Γράφει ο Μιχάλης Ι. Αργυρίδης
Δάσκαλος – μελετητής της σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας
Στον Αντώνη Π. Μπενέκο
Παιδαγωγό – Επίτιμο Σύμβουλο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Το 1997, οι εκδόσεις «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ» εξέδωσαν το βιβλίο «Η συναισθηματική νοημοσύνη», του Daniel Goleman, Ph.D., του Πανεπιστημίου του Harvard. Επρόκειτο για ένα πρωτοποριακό βιβλίο που ανέτρεπε κάθε προηγούμενο στον χώρο της νοημοσύνης.
Το θαυμαστό και αξιόλογο αυτό βιβλίο περιέχει πρακτικές, αλλά και βαθιές γνώσεις για γονείς και εκπαιδευτικούς, για να κατανοήσουν «τις ρίζες της συναισθηματικής νοημοσύνης, και ιδιαίτερα τη σημασία της εδραίωσης των θεμελίων της στην αρχή της ζωής».
Στο κεφάλαιο «Στο σχολείο των συναισθημάτων», και συγκεκριμένα στη σελίδα 374, ο Goleman γράφει: «Μερικά προγράμματα πάνω σε συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες δεν απασχολούν καθόλου διδακτικό χρόνο ως ξεχωριστά θέματα· αντίθετα διεισδύουν στην ίδια την υφή της σχολικής ζωής.[…] Το πρόγραμμα, που εφαρμόστηκε στο Όκλαντ της Καλιφόρνια[…] προσφέρει ένα προκατασκευασμένο υλικό που ταιριάζει στα υπάρχοντα μαθήματα. Τα παιδιά της πρώτης τάξης στο μάθημα της ανάγνωσης διαβάζουν μι ιστορία με τίτλο «Ο Βάτραχος Φρογκ και ο Φρύνος Τοντ είναι Φιλαράκια», όπου ο Φρογκ, γεμάτος επιθυμία να παίξει με το φίλο του τον Τόντ, που βρίσκεται σε χειμερία νάρκη, τον ξεγελάει και τον ξυπνάει νωρίτερα. Η ιστορία χρησιμοποιείται ως βάση για μία συζήτηση στην τάξη γύρω από τη φιλία και για τα συναισθήματα που νοιώθει ο άνθρωπος όταν τον εξαπατούν.[…] Ένα σύνολο προγραμματισμένων κατευθυντήριων γραμμών μέσα στο αναλυτικό πρόγραμμα προσφέρει ολοένα και πιο περίπλοκες ιστορίες, καθώς τα παιδιά προχωρούν στο δημοτικό, παρέχοντας στους δάσκαλους σημεία-αφορμές για να συζητήσουν θέματα όπως την ενσυναίσθηση, την κατανόηση της θέσης των άλλων και τη φροντίδα για τους άλλους».
Στο σχολείο των συναισθημάτων, με την εισβολή στοιχείων από την τέχνη του λόγου, δίνεται πολύ μεγάλο βάρος στη συναισθηματική παιδεία
Το 1995, δύο χρόνια νωρίτερα από την έκδοση και την κυκλοφορία στην Ελλάδα του βιβλίου «Η συναισθηματική νοημοσύνη», ο γράφων ως δάσκαλος στο 23ο δημοτικό σχολείο της Λάρισας, αξιοποίησε το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο στη συναισθηματική εκπαίδευση των μαθητών του₁. Έτσι, τα συναισθηματικά μαθήματα διαπλέκονταν στην καθημερινή σχολική πραγματικότητα.
Στο γλωσσικό μάθημα, χρησιμοποίησε κείμενα της νεότερης παιδικής λογοτεχνίας που αντιστοιχούσαν σε κείμενα του βιβλίου «Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ».
Στην Ε’ τάξη, στη διδασκαλία του πεζού «Ποιος είναι ο πλησίον» χρησιμοποίησε αποσπάσματα από το μυθιστόρημα «Ψηλά στη στάνη της Γαρυφαλλιάς», της Πιπίνας Τσιμικάλη, για να συζητήσει με τους μαθητές του για την ανθρωπιά που πρέπει να δείχνουμε έμπρακτα, την ευαισθησία μας και τον πόνο που νιώθουμε για τον διπλανό μας που δοκιμάζεται από μία μεγάλη περιπέτεια.
Στο μυθιστόρημα της Πιπίνας Τσιμικάλη η ηρωίδα, πρότυπο βαθύτατης συμπόνιας και ανθρωπιάς, περιθάλπει τον Γερμανό στρατιώτη που της έφεραν οι αντάρτες στη στάνη και τον αγαπάει σαν παιδί της, παρότι είχε χάσει τον δικό της τον γιο εξαιτίας των Γερμανών, κατακτητών της Κατοχής.
Στην Ε’ τάξη, πάλι, κατά τη διδασκαλία του πεζού «Γίνετε σαν τα παιδιά» χρησιμοποίησε το διήγημα «Ο Χριστός στο φυλάκιο», της Σοφίας Φίλντιση, από το βιβλίο «Ελληνικά διηγήματα Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς», για να γίνει συζήτηση σχετικά με το θέμα του σεβασμού της ιδιαιτερότητας του άλλου.
Η Σοφία Φίλντιση στο διήγημά της κάνει λόγο για τον σεβασμό της φυλετικής ιδιαιτερότητας των Γύφτων και εκπέμπει αντιρατσιστικά μηνύματα, επίκαιρα όσο ποτέ!
