Toυ Πάνου Γαρουφαλιά
Ο ένας τόμος από τους δύο συνολικά της ερευνητικής δουλειάς για τους Λαρισαίους λογοτέχνες και συγγραφείς ολοκληρώθηκε από τον πολυγραφότατο συγγραφέα και συνεργάτης της larissanet, Βάιο Κουτριντζέ. «Η διαπίστωση της ανυπαρξίας κρατικής καταλογογράφησης της εθνικής βιβλιοπαραγωγής με στενοχωρούσε ανέκαθεν και τη θεωρούσα ως ένα από τα ευπαθή σημεία του ελληνικού συγγραφικού οικοδομήματος» επισημαίνει στη larissanet.
Κύριε Κουτριντζέ, πώς ξεκίνησε η λεξικογράφηση των Λαρισαίων λογοτεχνών και συγγραφέων;
Η επαγγελματική μου ιδιότητα και η ξεχωριστή αγάπη που τρέφω για τα μαθηματικά επηρεάζουν και τον τρόπο της συμπεριφοράς μου σ’ όλες τις ενέργειές μου. Έτσι, φυσικό επόμενο είναι να μου αρέσει η ευταξία, η οργάνωση των πραγμάτων με τα οποία ασχολούμαι. Η διαπίστωση της ανυπαρξίας κρατικής καταλογογράφησης της εθνικής βιβλιοπαραγωγής με στενοχωρούσε ανέκαθεν και τη θεωρούσα ως ένα από τα ευπαθή σημεία του ελληνικού συγγραφικού οικοδομήματος. Αναλογιζόμουν δε ότι η έλλειψη αυτή θα καθιστούσε δυσχερές έως αδύνατο το έργο των ιστορικών και θεωρητικών της λογοτεχνίας, και τα όποια συμπεράσματα θα στερούνταν επάρκειας και εγκυρότητας. Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με νεότερες μελέτες ο αριθμός των μυθιστορημάτων της περιόδου 1832-1900, που καταμετρούσαν οι κλασικές «Ιστορίες της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», διαφοροποιήθηκε κατά πολύ με την εύρεση και άλλων δημοσιευμένων (μη καταγεγραμμένων) έργων, επιπλέον των γνωστών. Ως δυσμενές αποτέλεσμα αυτής της χαοτικής κατάστασης στο χώρο του ελληνικού βιβλίου ήρθε και η διαπίστωση της κας Κάρεν Βαν Ντάικ, καθηγήτριας της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Columbia, η οποία σε μία ανθολογία σύγχρονης ελληνικής ποίησης που εξέδωσε, με τον τίτλο «Μέτρα λιτότητας» (2016), σημειώνει ότι: «το ελληνικό μυθιστόρημα είναι ανύπαρκτο»! Φυσικά οι Έλληνες συνάδελφοί της αλλά και εκδότες, συγγραφείς, κ.ά. επιχειρηματολόγησαν για την ανυπόστατη και ανιστόρητη απόφανση, δεδομένου ότι το ελληνικό μυθιστόρημα έχει μια διαχρονική παρουσία 3000 χρόνων, αν θεωρήσουμε ως χρόνο γραφής της Ομηρικής «Οδύσσειας» τον 8ο π. Χ. αιώνα, η οποία αναγνωρίζεται ως το πρώτο γραπτό μυθιστόρημα στην παγκόσμια ιστορία της λογοτεχνίας, όλοι όμως παραδέχτηκαν ότι τα εργαλεία που χρειάζεται ένας βιβλιο-ερευνητής απουσιάζουν από την ελληνική λογοτεχνική σκηνή. Αν λοιπόν συνεχιστεί αυτή η αταξία στην ντόπια βιβλιογραφία θα υπάρξουν και άλλα παρόμοια κρούσματα σαν αυτό της υπερατλαντικής κυρίας, μιας και ο ξένος μελετητής, εκτός της λίστας των εκδοθέντων έργων ανά συγγραφέα, δεν έχει ούτε καν την αλφαβητική καταγραφή των δημιουργών τους από υπεύθυνο κρατικό φορέα. Η ραγδαία ανάπτυξη και η επικράτηση του Διαδικτύου/Ίντερνετ, τα τελευταία 25 χρόνια, έφερε και την αλλαγή του σκηνικού στη βιβλιοκαταγραφή. Ιστότοποι (π.