δαγκώματος
6. Ζαλάδα
7. Ναυτία 
8. Εμετός
9. Εφίδρωση 
10. Διάρροια 
11. Μούδιασμα
12. Πυρετός
13. Λιποθυμία
14. Αρρυθμίες στην καρδιά
15. Δυσκολίες αναπνοής
16. Πονοκέφαλοι
17. Υπνηλία
18. Παράλυση μυών

Αντιμετώπιση

Το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση έχει άμεση σχέση με την περιοχή που έγινε το δάγκωμα, το είδος του φιδιού και το πόσο εκτεταμένο είναι το δάγκωμα. Αν το δηλητήριο προσβάλλει τα νεύρα ο άρρωστος θα παρουσιάσει υπνηλία, μυϊκή αδυναμία, παραλύσεις μυών τα οποία θα οδηγήσουν στον θάνατο του.

Το ιδανικό θα ήταν να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε αν το φίδι είναι δηλητηριώδες ή όχι, και να προβούμε στις ανάλογες κινήσεις. Σπάνια, όμως, προλαβαίνουμε να δούμε το φίδι μετά το δάγκωμα, και  επειδή δεν είμαστε εκπαιδευμένοι στο να ξεχωρίζουμε τα δηλητηριώδη από τα μη δηλητηριώδη καλό είναι να ακολουθούμε τους παρακάτω κανόνες. 

1. Άμεση ακινητοποίηση του θύματος. Η ακινητοποίηση του παθόντα μειώνει τις συσπάσεις των μυών και έτσι ελαττώνεται η προώθηση του δηλητηρίου στα αγγεία.
2.  Δένουμε το άκρο με το δάγκωμα, σε σημείο πιο πάνω ώστε να περιορίσουμε τη ροή του αίματος. Προσοχή, όμως, μην το δέσουμε πολύ σφικτά. Το αίμα πρέπει να κυκλοφορεί, διαφορετικά δεν θα μεταφέρεται οξυγόνο στην περιοχή του δαγκώματος και η κατάσταση θα επιδεινωθεί.
3. Άμεση μεταφορά του παθόντα στο νοσοκομείο για να λάβει την ενδεδειγμένη ιατρική βοήθεια.
4. Δεν χάνουμε χρόνο για να σκίσουμε με σουγιά ή μαχαίρι την περιοχή και να ρουφήξουμε το δηλητήριο (επηρεασμένοι από τις ταινίες). Δεν έχει αποδειχθεί ότι βοηθά. 

Τσίμπημα σκορπιού

Το τσίμπημα του σκορπιού είναι επώδυνο, αλλά σπανίως απειλητικό για τη ζωή ενός ανθρώπου. Τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι, κινδυνεύουν περισσότερο από σοβαρές επιπλοκές. Αν ο σκορπιός τσιμπήσει ένα παιδί, το δηλητήριο μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, γι’ αυτό πρέπει να αναζητηθεί άμεσα η ιατρική φροντίδα. 

Στην Ελλάδα έχουμε δύο είδη σκορπιών, τον  ξανθό και τον μαύρο. Στην χώρα μας δεν ζουν είδη σκορπιών τα οποία προκαλούν τον θάνατο του θύματος. Παρόλα αυτά εάν το θύμα υποστεί αλλεργικό σοκ, τότε μπορεί να προκληθεί και θάνατος.

Συμπτώματα/ σημάδια

1. Αναπνευστικά προβλήματα
2. Δύσπνοια
3. Ζαλάδες 
4. Εξανθήματα
5. Μυϊκοί σπασμοί
6. Εμετοί
7. Ταχυκαρδία ή αρρυθμία της καρδιάς
8. Εφίδρωση 
9. Αλλεργικό σοκ 

Αντιμετώπιση

1. Καθαρίζουμε την πληγή με σαπούνι και νερό 
2. Τοποθετούμε πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα (ή δροσερή κομπρέσα αν δεν έχουμε πάγο) στην πληγείσα περιοχή για 30 λεπτά. Αυτό βοηθά στη μείωση του πόνου και στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του δηλητηρίου.
3. Δεν καταναλώνουμε τρόφιμα ή υγρά, εάν αντιμετωπίζουμε δυσκολία στην κατάποση.
4. Ίσως χρειαστεί να πάρουμε ένα απλό αναλγητικό για τον πόνο, κατόπιν ιατρικής συμβουλής.
5. Μεταβαίνουμε στο πλησιέστερο νοσοκομείο για ιατρική βοήθεια. 
6. Δεν ρουφάμε το δηλητήριο με το στόμα.
7. Δεν χαράσσουμε την πληγή με ξυραφάκι ή άλλο αντικείμενο.