Παραμονή των Χριστουγέννων δύο αδελφάκια είπαν τα κάλαντα και στους Γύφτους, που το σπιτικό τους ήταν ένα ερειπωμένο φυλάκιο. Ο μικρότερος αδελφός είδε το μικρό αβάπτιστο γυφτόπουλο να κοιμάται στην αγκαλιά της μάνας του, μέσα στο φυλάκιο, που η καθαρή καρδιά του το έκανε φάτνη, και τα αθώα μάτια του είδανε το νιογέννητο Χριστό, σε εκείνο το γυφτόπουλο…που κοιμότανε ανήξερο, για την τιμή που του έκανε μία παιδική πεντακάθαρη καρδιά!
Στο μάθημα των Θρησκευτικών της Ε’ τάξης, διδάσκοντας το κεφάλαιο «Με τη δύναμη της αγάπης» χρησιμοποίησε το διήγημα «Το αστέρι της αγάπης», από το βιβλίο «Σ’ ευχαριστώ παππού», της Άλκης Γουλιμή, ως βάση για μία συζήτηση στην τάξη γύρω από την αγάπη προς τον συνάνθρωπο, την αποδοχή του, την κατανόηση της θέσης που βρίσκεται, τη φροντίδα του.
Στον καιρό της Κατοχής, βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, που η βροχή σφυροκοπούσε αλύπητα τα σπίτια ενός μικρού χωριού, ένας τραυματισμένος Γερμανός στρατιώτης γύρευε βοήθεια. Χτύπησε την πόρτα ενός χαμόσπιτου και ζήτησε να του ανοίξουν. Ο Φάνης, που μεγάλωσε μέσα στην ορφάνια από τότε που οι Γερμανοί καταχτητές σκότωσαν τον πατέρα του, άνοιξε την πόρτα, τράβηξε μέσα στο ζεστό σπιτικό τον λαβωμένο στρατιώτη, περιποιήθηκε το πληγιασμένο πόδι του ξένου και του έδωσε να φάει λίγη σούπα και ένα κομμάτι μπομπότα. Ο στρατιώτης παραξενεύτηκε, και ο Φάνης, που πρόσεξε τη γεμάτη απορία ματιά του, είπε ήσυχα: «Είναι Χριστούγεννα σήμερα. Απόψε γεννήθηκε Εκείνος που φώτισε τον κόσμο με την αγάπη του».
Στο μάθημα της ιστορίας, στη ΣΤ’ τάξη, μετά τη διδασκαλία του κεφαλαίου «Οι Έλληνες αντιμέτωποι με τούς κατακτητές», ο γραφών χρησιμοποίησε ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Ο καβαλάρης της νύχτας», του Θωμά Νικολάου, με σκοπό να γίνει συζήτηση για το ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να στερηθεί την ψυχή του και να μεταβληθεί από πρόσωπο σε δίποδο ζώο.
Το απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Θωμά Νικολάου αναφέρεται στην Κατοχή. Είναι νύχτα. Ένα παιδί ολομόναχο στον νερόμυλο, με τις κραυγές και τα κραξίματα από τα νυχτοπούλια, και από καιρό σε καιρό, τις μακρινές εκρήξεις… Ξαφνικά, ένα γρατσούνισμα στην αυλόπορτα, ένα χλιμίντρισμα αλόγου, διπλή η σκιά. Στη σέλα του αλόγου κρέμεται ένας άνθρωπος, ένας τραυματίας, ένας Γερμανός στρατιώτης. Το παιδί, ο Μάκης, άνοιξε την πόρτα και στο φως της λάμπας είδε τον τραυματία που βογκούσε. Άπλωσε στον ξένο το χέρι του και τον βοήθησε να μπει μέσα στον νερόμυλο. Τον περιποιήθηκε όσο μπορούσε και του έδωσε να φάει ψωμί και τυρί από το βραδινό του που δεν πρόλαβε να φάει. Ο Γερμανός μόνος έκοψε το ψωμί σε δύο ίσα κομμάτια και το μισό το έδωσε στον Μάκη.
Ο ανθρωπιστικό πολιτισμός, που έχουμε τόσο ανάγκη, σε όλο του το μεγαλείο: Τον δίδαξαν ένα παιδί του θεσσαλικού κάμπου και ένας στρατιώτης της ναζιστικής Γερμανίας. Μαζί, δίδαξαν και τον ηρωισμό ανθρωπιάς!
Τελειώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι στο σχολείο των συναισθημάτων με την εισβολή στοιχείων από την τέχνη του λόγου δίνεται πολύ μεγάλο βάρος στη συναισθηματική παιδεία, ώστε να μην είναι η μνήμη πνιγμένη στις πληροφορίες και παθαίνει το παιδί «συναισθηματική αβιταμίνωση».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Daniel Goleman, « Η συναισθηματική νοημοσύνη», εκδ. «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ», Αθήνα 1997.
2. Χρήστος Π. Φράγκος, «Η σύγχρονη διδασκαλία», εκδ. «GUTENBERG»,Αθήνα 1986.
3. Χρήστος Π. Φράγκος, «Επίκαιρα θέματα παιδείας», εκδ. «GUTENBERG», Αθήνα 1986.
4. Μιχάλης Αργυρίδης «Το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο ως βηθητικό μέσο διδασκαλίας» (Β’ μέρος), εκδ. «ΣΚΑΛΑ», Λάρισα 1995.
Σημειώσεις
1. Τιμητική διάκριση από το υπουργείο Παιδείας, στο πλαίσιο του θεσμού «ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ στην Εκπαίδευση 2010»
Ακολουθήστε το 
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