χ.: η biblionet) αποθηκεύουν βιογραφίες και εργογραφίες συγγραφέων, στηριζόμενοι στις αποστολές στοιχείων από τους ίδιους τους δημιουργούς με αποτέλεσμα οι καταγραφές να είναι ελλιπείς. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον ερευνητή είναι τα ανεπαρκή βιογραφικά. Συνήθως, λείπει ο τόπος γέννησης, το σπουδαιότερο εκ των αναζητούμενων στοιχείων. Οι ιστοχώροι αυτοί λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία. Συνεργαζόμενα βιβλιοπωλεία δανείζονται τις καταλογογραφήσεις για την καλύτερη οργάνωσή τους και την εξυπηρέτηση του πελάτη. Μ’ αυτόν τον τρόπο όμως αναπαράγονται οι λαθεμένες αναγραφές. Ακόμη και στην ιστοσελίδα της Εθνικής Βιβλιοθήκης (nlg) ανευρίσκονται σημαντικά λάθη στην αντιστοίχιση τίτλων και εικόνων βιβλίων επί παραδείγματι, ενώ πάμπολλοι δημιουργοί δεν καταχωρίζονται. Έτσι, θετικά σκεπτόμενος μα και οργισμένος με την κρατική ολιγωρία, καταπιάστηκα με τις μικρές μου δυνάμεις ν’ απογράψω τους Λαρισαίους συγγραφείς, από την αρχαιότητα ως σήμερα, το βιογραφικό τους και τα έργα τους που κυκλοφόρησαν σε βιβλία.
Καταγραφή ποιας περιόδου περιλαμβάνει ο πρώτος τόμος;
Τη χρονική περίοδο από την εμφάνιση του πρώτου διαπιστωμένου Λαρισαίου συγγραφέα, έως σήμερα. Το διάστημα αυτό χωρίζεται, για τις ανάγκες της μελέτης, χοντρικά, σε 4 υποπεριόδους:
- 5ος αι. π. Χ. – 1ος αι. μ. Χ.: Ως πρώτος Λαρισαίος συγγραφέας λογίζεται ο πολυγραφότατος Ιπποκράτης ο Κώος (460-377 π. Χ.) που δε γεννήθηκε στη Λάρισα, αλλά έζησε κι απεβίωσε εδώ, όπου υπάρχει και ο τάφος του. Πρώτος γεννημένος στη Λάρισα καταγράφεται ο Πολύκλειτος ο ιστορικός (4ος αι. π. Χ.) ο οποίος ακολούθησε το Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία κατά των Περσών και έγραψε το έργο «Τα κατ’ Αλέξανδρον» που σώζεται αποσπασματικά. Είναι αυτονόητο πως, αν βρεθεί Λαρισαίος συγγραφέας π.χ. τον 2ο αι., θα επιμηκυνθεί ανάλογα η υποπερίοδος αυτή.
- 2ος αι. – 16ος αι. μ. Χ. Οι σκοτεινοί χρόνοι για τη λογοτεχνία και τη συγγραφή βιβλίων γενικώς. Ό,τι γραπτό υπάρχει βρίσκεται στις βιβλιοθήκες των μονών σε ανέκδοτα χειρόγραφα, που γλίτωσαν από τις αρπαγές των εκάστοτε κατακτητών.
- 17ος αι. – 19ος αι. μ. Χ.: Εδώ καταγράφονται:
α) οι λόγιοι της προεπαναστατικής περιόδου που μεταλαμπάδευσαν στους υπόδουλους λαρισινούς κατοίκους τις ιδέες του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και βοήθησαν στην αφύπνιση της εθνικής συνείδησης που οδήγησε στην έκρηξη της εξέγερσης του ‘21. Αναφέρω κάποιους απ’ αυτούς: Γοβδελάς Δημήτριος, Δούγκας Στέφανος, Κούμας Κωνσταντίνος, Οικονόμου Κωνσταντίνος ο εξ Οικονόμων, Περραιβός Χριστόφορος, Φαρμακίδης Θεόκλητος, κ.ά..