Τσίμπημα μέδουσας/ τσούχτρας

Αν και είναι τρομερά επίπονο, το τσίμπημα της μέδουσας σπανίως είναι επικίνδυνο και αντιμετωπίζεται σχετικά εύκολα. Ο πόνος εκδηλώνεται σχεδόν αμέσως μετά το τσίμπημα και υποχωρεί μέσα σε μερικές ώρες. Αν κάποιος είναι αλλεργικός στο τσίμπημα από μέδουσα/ τσούχτρα, καλεί άμεσα ιατρική βοήθεια. Κάνουμε το ίδιο και εάν τα πλοκάμια της μέδουσας/ τσούχτρας έχουν αγγίξει πάνω από το μισή επιφάνεια ενός χεριού ή ποδιού, αφού σε αυτή την περίπτωση το τσίμπημα είναι σοβαρό.

Συμπτώματα/ σημάδια

1. Έντονος πόνος σαν κάψιμο
2. Κοκκίνισμα του δέρματος
3. Ναυτία
4. Εμετός
5. Διάρροια
6. Υπόταση
7. Ταχυκαρδία.
8. Κεφαλαλγία 
9. Δύσπνοια

Αντιμετώπιση

1. Πλένουμε το σημείο του τσιμπήματος με άφθονο θαλασσινό νερό για να “απενεργοποιήσουμε” τα πλοκάμια που έχουν μείνει στο δέρμα.
2. Ένας άλλος τρόπος αφαίρεσης των πλοκαμιών είναι να τρίψουμε το σημείο με άμμο. 
3.  Στη συνέχεια, πλένουμε την περιοχή με ζεστό νερό. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κρύα επιθέματα ή πάγο.
4. Εφαρμόζουμε στην πάσχουσα περιοχή κορτιζονούχο κρέμα. Η κρέμα αυτή περιορίζει την τοπική δερματική αντίδραση και ανακουφίζει από το τσούξιμο και την φαγούρα.
5. Αν τα συμπτώματα είναι έντονα και ιδιαίτερα αν δεν υποχωρούν μετά την εφαρμογή των τοπικών μέτρων, ίσως χρειαστεί να μεταβούμε στο πλησιέστερο νοσοκομείο.
6. Στην περίπτωση που κάποιος υποστεί αναφυλακτικό σοκ, καλούμε άμεσα ιατρική βοήθεια. 
7. Δεν ουρούμε πάνω στην πληγείσα περιοχή. Τα ούρα δεν βοηθούν, είναι μύθος ότι τα ούρα ανακουφίζουν από τον πόνο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το συγκεκριμένο «κόλπο» δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
8. Δεν ξεπλένουμε το δέρμα με πόσιμο νερό.

Αχινός

Συμπτώματα/ σημάδια

1. Οξύς πόνος
2. Ερυθρότητα και ελαφρύ οίδημα
3. Ενόχληση στο περπάτημα (αν ο τραυματισμός έγινε στο πέλμα)

Αντιμετώπιση

1. Ρίχνουμε άφθονο νερό στο σημείο του τραύματος για την απομάκρυνση άμμου ή άλλων υπολειμμάτων.
2. Βυθίζουμε την τραυματισμένη περιοχή για αρκετή ώρα (περίπου 30 με 90 λεπτά) σε μία λεκάνη με ζεστό νερό. Το δέρμα θα μαλακώσει και ο πόνος θα μειωθεί.
3. Χρησιμοποιούμε ένα απολυμασμένο τσιμπιδάκι για να τραβήξουμε τα αγκάθια που ξεχωρίζουν εμφανώς από το δέρμα. Προσέχουμε να μην αφήσουμε υπολείμματα από τα αγκάθια. 
4. Όταν τελειώσει η διαδικασία της απομάκρυνσης των αγκαθιών η πληγή πρέπει να απολυμανθεί  με πράσινο σαπούνι ή οξυζενέ.

5.Αν ο πόνος συνεχίζεται, τότε επισκεπτόμαστε έναν γιατρό ή το νοσοκομείο.

Το παρόν άρθρο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν αντικαθιστά τη βιωματική εκπαίδευση. Πριν από οποιαδήποτε παρέμβασή μας ως πρώτοι βοηθοί, θα πρέπει να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι και εκπαιδευμένοι. Κύριος σκοπός του άρθρου είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η παρακίνηση των αναγνωστών να συμμετάσχουν σε εγκεκριμένα προγράμματα εκπαίδευσης  πρώτων βοηθειών.  

(*) Ιωάννης Νικολάου

Πιστοποιημένος Εκπαιδευτής Πρώτων Βοηθειών,

Rescue Training International 

Εισηγητής ΛΑΕΚ (ΟΑΕΔ) 

πηγές: medlook.net, paidiatros.com, mayoclinic.org, iatropedia.gr, doctortime.gr,  onmed.gr ,  webmd.com , sosiatroi.gr, greenpharmacies.gr 

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.