β) λοιποί συγγραφείς έως το 1900.
γ) Οι Οθωμανοί ποιητές, όπως ο Ραπίτ Αχμέτ Πασάς, κ.ά..
- 20ος αι. – σήμερα
Καταχωρίζονται λογοτέχνες (ποιητές, πεζογράφοι, συγγραφείς παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας) και συγγραφείς (μελετητές πάσης μορφής-δοκιμιογράφοι-σεναριογράφοι κόμιξ), που γεννήθηκαν από το 1900 και μετά.
Σε πόσο χρόνο ολοκληρώθηκε η έρευνά σας;
Η ενασχόλησή μου με το αντικείμενο ξεκίνησε το 2016. Η αρχή έγινε στο προσωπικό μου blog: “COMICOGRAFIMATA”, όπου υπάρχει αναρτημένο το 25% του κειμενικού/φωτογραφικού υλικού, που αποτέλεσε και τη «μαγιά» του βιβλίου. Ο πρώτος που ‘’ανέβηκε’’ ήταν ο Γιάννης Βατζιάς από το Μεταξοχώρι Αγιάς. Σήμερα, 4 χρόνια μετά, έχει ολοκληρωθεί η Α΄ φάση της έρευνας που αφορά «600» λογοτέχνες και συγγραφείς.
Πότε κυκλοφορεί ο τόμος και τι περιλαμβάνει;
Η κυκλοφορία του τόμου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ανεύρεση εκδότη ή χορηγού, διότι όπως αντιλαμβάνεστε η εκτύπωση είναι πολυδάπανη, δεδομένου ότι θα συμπεριλαμβάνονται και φωτογραφίες των δημιουργών, για την καλή απόδοση των οποίων απαιτείται ειδικό κι ακριβό χαρτί. Επίσης, προηγείται η έκδοση του τρίτου μυθιστορήματός μου: «Γεωμετρική σχέση» από τις εκδόσεις «Θράκα», που βρίσκεται στο τυπογραφείο.
Ο τόμος περιλαμβάνει:
- Πρόλογο
- Συνοπτικό Εισαγωγικό Σημείωμα συσχέτισης του περιεχομένου με την πολιτική ιστορία και την πνευματική παράδοση της πόλης και του νομού
- Λήμματα εγκυκλοπαιδικής δομής με τη φωτογραφία του δημιουργού, τη βιογραφία του και την εργογραφία του, που ανευρέθηκαν είτε στα βιβλία τους, είτε στο διαδίκτυο, είτε στον έντυπο τύπο, είτε στα ιδιόχειρα σημειώματα όσων επικοινώνησαν μαζί μου. Στην εργογραφία αναγράφονται: ο τίτλος/ο εκδότης/ο χρόνος έκδοσης/τυχόν επανεκδόσεις-ανατυπώσεις/ειδολογικό περιεχόμενο
- Συμπεράσματα που προκύπτουν από την αποτίμηση του υλικού.
- Ευρετήριο δημιουργών
- Ευρετήριο κυρίων ονομάτων (πλην των δημιουργών)
Η συμπερίληψη γραφημάτων που υπήρχε στον αρχικό σχεδιασμό θα πραγματοποιηθεί στο δεύτερο τόμο, για να έχουν μεγαλύτερη ακρίβεια τα διάφορα μεγέθη που θα χρησιμοποιηθούν.
Και ο δεύτερος τόμος;
Το υλικό του πρώτου τόμου συνελέγη από διάφορες πηγές: Το διαδίκτυο (ιστοσελίδες βιβλιοθηκών, τοπικών εφημερίδων, blogs), τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λάρισας, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Λάρισας, το βιβλιοπωλείο «Παιδεία», το προσωπικό αρχείο (βιβλία, αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών).
Ο δεύτερος τόμος θα περιλαμβάνει υλικό που θα βρεθεί στις Βιβλιοθήκες των μεγάλων πόλεων του νομού Λάρισας (Ελασσόνα, Τύρναβο, Φάρσαλα, Αγιά) και το υπάρχον που δε θα καταχωρισθεί στον Α΄ Τόμο.
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
